چراغانی تولیدات ملی  با ریسه‌های پارسی

فیلم کوتاه «ریسه‌نامه» با محوریت اهمیت تولیدملی از نگاه مشاهیر ادب فارسی منتشر شد

چراغانی تولیدات ملی با ریسه‌های پارسی

25 اردیبهشت، روز بزرگداشت حکیم ابوالقاسم فردوسی است و به همین مناسبت روز گذشته فیلم کوتاه ریسه‌نامه منتشر شد؛ فیلمی که در آن موضوع حمایت از تولید ملی با ادب پارسی و مشاهیر آن پیوند خورده است. ریسه‌نامه با فضایی تخیلی و تمثیلی به کارگردانی علی رحیمی و تهیه‌کنندگی مصطفی رضوانی بر اساس فیلمنامه‌ای از محمدباقر مفیدی‌کیا از شبکه‌های سیما پخش و همچنین در فضای مجازی منتشر شده و قابل دسترس است. ریسه‌نامه که پیش از این «حمیت پارسی» نام داشت، محصول مشترک حوزه هنری خراسان رضوی و باشگاه فیلم سوره است و در گروه هنری کات تولید شده است. با تهیه کننده و نویسنده این فیلم گفت‌وگو داشتیم.

ترجمان امروزی شاهنامه
مصطفی رضوانی، تهیه‌کنندگی فیلم کوتاه ریسه‌نامه را به عهده دارد. از او درباره شکل‌گیری ایده ساخت این فیلم و همچنین دغدغه‌ای که درباره پرداختن به سوژه تولید ملی دارد، پرسیدیم که پاسخ داد: فیلمنامه را آقای مفیدی‌کیا نوشته بودند و در جشنواره‌های مختلف برگزیده شده بود. حوزه هنری مشهد کار را به باشگاه فیلم سوره پیشنهاد کرد که ما بعد از آن وارد پروسه تهیه فیلم شدیم و آقای رحیمی کارگردانی آن را به عهده گرفتند.
 این اولین کارگردانی ایشان بود و به حق باید گفت خیلی خوب از پس آن برآمدند و به نظرم موفق شدند.
رضوانی در گفت‌وگو با جام‌جم ادامه می‌دهد: چون در سال‌های گذشته، بحث تولید ملی خیلی مهم شناخته شده و در نامگذاری سال‌ها هم موضوع تولید داخلی و حمایت از کالاهای ایرانی مدنظر قرار گرفته است، ما هم بعد از سال 98 که رونق تولید نام داشت، اوایل سال 99 سراغ تهیه این کار رفتیم. نویسنده ریسه‌نامه از دریچه جدیدی به موضوع تولید ملی ورود پیدا کرده است. آقای مفیدی‌کیا به‌خوبی مضمون فیلمنامه را به زبان فارسی و ثروت ملی پیوند داده است. در واقع نشان داده می‌شود اگر مشاهیر ادبیات فارسی که نمادشان فردوسی است،‌ امروز حضور داشتند، درباره تولیدملی هم دچار دغدغه بودند. ترجمان امروزی این‌که فردوسی تلاش داشته است در شاهنامه واژه غیرفارسی به کار نبرد، این است که ما تا جایی که می‌توانیم کالای غیرایرانی استفاده نکنیم. اگر دقت کنید در کار نمادها و اشاراتی مثل فامیل اشخاص یا نوشته‌های چینی روی جعبه‌ها وجود دارد که به اثر عمق بیشتری می‌بخشد.




 پا به میدان گذاشتن دشوار بود
تولید فیلم‌های کوتاه به لحاظ زمانی و سایر سنجه‌ها با فیلم‌های بلند سینمایی و تلویزیونی تفاوت دارد. تهیه‌کننده ریسه‌نامه درباره مدت مدت زمان تولید این اثر و همچنین دشواری‌های آن بیان می‌کند: تولیدمان دو شب تا صبح در میدان فردوسی
 به طول انجامید.  فکر می‌کنم تا به حال پروژه‌ای داخل میدان و کنار مجسمه تصویربرداری نشده بود. به دلیل این‌که میدان فردوسی جزو مناطق حساس تهران به حساب می‌آید، خیلی شرایط خاص و سختی بود. اساسا دریافت مجوز برای تصویربرداری در آن منطقه دشوار بود و پروسه عجیب و غریبی داشت، ولی بالاخره انجام شد.




محدودیت‌های فانتزی
فضای فیلم ریسه‌نامه با تخیل و تمثیل همراه است و مخاطبان تلویزیون که کمتر بیننده فیلم‌های کوتاه بودند و شاید کمتر از این قاب فضای فانتزی دیدند، ممکن است در برقراری ارتباط با آن دچار مشکل شوند. در این مورد رضوانی، تهیه‌کننده ریسه‌نامه بیان می‌کند: این فیلم بخش‌های فانتزی هم دارد که البته همه آنچه در فیلمنامه وجود داشت در کار محقق نشد. این اتفاق به دلیل محدودیت‌هایی است که کار در کارگردانی و تولید بخش‌های فانتزی با آن روبه‌رو بود. قسمت‌هایی از فیلمنامه عملا در تولید حذف شد، در واقع آن صحنه‌هایی که شخصیت نصب‌کننده ریسه‌ها خواب است و حال‌وهوای فانتزی داشت، خیلی طولانی‌تر بود و رجزخوانی و شعرخوانی بیشتری داشت که به دلیل محدودیت‌هایی که به وجود آمد کوتاه شد. نتوانستیم تمامش را اجرا کنیم و فیلم الان نزدیک 7دقیقه است.  او ادامه می‌دهد: پخش این فیلم کوتاه از 25اردیبهشت در شبکه‌های مختلف سیما آغاز و همچنین در فضای مجازی از طریق درگاه‌های باشگاه فیلم سوره در پلتفرم‌های مختلف منتشر شده است. امیدوارم پخش فیلم‌های کوتاه در تلویزیون رونق گیرد و این فیلم هم مخاطبان خود را پیدا کند و به دلشان بنشیند.




حمله تورانی
افشین سنگ‌چاپ، علی عطایی و سامان غنائمی از بازیگران این فیلم هستند. سنگ‌چاپ یکی از چهره‌های ریسه‌نامه است که بسیاری، بازی‌های او را در سریال‌هایی چون شرم، ریحانه، اغما و... دیده‌ایم. از رضوانی درباره انتخاب این بازیگر می‌پرسیم که پاسخ می‌دهد: برای شخصیت تورانی،‌ بازیگری می‌خواستیم که ضمن توانمندی، ظاهر متناسب با این شخصیت هم داشته باشد تا شمایلی که از او در قالب لباس‌های چینی در سکانس بازگشت به تاریخ نشان می‌دهیم، باورپذیر از کار درآید.





تولید ملی با کمک یک شخصیت ملی
باقر مفیدی‌کیا که 18سال است آثار مختلفی را در حوزه فرهنگی می‌سازد، فیلمنامه این اثر را نوشته است؛ متنی که به گفته خودش هدیه‌ای به یکی از دوستانی بوده که به دنبال آن بودند تا برای تولیدملی اثری را بسازند. اما این‌که فردوسی در این کار کوتاه چه نقشی دارد، سوالی بود که باعث شد با این نویسنده گفت‌وگویی داشته باشیم.
او درباره کلیت این ماجرا بیان می‌کند: این کار یک تیزر فرهنگی برای حمایت از تولیدملی است. در این خصوص یکی از نمادهای بزرگ و معتبر در بحث ملی، شخصیت بزرگی مثل فردوسی و شاهنامه است، ما هم با اتکا به این مفهوم سعی کردیم بحث تولیدملی را به یک مفهوم بزرگ، عمیق و مهم ملی پیوند بزنیم؛ یعنی ارتباط این اثر با فردوسی از این جهت است.
اما گویا داستان این فیلم به چند سال قبل برمی‌گردد؛ اتفاقی که مفیدی‌کیا درباره‌اش به جام‌جم می‌گوید: قصه این کار که فیلمنامه آن برای دوسال پیش است، در میدان فردوسی شروع می‌شود. اثری که فیلمنامه‌اش در آن مقطع که بحث تولیدملی اوج گرفته و بازارش داغ بود، تدارک دیده شد. در همان زمان ما به دنبال شکل دادن مفهوم تولیدملی در قالب یک کار بودیم و ایده آن همراه ارتباطش به فردوسی که یک شخصیت ملی است نیز همان زمان شکل گرفت.
استفاده از شعرهای فردوسی در کنار شخصیت او هم موضوع دیگری بود که درباره‌اش از نویسنده این کار می‌پرسیم و او در پاسخ بیان می‌کند: در فیلمنامه، بخشی از شاهنامه نقالی می‌شد. در بخشی از این کار، فضای خواب و رویایی را می‌بینیم که در طول آن کاراکتر اصلی فیلم برای لحظاتی آدم‌ها را جای رستم، پادشاه چین، توران و.... تجسم می‌کند. در همین بخش بود که قسمتی از شاهنامه نقالی می‌شد اما در بحث تولید چون کار هزینه‌بر بود و آثار کوتاه غالبا کارهای کم هزینه‌ای هستند، این بخش حذف شد.
همان‌طور که عنوان شد، تولیدملی و ماجرای قاچاق کالا، محوریت اصلی این قصه است؛ موضوعی که مفیدی‌کیا با اشاره به آن می‌افزاید: در واقع کل قصه ناظر به کالای ایرانی و بحث قاچاق است. الان هم تا حدی نمادسازی شده و مشخص شده شخصیتی مثل فردوسی روی تولید ایرانی غیرت دارد. این جریان در طول کار مورد پرداخت گرفته، همچنین انعکاس رستم و سهراب و شخصیت‌های دیگر نیز در یک بازی فانتزی در این کار وجود دارد.
جزئیات این قصه فانتزی هم آخرین موردی بود که این نویسنده با بیان شخصیت‌سازی‌هایی که اتفاق افتاده خاطرنشان می‌کند: شروع ماجرا در میدان فردوسی رقم می‌خورد. آنجا مردم دور هم جمع شدند و از شهرداری می‌خواهند آنجا را ریسه‌بندی کنند. در ادامه آنها از ریسه چینی استفاده می‌کنند اما فردوسی آن ریسه‌ها را قبول نمی‌کند و فضای فانتزی کار هم از همین‌جا شروع می‌شود و شکل می‌گیرد.