اطلاع‎رسانی دودی

اطلاع رسانی ضعیف درباره تصمیم‌های كمیته اضطرار آلودگی هوای تهران شهروندان را سردرگم می‌کند

اطلاع‎رسانی دودی

دخترك داد می‏زند: «جدی جدی امروز دانشگاه‎ها تعطیل نبود؟!» و بعد نگاه می‌اندازد به روسری گل‎گلی كه روی سرش است و می‎شمرد كه سه بار غیبت داشته است و دوباره لبش آویزان می‎شود از ناراحتی و تندتند نفس می‎كشد تا عصبانیتش فروكش كند: «دیشب كه اخبار گفت تعطیل است!» و راست می‎گوید. ماجرای تعطیل شدن و نشدن مدارس و دانشگاه‎ها به خاطر آلودگی هوا و اطلاع‌رسانی‌های عجیب و غریب اما در روزهایی كه هوا خاكستری است، ذهن‎های بسیاری از مردم را هم خاكستری كرد.

 همه چیز از روز پنجشنبه شروع شد. از زمانی كه از كارگروه اضطرار آلودگی هوای تهران  خبر رسید روز جمعه اعلام می‎ شود‌ روز شنبه مدارس به دلیل آ لودگی هوا تعطیل است یا نه. بعدازظهر جمعه زمانی كه خیلی از خانواده‎ها خود را برای خرید شب یلدا آماده می‎كردند، خبرها خیلی زودتر از روزهای دیگر، اعلام شد. استانداری تهران اعلام كرد كه همه مدارس در تمام مقاطع تحصیلی در روزهای شنبه و یكشنیه، تعطیل است. در شرایطی كه كارمندان و دانشجویان هم خود را آماده می‏كردند كه به جمع تعطیل‌شدگان بپیوندند، داستان شكل دیگری رقم خورد.  بعد از اعلام تعطیلی  گمانه‏زنی برای تعطیلی ادارات و دانشگاه‏ها بیشتر شد. این گمانه‎زنی برای دانشجویان كه همیشه با هشتك‎های «دانشجو هم نفس ندارد» اعتراض می‌کنند قوت گرفت. بعد از تعطیلی مدارس پایتخت در همه شیفت‏ها اما استانداری، به‌وضوح اعلام كرد كه موسسات عالی و دانشگاه‎ها در روزهای خاكستری دایرند. ‌‌بعد از تعیین‌تكلیف دانشگاه‏ها، كارمندان هم فهمیدند كه تعطیلی در كار نیست و صبح زود باید سر كار حاضر شوند. شب آرام قبل از یلدا، اما خیلی زود نا آرامی به پیش گرفت زمانی كه مجری خبر 20 و 30 شبكه دو، برگه‎ای در دست گرفت و از روی متن شروع به خواندن كرد كه به آخرین خبری كه به دستم رسید، توجه كنید: ‌«دانشگاه‏ها و موسسات عالی استان تهران، در روزهای شنبه و یكشنبه تعطیل اعلام شدند. دانشگاه‎ها و موسسات در دماوند، رودهن و كرج تعطیل نیستند.» موج شادی بر دل دانشجویان راه پیدا كرد، وقتی كه فهمیدند كه نفس آنها هم برای تصمیم‎گیران مهم هستند. این شادی اما خیلی زود از بین رفت. هنوز نیم ساعتی نگذشته بود و خبرگزاری‌ها از تعطیلی می‎گفتند كه خبر دیگری به تیتر اول روزهای خاكستری، تبدیل شد، این كه دانشگاه‎ها تعطیل نیستند و دانشجویان هم باید در كلاس درس حاضر شوند. خیلی‎ها اما این خبر را ندیدند و جایشان در دانشگاه خالی ماند و دیروز تیك غیبت خوردند.
بی‎اعتمادی و خدشه بر راستگویی
 این روزها، در زمانی كه به عنوان عصر اطلاعات شناخته می‎شود، این اطلاع‎رسانی است كه قدرتمندان را نشان می‏دهد و این خبر است كه ارزشمندترین كالا به حساب می‎آید. امیرعلی مسعودی، كارشناس رسانه، با اشاره به اطلاع‎رسانی كارگروه كمیته اضطرار آلودگی هوای استان تهران می‏گوید: «این روزها، اعتبار منبع خبر، ارزشمندترین داشته است.» و به تكذیب و تایید خبرهای تعطیلی دانشگاه‌ها به خاطر آلودگی هوا، اشاره می‎كند و معتقد است كه همین تكذیب‎های متوالی، باعث خدشه دار شدن اعتبار می‎شود. مسعودی با اشاره به اعتبار خبر، تاكید می‏كند كه منبع خبری كه اعتبار ندارد، بر صدق گفتار، خدشه وارد می‎كند و همین باعث می‎شود كه در آینده مردم به اخبار توجهی هم نكنند. او داستان چوپان دروغگو را مثال می‎زند كه اهالی روستا، بعد از این كه گرگ به گله، حمله كرد هم داستان راستش را باور نكردند. از نظر او، صداقت بزرگ‌ترین داشته یك منبع خبر است. او البته از عملكرد كارگروه كمیته اضطرار آلودگی هوا انتقاد می‏كند‌ و می‌گوید: «نحوه اطلاع‏رسانی كارگروه اضطرار  بی‏نظمی را رواج می‎دهد.»  او به 12 هزار هیات علمی ساكن در تهران اشاره می‏كند و معتقد است كه اگر آنها هم هنگام آلودگی هوا تعطیل باشند اتفاقا می‎تواند در كاهش آلودگی هوا تاثیرگذار باشد. اتفاقی كه می‎تواند در تصمیم‎گیری‎ها موثر باشند و بر پژوهش‎ها هم نقش داشته باشد. نظمی كه از نظر این كارشناس رسانه در این كمیته، وجود ندارد.
 ما هم گلایه داریم
 یك پای این قضیه اما استانداری تهران است و به خاطر همین است كه استانداری هم، در اطلاعیه‎ای اعلام كرده است: «شبكه خبر و بخش خبری 20 و30 به عنوان عامل انتشار خبر تعطیلی دانشگاه‌ها «بدون اعلام منبع رسمی و موثق»، عامل ایجاد تشویش اذهان عمومی و التهابات اجتماعی است. بارها اعلام شده كه منبع اعلام تعطیلی مدارس، دانشگاه‌ها و غیره صرفا استانداری تهران است.» امین بابایی، سخنگوی استانداری تهران درباره این‌كه به‌جز‌اطلاع‏رسانی ضعیف ‌كمیته اضطرار آلودگی هوا همیشه دیرهنگام اطلاعات را منتشر می‌كند به ما می‏گوید:‌ «اطلاعات نقطه‏ای ایستگاه‏های هواشناسی، لحظه‏ای به كمیته اعلام می‎شود و براساس پایش و میانگین‏گیری، در مدت زمان 24 تا 48 ساعت، گزارشات به دبیرخانه اعلام می‎شود.» و بعد این سازمان محیط زیست است كه براساس شاخص اعداد و حد استاندارد، تعیین می‏كند، روزی تعطیل شود یا این‌كه نه. بابایی درباره تعطیل شدن مدارس و تعطیل نشدن دانشگاه‎ها و ادارات نیز می‌گوید كه میانگین سنی و عضو گروه حساس بودن در این تصمیم‎گیری موثر هستند. اما داستان روز جمعه داستان عجیبی است. به گفته او، پرونده تعطیل شدن روزهای شنبه و یكشنبه، در ساعت 3‌بعدازظهر بسته شد و در همین زمان هم بود كه موج‏سواری رسانه‏ای شروع شد و یكی از خبرگزاری‎ها هم بدون سوال كردن از استانداری و از جانب خود، خبر تعطیلی دانشگاه‌ها و موسسات عالی را اعلام كرده است.  در روزهایی كه ابزار اطلاع‏رسانی در دست همه، حتی كودكان هم وجود دارد و در روزهایی كه در هوای خاكستری نمی‏توان نفس كشید، این مدیران هستند كه می‏توانند دست‏ و دلبازانه، خبر را در اختیار جامعه قرار دهند تا اگر ریه‏هایشان خاكستری است، ذهن‌هایشان  بی‎تشویش بماند.