گفت‌وگوی فشرده در آستانه مجمع عمومی سازمان ملل
سفرهای پی در پی ظریف در حالی صورت می‌گیرد كه اواخر شهریور، نشست مجمع عمومی سازمان‌ملل برگزار می‌شود و رئیس‌جمهور با حضور در نیویورك، رایزنی‌های گسترده‌ای را با مقامات حاضر در این اجلاس خواهد داشت.
بر این اساس، گفت‌وگوهای محمدجواد ظریف می‌تواند مقدمه‌ای برای گفت‌وگوهایی باشد كه در حاشیه مجمع عمومی سازمان ملل صورت خواهد گرفت و به نظر می‌رسد ایران در حال جلب نظر مثبت سایر کشورها در خصوص بعضی طرح‌های منطقه‌ای در آستانه نشست سازمان ملل است. وزیر خارجه كشورمان چندی قبل در آستانه دور جدید سفرهای خود تاكید كرد: همیشه شرایط منطقه ما ویژه است و باید در این زمینه مشورت‌های گسترده‌ای داشته باشیم. با توجه به وضعیت ویژه‌ای كه الان وجود دارد لازم است در آستانه مجمع عمومی سازمان ملل متحد این هماهنگی‌ها انجام شود.
حال این‌كه نتیجه این هماهنگی‌ها چه خواهد بود و چه تاثیری در گفت‌وگوهای رئیس‌جمهور در حاشیه مجمع عمومی سازمان ملل خواهد گذاشت باید تا چند هفته دیگر منتظر بود و نتیجه آن را مشاهده كرد، اما قطعا بخش مهمی از این هماهنگی‌ها درباره برجام و نیز مباحث مربوط به تامین امنیت در خلیج فارس است. البته آن‌طور كه در صحبت‌های اخیر مكرون و همین‌طور وزرای خارجه اروپایی مطرح شد، اروپا به دنبال برگزاری گفت‌وگو میان روسای‌جمهور ایران و آمریكا در نیویورك است كه البته جمهوری اسلامی ایران با قاطعیت اعلام كرده، چنین گفت‌وگویی انجام نخواهد شد.


حفظ برجام
یكی از اهداف این سفرها همان‌طور كه وزیر خارجه هم به آن اشاره كرده حفظ برجام است. از اردیبهشت ماه كه ایران تصمیم به كاهش تعهدات برجامی خود گرفته، تلاش‌هایی از سوی اروپا در جریان است تا ایران از ادامه كاهش تعهدات خود منصرف شود. با این‌حال اقدامات اروپا تا الان مطالبات ایران را برآورده نكرده و در صورت ادامه این مسیر، پنجشنبه گام سوم ایران برداشته خواهد شد. البته به نظر می‌رسد در این زمینه آنچه بیشتر محوریت پیدا كرده طرح پیشنهادی فرانسه به ایران است و ماجرای اینستكس تا حدودی به حاشیه رفته است. در همین زمینه می‌توان به دو سفر ظریف به فرانسه اشاره كرد كه برای چكش‌كاری طرح پیشنهادی امانوئل مكرون به ایران صورت گرفته است. با توجه به این‌كه فرانسه در هفته‌های اخیر به نوعی در قامت نماینده كشورهای اروپایی حاضر در برجام ظاهر شده و همچنین با توجه به سفر ظریف به چین و روسیه می‌توان گفت ظریف در یك ماه گذشته در سفرهایی كه داشته با تمام اعضای حاضر در برجام گفت‌وگو كرده است.
در همین زمینه می‌توان به توییت سخنگوی وزارت خارجه پس از سفر دوم ظریف به فرانسه اشاره كرد كه نوشت: آقای ظریف در راستای اجرای تعهدات برجامی اروپا و اعضای 1+4 و همچنین ابتكاری كه بین روسای جمهور ایران و فرانسه در جریان است، ساعاتی پیش به دعوت وزیر خارجه فرانسه به شهر بیاریتز محل برگزاری اجلاس جی 7 رفت تا جزئیات این طرح مجدد بررسی شود. همچنین وزیر خارجه در سفری كه به چین داشت، یكی از اهداف این سفر را حفظ برجام عنوان كرد و در سفر دیروز ظریف به روسیه نیز یكی از محورهای مذاكرات، حفظ برجام بود.
انجام این سفرها نشان‌دهنده عزم جمهوری اسلامی ایران برای مذاكره و حفظ برجام است و قطعا پس از این تلاش‌ها و برداشته شدن احتمالی گام سوم كاهش تعهدات، جای بهانه‌جویی برای طرف‌های مقابل باقی نخواهد بود.


مسائل منطقه
منطقه غرب آسیا چند دهه است روز خوش به خود ندیده و همواره در حال دست و پنجه نرم كردن با بحران‌های تحمیلی از سوی آمریكا، رژیم صهیونیستی و برخی كشورهای مرتجع منطقه بوده است. با این‌حال مقطع اخیر را می‌توان مقطعی سرنوشت‌ساز در تحولات این بخش از جغرافیای بین‌الملل دانست. از یك‌سو آمریكا در اجرای طرح معامله قرن به مشكل برخورده و از سوی دیگر عربستان و امارات با وجود جنایات فراوان در یمن به بن‌بست رسیده‌اند. در كنار اینها باید به تجاوز اخیر پهپادی رژیم‌صهیونیستی به لبنان و ادامه توطئه‌های آمریكا برای سوریه اشاره كرد. وقتی به همه اینها تحولات خلیج فارس، انهدام پهپاد آمریكا، توقیف نفتكش، حملات مشكوك به چند نفتكش و تلاش آمریكا و اروپا برای ایجاد ائتلاف دریایی در خلیج فارس را بیفزاییم، اهمیت مذاكره درباره مسائل منطقه بیشتر مشخص می‌شود. به‌ویژه این‌كه كشورهایی مثل اروپا و كشورهای آسیای شرقی، منافع زیادی در خلیج فارس دارند و بحران در این منطقه به شدت بر اقتصاد آنها تاثیر خواهد گذاشت.
به همین دلیل است كه ظریف در هر یك از سفرهای اخیر خود، رایزنی‌های منطقه‌ای را از جمله محورهای گفت‌وگوهای خود عنوان كرده است. آن‌طور كه وزیر خارجه گفته در سفر به كشورهای قطر و كویت، طرح پیمان عدم تجاوز را مطرح كرده و در سفر به كشورهای اروپایی از جمله سوئد و نروژ هم درباره یمن و افغانستان گفت‌وگو كرده است.



بی‌تاثیری تحریم آمریكا علیه ظریف
9 مرداد امسال در ادامه تحریم‌های گسترده آمریكا علیه ایران، محمدجواد ظریف در فهرست تحریم آمریكا قرار گرفت. این اقدام در حالی صورت گرفت كه آمریكا مدتی قبل از آن اعلام كرده بود ظریف را در آینده نزدیك تحریم ‌می‌كند اما چند روزی این كار را به تعویق انداخت تا این‌كه وزیر خارجه كشورمان در سفر به نیویورك، دعوت حضور در كاخ سفید را رد كرد و به فاصله چند روز از این اتفاق، در فهرست تحریم‌ها قرار گرفت. در چنین شرایطی این سوال مطرح بود كه آیا تحریم آمریكا تاثیری بر عملكرد ظریف در روابط با سایر كشور خواهد گذاشت یا نه. اگرچه در همان روز اعلام رسمی تحریم ظریف، كشورهای مختلف در موضع‌گیری‌هایی اعلام كردند از این تحریم آمریكا تبعیت نخواهند كرد اما آنچه در عمل، بی‌تاثیری تحریم آمریكا را نشان داد سفرهایی است كه یكی پس از دیگری از سوی ظریف در حال انجام است و به حوزه جغرافیایی خاصی نیز محدود نمی‌شود. ظریف در سفری كه اخیرا به فنلاند داشت طی سخنانی با اشاره به سفرهایی كه پی در پی به كشورهای مختلف دارد، تاكید كرد: تحریم آمریكا تاثیر و فشاری بر من ندارد.
البته قطعا نقطه اوج بی‌تاثیری تحریم آمریكا زمانی به نمایش گذاشته شد كه وزیر خارجه كشورمان همزمان با برگزاری نشست سران گروه 7 در بیاریتز فرانسه و در حالی كه دونالد ترامپ هم در این شهر حضور داشت برای رایزنی با وزیر خارجه و رئیس‌جمهور فرانسه به آنجا رفت.


توزیع دیپلماسی
یكی از دلایل گستردگی مقصد سفرهای ظریف می‌تواند حفظ توازن در دیپلماسی باشد؛ موضوعی كه همواره مورد تاكید رهبر انقلاب بوده است.
رهبر انقلاب سال 95 در دیدار رئیس‌جمهور و اعضای هیأت دولت با تاكید بر این‌كه همواره معتقد به كار دیپلماسی بوده‌ام اما باید توان دیپلماسی را به‌صورت متوازن در دنیا توزیع كرد، تصریح كردند: آسیا، آفریقا و آمریكای لاتین باید سهم مناسب خود را در سیاست خارجی كشور داشته باشند.
اگر سفرهای یك ماه اخیر ظریف را در كنار سفرهای او در تیرماه به نیویورك، ونزوئلا، بولیوی و نیكاراگوئه بگذاریم، این سفرها می‌تواند مصداق مشخصی از توزیع دیپلماسی در حوزه‌های مختلف باشد.