نتایج امیدبخش واکسن آزمایشی جدید اچ‌آی‌وی

نتایج امیدبخش واکسن آزمایشی جدید اچ‌آی‌وی

یک واکسن تحقیقاتی اچ‌آی‌وی نتایج اولیه مثبتی را نشان داده است، که باعث ایجاد یک جزء حیاتی از پاسخ ایمنی انسان در 97درصد دریافت‌کنندگان واکسن شده است.بررسی‌های فاز اول کارآزمایی بالینی این واکسن که از نوعی پروتئین نوترکیب سطح ویروس اچ‌آی‌وی تولید شده‌، فعلا فقط روی تعداد اندکی از افراد مورد بررسی قرار گرفته‌است. این ذره برای آماده‌سازی بدن برای تولید آنتی‌بادی‌های خنثی‌کننده گسترده طراحی شده‌است که تصور می‌شود برای ایجاد ایمنی در برابر ویروس اچ‌آی‌وی حیاتی هستند.

آنتی‌بادی‌های خنثی‌کننده گسترده، بخش بزرگی از زیرگونه‌های این ویروس را تشخیص می‌دهند، که برای ایجاد ایمنی لازم است؛ زیرا ویروس اچ‌آی‌وی مکررا جهش می‌یابد.48داوطلب در این کارآزمایی شرکت داشتند که واکسن یا دارونما دریافت کردند؛ در 35 نفر از 36 نفری که واکسن را دریافت کرده‌بودند، سلول‌های B که تولید آنتی‌بادی خنثی‌کننده را بر عهده دارد،فعال شده‌ که اولین گام در مسیر ایمنی ایجاد شده محسوب می‌شود.
به گفته ویلیام شیف، از پژوهشگران این مطالعه، اساس این روش آموزش سیستم ایمنی برای تشخیص طیف گسترده‌ای از زیرگونه‌های طبیعی اچ‌آی‌وی است. شیف توضیح می‌دهد: «تنها چند تکه روی سطح سنبله اچ‌ای‌آی وجود دارد که در سویه‌های مختلف ویروس یکسان یا نسبتا یکسان باقی می‌مانند. ما در تلاش هستیم بدن را تحریک به تولید آنتی‌بادی‌های بسیار خاصی کنیم که می‌توانند به صورت دقیق و اختصاصی به این قسمت‌ها متصل و مانع عملکرد ویروس شوند.» در کارآزمایی بالینی فاز اول، هیچ کس عوارض جانبی شدیدی را گزارش نکرد. نتایج این مرحله از کارآزمایی بالینی  در نشریه علمی ساینس در تاریخ اول دسامبر2022/ 10آذر که روز جهانی ایدز بود، منتشر شد. 
   
40 سال تلاش برای ساخت واکسن اچ‌آی‌وی
تولید واکسن علیه ویروس اچ‌آی‌وی بسیار دشوار است. بخشی از این به دلیل تمایل این ویروس به جهش است؛ اچ‌آی‌وی با تکامل و تغییر سریع، می‌تواند با پیچیده کردن فرآیند شناسایی برای سیستم ایمنی، خود را در برابر این سد دفاعی مخفی کند. علاوه بر این، تقریبا هیچ‌کس به جز چند مورد شاخص، از عفونت اچ‌آی‌وی درمان نشده‌است. این به معنای آن است که ما نمی‌دانیم چه نوع سلول‌های ایمنی در بدن واقعا می‌توانند در برابر عفونت این ویروس محافظت ایجاد کنند. از نظر تئوری، این واکسن اولین نوع از سری واکسن‌های متعددی خواهدبود که هر کدام از یکی از ذرات مختلف ویروس اچ‌آی‌وی برای آموزش سیستم ایمنی استفاده می‌کنند. با پیشرفت واکسن‌ها، مولکول‌های مورد استفاده در ساخت این واکسن‌ها رفته‌رفته به ویروس‌های اچ‌آی‌وی واقعی نزدیک‌تر می‌شوند، تا زمانی که آنتی‌بادی‌های تولید شده بر اثر دریافت واکسن بتوانند در برابر بسیاری از واریانت‌های مختلف ویروس محافظت ایجاد کنند. شیف توضیح می‌دهد: «این نوعی تفکر کاملا جدید در مورد چگونگی ساخت واکسن است.» 
   
مدرنا هم در حال توسعه واکسن اچ‌آی‌وی است
به گفته شیف، تیم او در حال حاضر با یکی از غول‌های زیست‌فناوری مدرنا کار می‌کند تا واکسنی را برای انتقال ذراتی که سیستم ایمنی را برای رویارویی با اچ‌آی‌وی آموزش می‌دهند، با مولکول‌های ام‌آر‌ان‌ای، به جای مدل مبتنی بر پروتئین که در این مطالعه اخیر استفاده شده، تولید و آزمایش کند. مطالعه فاز اول کارآزمایی بالینی در حال حاضر در حال آزمایش همین ذره و همچنین یک ذره مهندسی شده دیگر با سیستم تحویل ام‌آر‌ان‌ای است. همچنین مطالعه دیگری در حال آزمایش همین ذره در کارآزمایی بالینی در آفریقاست.به گفته شیف، هنوز برای ورود به مرحله دوم کارآزمایی بالینی زمان نیاز است و البته هنوز مشخص نیست واکسن حتما در نهایت کار کند؛ اما اگر این اتفاق بیفتد، این روش می‌تواند در ساخت واکسن‌های دیگری مانند واکسن جهانی کرونا یا آنفلوانزا هم استفاده شود. 

برگرفته از: Science Alert
فراز سهیلی‌آزاد - گروه دانش و سلامت