13 آبان؛ حیثیتشکنی از آمریکا
13آبان ۱۳۵۸ نقطهعطفی در مبارزات ضداستعماری مردم ایران محسوب میشود. اگر نگاهی دقیق به روابط ایران و آمریکا در چند دهه قبل از این حادثه بیندازیم، بهدرستی درمییابیم که اقدام دانشجویان پیرو خط امام، عصیانی بود علیه ظلم مدام و مداوم آمریکاییها.
احمد مومنیراد | استاد دانشگاه
کودتای ۲۸مرداد۱۳۳۲ تنها یک اقدام از مجموعه اقدامات رژیم آمریکا بر علیه مردم ایران محسوب میشود. با این کودتا، بهتدریج آمریکا جای انگلیس را ــ که سابقهای طولانی در استعمار و استثمار مردم ایران داشت ــ گرفت.
تأسیس ساواک و مبارزه خونین با انقلابیونی که بر علیه رژیم سفاک شاهنشاهی مبارزه میکردند، اعزام مستشاران نظامی به ایران، تبدیل کشور ایران به یک کشور وابسته تمامعیار به رژیم غرب، حمایت بیچونوچرا از شاه و مجموعه اقدامات جنایتکارانهشان علیه مردم ایران، فقط بخشی از سابقه تاریکی بود که رژیم آمریکا از خود بهجا گذاشته بود.
در زمانی که سفارتخانه آمریکا تبدیل به یک مرکز جاسوسی برای ایران و منطقه شده بود و در حالیکه این سفارت تلاشی وافر داشت برای جذب دولتمردان و استفاده از آنها، در دورهای که اقدامات خصمانه آمریکا در قبال مردم ایران تشدید شده بود و در میانه پناه دادن به شاه مخلوع و بیاعتنایی به خواست مردم ایران در تحویل شاه و بازگرداندن داراییهای او، مجموعه عواملی بود که سبب شد دانشجویان اقدام به تسخیر لانه جاسوسی کنند.
در آن دوره،مماشات دولت موقت با آمریکا، تشدید دوستی آمریکاییان با شاه مخلوع، ترس از پیشدستی نیروهای غیرمذهبی در تسخیر سفارت، سفر شاه به آمریکا و ورود برخی نیروهای اطلاعاتی آمریکا در لباس دیپلماتیک، زمینههایی را فراهم میکرد که امکان کودتایی دیگر بر علیه مردم متصور باشد.
با توجه به سابقه آمریکاییها در سرکوب مبارزات مردمی، حمایت از مستبدان و دیکتاتورهای منطقه و سابقه بازگرداندن شاه در حالیکه از خشم مردم در ۲۸ مرداد ۳۲فرار کرده بود، این عوامل باعث شد که اقدامی جسورانه انجام شده و ضربه مهلکی به حیثیت آمریکا وارد شود.
براساس بند۳ و بند۴ ماده ۲ منشور ملل متحد و همچنین ماده۳۲ این منشور، روابط کشورها باید بهگونهای باشد که روابط دیپلماتیک بهدرستی انجام شود. کنوانسیون۱۹۶۱وین راجع به روابط دیپلماتیک وکنوانسیون۱۹۶۳روابط کنسولی نیز اقتضا میکردکه چنین اقدامی صورت نگیرد.همچنین ماده کنوانسیون۱۹۷۳جلوگیری از اقدام علیه اشخاص تحت حمایت بینالمللی ازجمله نمایندگان دیپلماتیک، اقتضا میکرد که روابط ایران و آمریکا بهگونهای شکل گیرد که شاهد چنین حادثهای نباشیم.
اما همه این موارد در فضایی قابلتصور و تصدیق است که روابط کشورها براساس حسن همجواری، دوستی و اصول مسلم منشور بینالملل باشد. منشور ملل متحد برابری کشورها را رقم زده، احترام به حاکمیت دولتها را مورد اشاره قرار داده و استقلال کشورها و بهرسمیت شناختن آن را تصویب کرده است.
متن کامل یادداشت را در «جامجم آنلاین» بخوانید
تأسیس ساواک و مبارزه خونین با انقلابیونی که بر علیه رژیم سفاک شاهنشاهی مبارزه میکردند، اعزام مستشاران نظامی به ایران، تبدیل کشور ایران به یک کشور وابسته تمامعیار به رژیم غرب، حمایت بیچونوچرا از شاه و مجموعه اقدامات جنایتکارانهشان علیه مردم ایران، فقط بخشی از سابقه تاریکی بود که رژیم آمریکا از خود بهجا گذاشته بود.
در زمانی که سفارتخانه آمریکا تبدیل به یک مرکز جاسوسی برای ایران و منطقه شده بود و در حالیکه این سفارت تلاشی وافر داشت برای جذب دولتمردان و استفاده از آنها، در دورهای که اقدامات خصمانه آمریکا در قبال مردم ایران تشدید شده بود و در میانه پناه دادن به شاه مخلوع و بیاعتنایی به خواست مردم ایران در تحویل شاه و بازگرداندن داراییهای او، مجموعه عواملی بود که سبب شد دانشجویان اقدام به تسخیر لانه جاسوسی کنند.
در آن دوره،مماشات دولت موقت با آمریکا، تشدید دوستی آمریکاییان با شاه مخلوع، ترس از پیشدستی نیروهای غیرمذهبی در تسخیر سفارت، سفر شاه به آمریکا و ورود برخی نیروهای اطلاعاتی آمریکا در لباس دیپلماتیک، زمینههایی را فراهم میکرد که امکان کودتایی دیگر بر علیه مردم متصور باشد.
با توجه به سابقه آمریکاییها در سرکوب مبارزات مردمی، حمایت از مستبدان و دیکتاتورهای منطقه و سابقه بازگرداندن شاه در حالیکه از خشم مردم در ۲۸ مرداد ۳۲فرار کرده بود، این عوامل باعث شد که اقدامی جسورانه انجام شده و ضربه مهلکی به حیثیت آمریکا وارد شود.
براساس بند۳ و بند۴ ماده ۲ منشور ملل متحد و همچنین ماده۳۲ این منشور، روابط کشورها باید بهگونهای باشد که روابط دیپلماتیک بهدرستی انجام شود. کنوانسیون۱۹۶۱وین راجع به روابط دیپلماتیک وکنوانسیون۱۹۶۳روابط کنسولی نیز اقتضا میکردکه چنین اقدامی صورت نگیرد.همچنین ماده کنوانسیون۱۹۷۳جلوگیری از اقدام علیه اشخاص تحت حمایت بینالمللی ازجمله نمایندگان دیپلماتیک، اقتضا میکرد که روابط ایران و آمریکا بهگونهای شکل گیرد که شاهد چنین حادثهای نباشیم.
اما همه این موارد در فضایی قابلتصور و تصدیق است که روابط کشورها براساس حسن همجواری، دوستی و اصول مسلم منشور بینالملل باشد. منشور ملل متحد برابری کشورها را رقم زده، احترام به حاکمیت دولتها را مورد اشاره قرار داده و استقلال کشورها و بهرسمیت شناختن آن را تصویب کرده است.
متن کامل یادداشت را در «جامجم آنلاین» بخوانید
