ناخدای جاسوسی
ماجرای بازداشت علیرضا اکبری، شاه‌مهره انگلیس در ایران و در ادامه اعدام او حالا چند روزی است که در رسانه‌ها مطرح است. اما ماجرای جاسوسی، ماجرای تازه‌ای نیست و پیشینه بلندبالایی در تاریخ معاصر ایران دارد. یکی از نمونه‌های جالب آن که اتفاقا صوت دادگاه او برای اولین بار منتشر شده مربوط به جاسوسی ناخدا افضلی، فرمانده نیروی دریایی ارتش است.
آذر۶۲، هفت ماه از دستگیری شبکه مخفی نظامی حزب توده در اردیبهشت می‌گذشت که دادگاه آنها آغاز شد. ضربه اردیبهشت‌ماه، نتیجه و پیامد ضربه اول اطلاعات سپاه در بهمن ۶۱ بود که سران حزب و تعدادی از اعضای اصلی حزب دستگیر شده بودند. مهم‌ترین خروجی اطلاعات به‌دست‌آمده از بازجویی‌های ضربه اول، وجود شبکه جاسوسی حزب در نهادهای مختلف بود که به نام «تشکیلات مخفی» شناخته می‌شد.
این تشکیلات از دو بخش نظامی و غیرنظامی تشکیل می‌شد و محمدمهدی پرتوی که در تشکیلات حزب به نام «خسرو» شناخته می‌شد آن را هدایت می‌کرد. اطلاعات این تشکیلات در اختیار کیانوری، دبیرکل حزب و با معرفی او در اختیار رابطین کا.گ.ب و جی.آر.یو (سازمان اطلاعات نظامی شوروی) قرار داده می‌شد. با توجه به این اطلاعات بود که در جریان ضربه دوم، علاوه بر برخی سران حزب که در ضربه اول دستگیر نشده بودند، اغلب بازداشتی‌ها، اعضای تشکیلات مخفی از جمله صد نظامی بودند. مهم‌ترین فرد دستگیرشده در این جریان، ناخدا افضلی است که از خرداد ۵۹ فرماندهی نیروی دریایی ارتش را بر عهده داشت.
در جریان بازجویی‌ها مشخص می‌شود افضلی از بهار ۵۸ - یعنی زمانی که معاون نیروی دریایی بوده-جذب تشکیلات مخفی حزب شده است. در دوران فرماندهی افضلی، دسترسی نهادهای اطلاعاتی شوروی به اطلاعات تا رده به کلی سری نظامی ایران بالا رفت. افضلی هم در دیدارهای نوبه‌ای خود با رابط تشکیلات مخفی، سخاوتمندانه هرآنچه داشت ارائه می‌داد؛ از اخبار مربوط به جبهه و جنگ و مباحث شورای عالی دفاع و خریدهای نظامی ایران تا شنیده‌هایش از معادلات و محافل سیاسی و سطح بالای کشور.
نیمه آذر ۶۲ دادگاه رسیدگی به پرونده شبکه نظامی حزب توده به ریاست حجت‌الاسلام ری‌شهری با رسیدگی به پرونده افضلی آغاز به کار کرد. دادگاه ایستگاه پایانی بود، چرا که هم افضلی به عنوان منبع، هم پرتوی به عنوان رئیس تشکیلات مخفی و هم رابط بین آنها، اطلاعات خود را در اختیار مقامات امنیتی گذاشته بودند و همه ابعاد پرونده روشن بود. علاوه بر اینها، کیانوری نیز درباره افضلی و اهمیت اطلاعاتش برای حزب و شوروی، اعترافات خوب و دقیقی داشت.
افضلی در دادگاه خیلی سعی کرد از آنچه انجام داده بود، فرار کند یا به نوعی آن را توجیه کند و حتی بغضش هم ترکید، اما حقیقت روشن‌تر از آن بود که قابل انکار یا توجیه باشد. او اسفند همان سال همراه با تعدادی دیگر از جاسوسان شبکه نظامی حزب توده اعدام شد. موسسه مطالعات و پژوهش‌های سیاسی، در سالگرد برگزاری دادگاه شبکه نظامی حزب توده؛ برای نخستین بار بخشی از صوت جلسه دادگاه ناخدا افضلی و متن آن را به عنوان سندی از تاریخ انقلاب اسلامی منتشر کرده است که با اسکن کیوآرکد زیر می‌توانید آن را بشنوید.
این تشکیلات از دو بخش نظامی و غیرنظامی تشکیل می‌شد و محمدمهدی پرتوی که در تشکیلات حزب به نام «خسرو» شناخته می‌شد آن را هدایت می‌کرد. اطلاعات این تشکیلات در اختیار کیانوری، دبیرکل حزب و با معرفی او در اختیار رابطین کا.گ.ب و جی.آر.یو (سازمان اطلاعات نظامی شوروی) قرار داده می‌شد. با توجه به این اطلاعات بود که در جریان ضربه دوم، علاوه بر برخی سران حزب که در ضربه اول دستگیر نشده بودند، اغلب بازداشتی‌ها، اعضای تشکیلات مخفی از جمله صد نظامی بودند. مهم‌ترین فرد دستگیرشده در این جریان، ناخدا افضلی است که از خرداد ۵۹ فرماندهی نیروی دریایی ارتش را بر عهده داشت.
در جریان بازجویی‌ها مشخص می‌شود افضلی از بهار ۵۸ - یعنی زمانی که معاون نیروی دریایی بوده-جذب تشکیلات مخفی حزب شده است. در دوران فرماندهی افضلی، دسترسی نهادهای اطلاعاتی شوروی به اطلاعات تا رده به کلی سری نظامی ایران بالا رفت. افضلی هم در دیدارهای نوبه‌ای خود با رابط تشکیلات مخفی، سخاوتمندانه هرآنچه داشت ارائه می‌داد؛ از اخبار مربوط به جبهه و جنگ و مباحث شورای عالی دفاع و خریدهای نظامی ایران تا شنیده‌هایش از معادلات و محافل سیاسی و سطح بالای کشور.
نیمه آذر ۶۲ دادگاه رسیدگی به پرونده شبکه نظامی حزب توده به ریاست حجت‌الاسلام ری‌شهری با رسیدگی به پرونده افضلی آغاز به کار کرد. دادگاه ایستگاه پایانی بود، چرا که هم افضلی به عنوان منبع، هم پرتوی به عنوان رئیس تشکیلات مخفی و هم رابط بین آنها، اطلاعات خود را در اختیار مقامات امنیتی گذاشته بودند و همه ابعاد پرونده روشن بود. علاوه بر اینها، کیانوری نیز درباره افضلی و اهمیت اطلاعاتش برای حزب و شوروی، اعترافات خوب و دقیقی داشت.
افضلی در دادگاه خیلی سعی کرد از آنچه انجام داده بود، فرار کند یا به نوعی آن را توجیه کند و حتی بغضش هم ترکید، اما حقیقت روشن‌تر از آن بود که قابل انکار یا توجیه باشد. او اسفند همان سال همراه با تعدادی دیگر از جاسوسان شبکه نظامی حزب توده اعدام شد. موسسه مطالعات و پژوهش‌های سیاسی، در سالگرد برگزاری دادگاه شبکه نظامی حزب توده؛ برای نخستین بار بخشی از صوت جلسه دادگاه ناخدا افضلی و متن آن را به عنوان سندی از تاریخ انقلاب اسلامی منتشر کرده است که با اسکن کیوآرکد زیر می‌توانید آن را بشنوید.
