اجرایی کردن سازوکار حل اختلاف از سوی سه کشور اروپایی، واکنش تند وزیر خارجه کشورمان را به همراه داشت و محمدجواد ظریف در مطلبی از آن به عنوان باج دادن اروپا به آمریکا یاد کرد و نوشت: اروپایی‌ها باقیمانده برجام را فروختند.
اما واکنش‌ها به اقدامات اخیر سه کشور اروپایی به همین جا ختم نشد و نمایندگان مجلس در جلسه دیروز اعلام کردند خواستار برخوردهای جدی‌تری با انگلیس، فرانسه و آلمان هستند.
 تصمیم جدی ایران
در صورت رفتار غیرعادلانه اروپا
رئیس مجلس در نطق پیش از دستور خود در جلسه علنی دیروز به اقدامات سه کشور اروپایی درباره توافق هسته‌ای اشاره کرد و گفت: درصورت رفتار غیرعادلانه اروپا در استفاده از مکانیسم ماشه در برجام، ایران تصمیم جدی در همکاری با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی می‌گیرد.
علی لاریجانی صریح کرد: تاسف‌آور این است که یکی از وزرای کشور‌های اروپایی به صراحت اعلام کرده آمریکا ما را تهدید کرده که اگر از مکانیسم ماشه استفاده نکنیم، تعرفه واردات خودرو را ۲۵ درصد افزایش می‌دهیم. پس این اظهارات نشان می‌دهد مشکل از رفتار ایران نیست که بار‌ها خودتان خروج آمریکا از برجام را سرزنش کرده‌اید، مشکل در تهدید آمریکاست که یک کشور قدرتمند اقتصاد اروپا را به رفتار حقارت‌آمیز و غیرعادلانه وادار کرده است.
رئیس مجلس افزود: ایران اهل تهدید نیست، بیش از یک سال از رفتار خصمانه آمریکا در مساله هسته‌ای می‌گذرد و اروپا در این رابطه صرفاً بیانیه سیاسی داده و مدت‌ها جمهوری اسلامی مدارا کرده است. اما اکنون با صراحت اعلام می‌کنیم اگر اروپا به هر دلیلی رفتاری غیرعادلانه در استفاده از ماده ۳۷ توافق‌نامه هسته‌ای داشته باشد، آن‌گاه جمهوری اسلامی تصمیم جدی در همکاری با آژانس بین المللی انرژی هسته‌ای خواهد داشت و طرح آن در مجلس آماده است. ما شروع‌کننده این امر نخواهیم بود، ولی متاسفانه با اقدام شما اقدام خواهیم کرد، از این رو بهتر است عادلانه رفتار کنیم.
 اقدامات اروپا
 واکنش قاطع می‌خواهد
نمایندگان مجلس هم دیروز در بیانیه‌ای در واکنش به مواضع اخیر سه کشور اروپایی‌ تاکید کردند: در مورد ماندن و همکاری با آژانس تصمیم می‌گیریم تا به غربی‌ها تفهیم کنیم نظام مقتدر جمهوری اسلامی در گرفتن تصمیمات قاطع و انقلابی درنگ نخواهد کرد.
نمایندگان در این بیانیه با تاکید بر این‌که اتفاقات هفته‌های اخیر روشنگر زوایای تاریکی از خصومت‌های آشکار و پنهان دشمنان ملت آزاده و سربلند ایران اسلامی بود، آورده‌اند: طرح ماشه توسط کشورهای اروپایی طرف مذاکره که نشان از تحقیر آنها توسط دولت تروریستی آمریکا بود، مشخص کرد مشکل آنها طرف ایرانی نیست بلکه تبعیت تحقیرآمیز آنها از آمریکاست.
در بیانیه نمایندگان آمده است: در اتفاقات اخیر حرکت سخیف و خلاف قانون و عرف دیپلماتیک سفیر دولت انگلستان با حضور در بین تعدادی قلیل فریب‌خورده جلوی دانشگاه قابل توجه است، آن هم سفیر کشوری که ملت قهرمان ایران خاطره‌ای خوش در یکی دو قرن اخیر از آنها در ذهن ندارد و بسیاری از اقدامات مذبوحانه این دولت تا اقدامات اخیر می‌طلبد وزارت خارجه به استناد قانون و اختیاراتی که مجلس در ارتباط با کاهش سطح روابط به این وزارتخانه داده است اقدام قاطع و عاجل انجام دهد.
نمایندگان تاکید کرده‌اند: اگرچه از دستنوشته‌ها و لحن وزیر خارجه مستفاد می‌شود این وزارتخانه با رویکرد جدیدی به این مهم ورود پیدا کرده، اما نوشتن و تغییر لحن کفایت نمی‌کند و اقدامات قاطع و شجاعانه مبتنی بر خواست ملت را می طلبد.
 مردم خواستار تعیین تکلیف سفیر انگلیس هستند
حمیدرضا حاجی‌بابایی، رئیس فراکسیون ولایت هم دیروز در تذکری گفت: مردم این روزها با طومارهایی بلند از مجلس شورای اسلامی می‌خواهند هر چه سریع‌تر وضعیت سفیر انگلیس در ایران مشخص شود.
وی افزود: مجلس طرحی را آماده کرده که وزارت خارجه را مکلف می‌کند در چارچوب منافع ملی تا دو هفته آینده روابط سیاسی کشور با انگلیس را به سطح کاردار تنزل دهد.
نماینده همدان تصریح کرد: بیش از ۲۰۰نماینده مجلس در بیانیه‌ای از دولت خواسته‌اند هر چه سریع‌تر وضعیت سفیر انگلیس تعیین تکلیف شود.
جمعی از نمایندگان مجلس هم در بیانیه‌ای خواستار کاهش روابط با سه کشور انگلیس، فرانسه و آلمان شده‌اند. اصغر سلیمی، نماینده سمیرم در مجلس در گفت‌وگو با تسنیم گفت امضا‌کنندگان این بیانیه به دولت‌های اروپایی هشدار داده‌اند در صورتی که ضدیت‌شان با جمهوری اسلامی ایران را افزایش دهند، جمهوری اسلامی نیز از حیثیت خود دفاع کند و سطح روابطش  را با این سه کشور اروپایی کاهش دهد.


روابط عادی اما بر پایه بی‌اعتمادی
جواد منصوری/ سفیر پیشین ایران در چین
روند جدیدی که از سوی اروپا علیه ایران در پیش گرفته شده اتفاق جدیدی نیست و در گذشته سابقه دارد. دولت‌های اروپایی هر گاه از مذاکره سخن گفتند به معنای گفت‌وگو برای تحمیل خواسته‌های غیرمنطقی و غیر عقلایی بر نظام جمهوری اسلامی بوده و هر دفعه هم خواسته‌های بالاتری را مطرح می‌کنند، چون تسلط بر ایران جزو اهداف استراتژیک آنهاست. با این‌که بی‌اعتمادی به غرب جزو اولویت‌های اساسی انقلاب بود اما با این‌که در حرف و بیان از آن سخن گفتیم، اما در عمل متاسفانه نسبت به آن بی‌توجه بودیم. از این رو مناسب است مطابق با رفتاری که آنها با نظام جمهوری اسلامی ایران در پیش گرفتند نسبت به آن واکنش نشان دهیم و بیش از آن‌که به خارج تکیه کنیم، به تقویت توانمندی داخلی و خودکفایی و خوداتکایی بپردازیم. سطح روابط ما با آنها هم می‌تواند عادی اما مبتنی بر بی‌اعتمادی باشد.
ما در مواضع‌مان مقابل اروپا همیشه باید به این واقعیت توجه داشته باشیم که انقلاب اسلامی جریانی فکری و فرهنگی است که کشورهای غربی را با پدیده‌ای جدید در قرن بیستم مواجه کرد. آنها از آغاز شکل‌گیری انقلاب و استقرار نظام جمهوری اسلامی در پی به مخاطره افکندن ما بودند. با این وصف به‌رغم چنین ذهنیتی برخی از دولت‌هایی که روی کار آمدند تصور کردند می‌توان با اروپاییان همراه شد و با آنها به توافق رسید و به اجرای تعهدات از سوی آنها دل بست. این رویکرد از ابتدا اشتباه بود اروپاییان نشان دادند در سیاست خارجی خود کاملا همسو و همراه با آمریکا
رفتار می‌کنند.


برخی فکر می‌کردند اروپا شریک خوبی است
رامین مهمان‌پرست/ سفیر پیشین ایران در لهستان
اتفاقاتی که در ماه‌های اخیر افتاد ماهیت کشورهای اروپایی را بیشتر روشن کرد. برخی در داخل معتقد بودند اروپا توانایی مستقلی از آمریکا دارد و می‌تواند شریک خوبی برای ایران مسحوب شود، اما در سال‌های اخیر شاهد بودیم کشورهای اروپایی نه توانایی برای مقابله با آمریکا دارند و نه اراده‌ای برای مخالفت با این کشور و حتی منافع خود را در همراهی با ایالات متحده می‌بینند. در جریان برجام و خروج غیر قانونی آمریکا از آن و بی‌تعهدی اروپا همه ابزارهای رسانه‌ای غرب صرفا در مسیری قرار گرفت که انتظارات یک‌طرفه مبنی بر پایبندی ایران به برجام مطرح شود. در شرایط کنونی برای دفاع از استقلال کشورمان نباید به بیرون تکیه کنیم و به خارج از مرزهای کشورمان امیدواری داشته باشیم. البته این به معنای محدود کردن روابط خارجی نیست چون گسترش روابط جزو اصول اساسی سیاست خارجی ما و مبتنی بر سه اصل عزت، حکمت و مصلحت است. اما در حال حاضر با توجه به رویه‌ای که اروپاییان در پیش گرفتند چاره‌ای جز قوی‌تر کردن خودمان از حیث اقتصادی،‌ اجتماعی و فرهنگی با تکیه بر منابع داخلی نداریم. باید از حوادث گذشته درس بگیریم. تقویت اقتصاد، تاکید بر افزایش درآمد مشروع،‌ شکل‌گیری مجلسی کارآمد و روی کار آمدن دولتی مقتدر می‌تواند به عنوان گام اساسی برای مقابله با فشارهای ناعادلانه غرب باشد. از سوی دیگر باید تلاش کنیم وابستگی خود نسبت به نفت را کاهش دهیم چون بحث فروش نفت همواره به عنوان اهرم فشار از سوی دولت‌های غربی مطرح می‌شود و باید این حربه را ناکارآمد کرد. افزایش اقتدار در عرصه‌های مختلف اقتصادی و سیاسی  زمینه کافی را برای کشور فراهم می‌آورد تا در برابر شرایط سختی که ممکن است با آن مواجه شویم مقاومت کنیم و پاسخ مناسبی هم به رویه غیر منطقی اروپاییان و آمریکا بدهیم.



کاهش روابط اقتصادی با اروپا
محسن پاک‌آیین / سفیر پیشین‌ایران در جمهوری‌آذربایجان
برخورد اروپاییان غیر منتظره نبود و از قبل هم پیش‌بینی می‌شد رویه‌های سیاسی آنها و در پیش گرفتن رویکردهای بدون محتوا و بی‌خاصیت سرانجام به مرحله فعلی برسد. بارها گفته شد اروپا هیچ‌گاه در کنار ما نبوده و نیست و تابعی از سیاست‌های آمریکاست. امروز هم بوریس جانسون، نخست‌وزیر انگلیس در رویای تبدیل شدن به ترامپ اروپایی است غافل از این‌که ترامپ آمریکایی در سیاست‌های خود شکست خورده و ادامه این روند از سوی نخست‌وزیر انگلیس به انزوای او میان اروپاییان و دنیای غرب منجر خواهد شد. البته راهکار ما در مواجهه با رویکردهای اروپاییان از جنبه‌های سیاسی و اقتصادی قابل بررسی است. در عرصه سیاسی حتما باید بحث بی‌اعتمادی نسبت به اروپاییان را مطرح کنیم و حتی اگر بناست این روابط و گفت‌وگو با آنها ادامه پیدا کند در فضایی مبتنی بر بی‌اعتمادی صورت گیرد. از سویی دیگر در عرصه اقتصادی می‌توان به کاهش روابط با اروپا فکر کرد. اتخاذ چنین رویه‌ای کاملا مبتنی بر توجه به دستورالعمل رهبری با تکیه بر مقاوم سازی اقتصادی یا اقتصاد مقاومتی است. در اقتصاد مقاومتی بیش از آن‌که نگاه به خارج داشته باشیم بر منابع داخلی تکیه می‌کنیم. در عین حال در بحث نگاه به خارج هم موضوع کاهش روابط اقتصادی با اروپا و افزایش تعاملات تجاری با کشورهای دوست و همراه بسیار حائز اهمیت است. از این حیث توسعه روابط با کشورهای آمریکای لاتین، آفریقایی و آسیایی و به عبارت کلی‌تر نگاه به شرق می‌تواند به عنوان گام اساسی در کاهش روابط اقتصادی با غرب مورد توجه قرار گیرد. وقتی همکاری‌های اقتصادی با اروپا به حداقل برسد و از سویی دیگر روابط تجاری ما با کشورهای دوست یا دنیای شرق گسترش پیدا کند اقدام موثری در عرصه بازدارندگی برداشته خواهد شد و غرب خواهد فهمید تحریم‌ها و فشارها دیگر اثری ندارد.