یك مورد خاص
در بسیاری از رسانه‌ها از شیوع آنفلوآنزای جدید با پسوند یك مورد خاص یاد شده است. به نظر می‌رسد آنفلوآنزای شایع شده امسال ویژگی‌های متفاوتی نسبت به همزاد سال‌های گذشته‌اش دارد. این نكته به صراحت در گفته‌های معاون وزارت بهداشت هم دیده می‌شود، جایی كه علیرضا رئیسی عنوان كرده است «امسال بروز و شیوع آنفلوانزا نسبت به سال‌های گذشته چند تفاوت دارد: یكی این‌كه میزان سرعت شیوع این بیماری بسیار شدید شد، همچنین امسال ویروس H1N1 كه شدت بیماری آن كمی بیشتر است سهم بیشتری را در شیوع آنفلوآنزا به خود اختصاص داده است.» البته كه نگاه دیگری در فراگیری سال‌های اخیر این بیماری هم وجود دارد ناظر بر این‌كه به علت بالا رفتن تعداد افراد حساس، این بیماری حالا بیشتر به چشم می‌آید. این نگاه از جهتی مهم است كه بدانیم اغلب قربانیان این ویروس در ایران را سالمندان و كسانی كه‌ دارای بیماری‌های زمینه‌ای هستند تشكیل ‌داده است.  
داوود یادگاری، عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشكی شهید بهشتی هم معتقد است تغییرات ژنی ویروس و سرمای زودرس از جمله دلایلی است كه آمار ابتلا به این ویروس را در كشور افزایش داده است. او به جام‌جم می‌گوید: به نظر می‌رسد این روزها ویروس بیماری آنفلوآنزا به علت تغییرات آنتی‌ژن ویروس، مقداری قوی‌تر و تهاجمی‌تر شده و معدودی از افراد به خصوص گروه‌های پرخطر بر اثر این بیماری جان خود را از دست داده‌اند. ویروس آنفلوآنزایی كه پاییز امسال در كشور شیوع یافته از دو نوع H1N1 و H3N2 است كه اغلب جانباختگان ایرانی بر اثر ابتلا به نوع اول آن فوت كرده‌اند.


یك اشتباه رایج
یك كلیشه ذهنی اشتباه رایج میان مردم وجود دارد مبنی بر این كه همیشه آنفلوآنزا با سرماخوردگی مساوی گرفته می‌شده است. همین كلیشه باعث شده است افراد مشكوك به ابتلا یا مبتلا شده دست به خوددرمانی بزنند. اما حالا پزشكان متخصص و مسؤولان وزارت بهداشت هشدار می‌دهند ممكن است خوددرمانی باعث كاهش برخی از علائم این بیماری شود، اما به آشكاری این بیماری را تشدید می‌كند. حتی بسیاری از افرادی كه علائم ثابت این بیماری را ندارند ممكن است منتقل كننده این ویروس باشند. به گواه برخی، از آمار ارائه شده 20 تا 30 درصد افرادی كه حامل ویروس آنفلوآنزا هستند، هیچ علامتی ندارند و شاید خودشان هم ندانند بیمار هستند.
بر اساس همان باور اشتباه، تجویز كورتن و آمپول دگزما رواج بیشتری داشته است، در حالی كه مهدی فارسی كارشناس مسؤول آنفلوآنزای دانشگاه علوم پزشكی اصفهان می‌گوید: این اشتباه رایجی است كه متاسفانه برخی پزشكان هم به اصرار بیمار، این داروها را تجویز می‌كنند. مصرف این داروها ممكن است در گروه پرخطر، علائم را كاهش دهد، اما باعث بدتر شدن بیماری شده تا جایی كه مجبور به بستری كردن بیمار می‌شویم. او دیگر اشتباه رایج میان بیماران مبتلا به آنفلوآنزا را مصرف آنتی بیوتیك بدون نسخه عنوان می‌كند و می‌گوید: مصرف بی‌رویه و بدون تجویز آنتی بیوتیك، مقاومت میكروبی ایجاد می‌كند كه تهدیدی برای سلامت افراد جامعه است.


ویروسی كه جان می‌گیرد
به نقل از مقامات مسؤول در وزارت بهداشت تا به حال 37 نفر بر اثر ابتلا به این ویروس جان خودشان را از دست داده‌اند. آمار تازه‌ای هم همین دیروز از زبان معاون وزیر بهداشت اعلام شد مبنی بر این‌كه تنها در هفته گذشته 19 نفر در سراسر كشور جان خود را از دست داده‌اند.
آن‌طور كه علیرضا رئیسی در حاشیه مراسم روز جهانی ایدز اعلام كرده است تعداد افرادی كه به این دلیل بستری شده‌اند هم بالغ بر 273 نفر است. در فضای مجازی هم حرف و بحث در رابطه با جانباختگان این ویروس زیاد است. به عنوان مثال بسیاری از كاربران فعال فضای مجازی خبری را مبنی بر فوت یك پزشك جراح 43 ساله به واسطه ابتلا به این ویروس دست به دست می‌كنند. همین یك مورد نشان از لزوم اطلاع‌رسانی در رابطه با این بیماری دارد. اخبار شهرهای مختلف هم حكایت از بستری و شناسایی بسیاری از مبتلایان به این بیماری دارد.
هر چند از ابتدای سال تاكنون ۳۷ نفر براثر آنفلوآنزا جان خود را از دست داده‌اند، اما آمار تفكیكی اعلام‌شده از سوی اداره‌های علوم‌ پزشكی استانی، شامل فوت ده نفر در مازندران، ده نفر در آذربایجان ‌شرقی، شش نفر در گیلان، چهار نفر در گلستان، چهار نفر در فارس، سه نفر در آذربایجان‌ غربی، دو نفر در كرمانشاه، دو نفر در بوشهر و دو نفر در سیرجان آمار فوتی‌ها را بیشتر از این تعداد نشان می‌دهد.



انتقاد به مدیریت وزارت بهداشت
برنامه كنونی وزارت بهداشت در مواجهه با شیوع این بیماری از همان ابتدای این ماجرا محدود به اطلاع‌رسانی و آگاهی بخشی بوده است. همین رویه البته كه مورد انتقاد بسیاری هم قرار گرفته است.
در این میان مسؤولان وزارت بهداشت تنها هشدار به پیشگیری از این بیماری می‌دادند و آمارها مبتلایان و جانباختگان احتمالی را به روز می‌كردند و البته كه اذعان داشتندكه در مورد واكسن انفلوآنزا در كشور كمبودی حس نمی‌شود. در میانه تكذیب كمبود واكسن آنفلوآنزا از سوی وزارت بهداشت برخی از رسانه‌ها همچنان معتقدند بسیاری از بیمارستان‌ها با كمبود این واكسن رو به رو هستند.
به باور آنها وزارت بهداشت در محاسبات خود برای توزیع واكسن دچار اشتباه شده است. رسانه‌ای شدن بخشنامه‌ای از سوی وزارت بهداشت با امضای محمد مهدی گویا مبنی بر نحوه توزیع واكسن آنفلوآنزا در تیرماه امسال هم دلیل دیگری شد تا تیغ تیز نقدها به سوی مدیریت این وزارت در مواجهه با این بیماری گرفته شود. بخشنامه‌ای كه نشان می‌دهد این وزارتخانه با زدن نامه به مراكز درمانی خواستار به حداقل رساندن مصرف دارو شده است.



خوددرمانی؛ فرش قرمز برای ویروس
موضوع خوددرمانی در پروسه درمانی این بیماری به قدری خطرناك است كه ممكن است دلیلی بر مرگ فرد مبتلا باشد. هر جا هم كه حرف از ابتلا و شیوع این بیماری در ایران است می‌توان در حاشیه‌اش از هشدار برای خوددرمانی مطلبی به چشم دید.
محمدمهدی گویا، رئیس مركز مدیریت بیماری‌های واگیر وزارت بهداشت هم به این نكته اشاره داشته و گفته است: «افرادی كه به ویروس آنفلوآنزای فصلی مبتلا می‌شوند باید به شدت از خوددرمانی پرهیز كنند چون خوددرمانی در این افراد نگران كننده و ممكن است موجب تشدید بیماری و بستری شدن آنها در بیمارستان‌ها شود همچنین مصرف آنتی بیوتیك و داروهای كورتون دار برای این بیماران، توصیه نمی‌شود چون آنفلوآنزای فصلی، یك عفونت ویروسی است و خود به خود بهبود می‌یابد، البته استفاده از استامینوفن ساده، مایعات گرم و استراحت در منزل، به این بیماران توصیه می‌شود و نیاز به مصرف داروی دیگری نیست.»
گویا افزود: «وقتی همكار پزشك ما به بیماران توصیه می‌كنند كه باید در بیمارستان بستری شوند، باید حتما این كار انجام شود و وقتی پدر و مادر می‌بینند فرزند خود در مدت كوتاهی از آنفلوآنزای فصلی، بهبود پیدا می‌كند نباید بدون نظر پزشك، اقدام به بردن فرزند خود به مدرسه كنند، چون این ویروس هنوز در ترشحات تنفسی بیمار وجود دارد و ممكن است دیگر دانش آموزان را نیز به این ویروس مبتلا كند.»



پیشگیری به جای درمان
بدیهی است بهترین راه برای فرار از دست آنفلوآنزا پیشگیری از ابتلا به آن است! در این میان هم توصیه‌های فراوانی از سوی پزشكان متخصص و البته مسؤولان وزارت بهداشت منتشر شده است. هر چند این بیماری می‌تواند مرگبار باشد، اما با رعایت چند نكته می‌توان خطر ابتلا به این بیماری ویروسی را كاهش داد. از دست دادن و روبوسی تا حد امكان بكاهیم. به ویژه با افراد بیمار به هیچ عنوان دست ندهیم و روبوسی نكنیم.
در صورت داشتن علائم سرماخوردگی از حضور در اجتماعات بپرهیزیم تا دیگران را بیمار نكنیم و با استراحت و خوردن مایعات گرم به بهبود كامل برسیم. دست‌های خود را مرتب و با دقت با آب و صابون بشوییم، به ویژه وقتی از بیرون به منزل بر می‌گردیم. در مدارس سعی شود دانش آموزان مبتلا به علائم سرما خوردگی تا زمان بهبود كامل به منزل هدایت شوند، همچنین این اصل در مهدهای كودك نیز رعایت شود. در صورت بروز علائم سرماخوردگی، با مصرف مایعات سبب تسریع در بهبود بیماری شویم. در صورت شدید بودن علائم به پزشك مراجعه كنیم. استفاده از ماسك توسط بیماران به منظور پیشگیری از گسترش ویروس در جامعه توصیه می‌شود. هنگام عطسه و سرفه جلوی دهان و بینی خود را با دستمال بگیریم.



مراجعه دیر گروه حساس
آن‌طور كه مشخص است قربانیان این بیماری را بیشتر سالمندان بالای ۶۵ سال، افرادی كه بیماری زمینه‌ای مانند ناراحتی قلبی، ریوی یا دیابت دارند، خانم‌های باردار و افرادی كه سیستم ایمنی بدن‌شان ضعیف شده است، تشكیل می‌دهند. آمار جانباختگان این ویروس از ابتدای سال تا كنون نشان می‌دهد اكثر كسانی كه در بیمارستان‌ها بستری شده‌اند یا جان‌شان را از دست داده‌اند از این گروه‌های پرخطر بوده‌اند.
ایرج خسرونیا، رئیس جامعه پزشكان متخصص داخلی ایران البته عامل اصلی مرگ حتی در گروه‌های حساس را هم مراجعه دیرهنگام به پزشك و خوددرمانی در خانه می‌داند و می‌گوید: دو سه روز اول بیماری دوره مهمی برای درمان است كه باید به پزشك مراجعه كرد، اما متاسفانه بیماران اغلب در چند روز اول به خوددرمانی می‌پردازند. پیش از این وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشكی اعلام كرده بود، داروی درمان آنفلوآنزا یعنی تامیفلو با هماهنگی مراكز بهداشت استان‌ها و شهرستان‌ها تجویز و مصرف می‌شود و مبتلایان در صورت نیاز با این دارو تحت درمان قرار می‌گیرند.


هوای آلوده و آنفلوآنزا
این درست كه آنفلوآنزا یك بیماری تنفسی حاد واگیردار با منشا ویروسی است كه ویروس‌های آنفلوآنزا به‌طور عمده از طریق هوا (ذرات ریز تنفسی آلوده) توسط سرفه و عطسه فرد بیمار منتقل می‌شوند، اما با تشدید آلودگی هوا شایعاتی مبنی بر تاثیر دوچندان آلودگی هوا بر افزایش ابتلا به آنفلوآنزا هم دیده می‌شود. آن‌طور كه دكتر محمود سروش به ایسنا گفته است هنوز این مساله تایید نشده و ما درباره آن مطمئن نیستیم. هرچند ممكن است برخی پزشكان به آن معتقد باشند.