رهبر انقلاب اسلامی در تبیین تحولات ایجادشده در پرتو روحیه تحول‌آفرینی امام، به تبدیل روحیه خمودگی و تسلیم ملت ایران به روحیه‌ای مطالبه‌گر اشاره کردند. ایجاد تحول در نگاه حقارت‌پندارانه ملت در برابر قدرت‌های خارجی و حتی مسؤولان دون‌پایه رژیم پهلوی به ملتی دارای اعتماد به نفس و عزت ملی و مؤثر در سرنوشت کشور، دومین نکته‌ای بود که رهبر انقلاب در تبیین نتایج روحیه تحول‌خواهی امام خمینی(ره)  به آن پرداختند.حضرت آیت‌ا... خامنه‌ای «تحول در مطالبات اساسی مردم از خواسته‌های بسیار محدود به مطالباتی همچون استقلال و آزادی» و «تحول در نگاه مردم به دین از یک چارچوب عادی و فردی به یک مکتب نظام‌ساز و تمدن‌ساز» را از دیگر آثار تعیین‌کننده نگاه تحول‌خواه رهبر کبیر انقلاب اسلامی برشمردند.
نتایج بارز نگاه‌ تحول‌انگیز امام
رهبر انقلاب تحول اساسی در نگاه به جوانان و نسل جوان را از آثار مبارک و عمیق رویکرد تحولی امام خمینی خواندند و افزودند: سپردن کارهای بزرگ به جوانان و استفاده از آنان به عنوان ثروت و ذخیره ملی، روش روشن امام بود البته آن بزرگوار در عین حال به افراد غیرجوان نیز به عنوان ثروت ملی اعتماد می‌کردند که این واقعیت نیز در انتصابات ایشان مشهود است و اکنون نیز همچنان که گفته‌ایم باید همین نگاه و روش مد نظر باشد.ایشان در تبیین دیگر نتایج بسیار مهم نگاه تحول‌خواه امام، ایستادگی و تحقیر ابرقدرت‌ها را مورد توجه قرار دادند و با تأکید بر این‌که امام، «امامِ تحول» بود عنوان کردند: مهم‌ترین نکته این است که امام که عامل اصلی این تحولات بود، به درستی همه آنها را از خدا می‌دانست.ایشان در جمع‌بندی این بخش از سخنانشان افزودند: درسی که ما از روحیه و حرکت تحولی امام می‌گیریم این است که باید حرکت تحول‌آفرین در همه بخش‌ها ادامه داشته‌باشد، اگرچه کشور و انقلاب در 30 سال گذشته از رویکرد تحولی امام فاصله نگرفته‌است.حضرت آیت‌ا... خامنه‌ای خاطرنشان کردند: در این ۳۰ سال با وجود پیشرفت و تحول در عرصه‌های گوناگون، در برخی موارد در زیرساخت‌ها تحول به‌وجود آمد اما به فعلیت نرسید و در برخی موارد هم عقبگرد و پسرفت داشتیم که تأسف‌بار و غیر قابل قبول است.ایشان، نقطه مقابل انقلاب را که طبیعت آن «نوآوری، تحول، پیشرفت و جهش» است، «ارتجاع» خواندند و به برخی الزامات ایجاد تحول اشاره کردند. «قانع نبودن به داشته‌ها و داشتن روحیه تحول‌خواهی و پیشرفت مستمر و افزودن بر داشته‌ها» اولین نکته‌ای بود که رهبر انقلاب به آن اشاره کردند و گفتند: تحول‌خواهی لزوما به معنای اعتراض نیست. حضرت آیت‌ا... خامنه‌ای، تحول صحیح را نیازمند پشتوانه فکری دانستند و در همین خصوص به برخی افراد انقلابی و علاقه‌مند در اوایل انقلاب اشاره کردند و گفتند: این افراد چون پایه‌های فکری و ایمانی مستحکم و متین و پشتوانه‌های عقلانی محکم نداشتند، بعد از گذر از دوران جوانی و مراحل مختلف زندگی، به همان فسیل‌هایی تبدیل شدند که انقلاب برای مقابله با آن فسیل‌های کج رو به‌وجود آمده‌بود.ایشان با تأکید بر این که تحول را نباید با «استحاله فکری» اشتباه گرفت، افزودند: تحول باید رو به جلو باشد در حالی‌که مسائلی همچون تجدد و غرب‌گرایی که در دوران پهلوی مطرح شد، سلب هویت دینی و ملی و تاریخی ملت ایران و به عبارتی «مرگ تمدنی» بود.رهبر انقلاب اسلامی خاطرنشان کردند: در تحول، سرعت مهم است اما این سرعت با شتاب‌زدگی و کارهای عجولانه سطحی متفاوت است ضمن آن‌که در تحول باید یک دست هدایتگر مطمئن وجود داشته‌باشد.
عرصه‌های نیازمند تحول
حضرت آیت‌ا... خامنه‌ای در ادامه به چند نمونه از مواردی که در کشور نیازمند تحول است، اشاره کردند و افزودند: در مسائل اقتصادی «قطع وابستگی اقتصاد از نفت و بودجه‌بندی عملیاتی»، در مسائل آموزشی «فایده محور و عمقی و کاربردی شدن دروس در مراکز آموزشی»، در مسائل اجتماعی «تأمین عدالت» و در مسائل خانواده و موضوع ریشه‌کنی اعتیاد و همچنین جلوگیری از پیر شدن کشور، نیازمند حرکت‌های تحولی هستیم.
حضرت آیت‌ا... خامنه‌ای شرط ایجاد تحول را نترسیدن از دشمن و دشمنی‌ها برشمردند و تصریح کردند: در مقابل هر اقدام مثبت و کار مهم، مخالفانی وجود دارد، مثلا در فضای مجازی غالبا نوع مخالفت‌ها تیز و آزاردهنده است یا جبهه وسیعی از دشمن خارجی وجود دارد که با هر حرکتِ به صلاح کشور، مقابله می‌کند و امپراتوری تبلیغاتی وابسته به صهیونیست‌ها نیز آن را می‌کوبد ولی در انجام یک کار حساب‌شده، نباید ملاحظه این مخالفت‌ها و دشمنی‌ها را کرد.ایشان راه غلبه بر ترس از دشمنی‌ها را حضور نیروهای جوان، نترس و بدون ملاحظه در صحنه دانستند و گفتند: حضور نیروهای جوان یعنی استفاده از فکر، روحیه، جسارت و اقدام جوانان.رهبر انقلاب اسلامی در بخش پایانی سخنانشان، آشفتگی جبهه دشمنان جمهوری اسلامی را نتیجه اعتماد ملت ایران به پروردگار خواندند.
حضرت آیت‌ا... خامنه‌ای حوادث جاریِ این روزهای آمریکا را بروز واقعیات پنهان نگه‌داشته‌شده‌ آمریکا دانستند و یادآورشدند: زانو زدن پلیس بر روی گردن یک سیاهپوست و فشار دادن آن تا جان باختن شخص و تماشای این صحنه از طرف چند پلیس دیگر، چیز جدیدی نیست بلکه همان اخلاق و طبیعت حکومت آمریکاست که قبلا نیز با بسیاری از کشورهای دنیا مثل افغانستان، عراق، سوریه و قبل از آن در ویتنام، همین کارها را کرده‌اند.ایشان شعار امروز مردم آمریکا یعنی «نمی‌توانیم نفس بکشیم» را حرف دل همه ملت‌های تحت ظلم دانستند و افزودند: البته آمریکایی‌ها با رفتارهایشان در دنیا رسوا شده‌اند. آن از مدیریت ضعیفشان در کرونا که به علت فساد موجود در هیأت حاکمه آمریکا، تلفات و مبتلایان به بیماری در آمریکا چند برابر کشورهای دیگر است و این هم از برخورد وقیحانه‌شان با مردم که آشکارا جنایت می‌کنند، عذرخواهی هم نمی‌کنند و بعد هم می‌گویند حقوق بشر، انگار آن مرد سیاهی که کشته شد، بشر نبود و حقوقی نداشت.

تحول‌خواهی با ظرفیت داخلی
زهره الهیان، نماینده تهران
یکی از مهم‌ترین عرصه‌ها که مدنظر رهبری هم قرار دارد «تولید» است، به این معنا که اگر قرار باشد جهش تولید رخ دهد، باید رویکرد تحولی مسؤولان، شرایط را برای این جهش فراهم کند. البته مقدمات این جهش در شرایط حاضر و  نیز نیروی انسانی جوان، متخصص و ظرفیت عظیم منابع انسانی در کشور فراهم است.به لحاظ منابع طبیعی ایران شرایطی خاص دارد، بنابراین آنچه مهم است مدیریت و ظرفیت داخلی است که در این عرصه و سایر حوزه‌ها نگاه ما به خارج نباشد.

عقبگرد در لایه‌هایی از اقتصاد
حسام‌الدین برومند، تحلیلگر سیاسی
یکی از لایه‌هایی که در آن دچار نوعی عقبگرد بوده‌ایم، حوزه عدالت اقتصادی است و در این زمینه انتظار داشتیم که از شکاف طبقاتی در جامعه جلوگیری کنیم.از این منظر برای کاهش این شکاف نیاز به تحول داریم؛ چراکه هرقدر این شکاف کمتر شود، به عدالت اقتصادی دسترسی بیشتری پیدا می‌کنیم. همچنین در موضوعات فرهنگی و اجتماعی نیز در لایه‌هایی از جمله موضوعات مربوط به خانواده یا حتی حجاب همچنین آسیب‌های اجتماعی متوقف هستیم.

ضوابط ایجاد تحول بدون استحاله فکری
محمدصالح مفتاح، تحلیلگر سیاسی
معنای مثبت تحول، تغییری است که جهت آن رو به رشد و پیشرفت کشور و جامعه است و استحاله تغییری است که جهت آن به سمت عقب یا در جهت تعارض با انقلاب اتفاق بیفتد.
تغییراتی که فاقد جهت باشد یا به درجا زدن منتهی شود، مطلوب هیچ‌ جامعه‌ای نیست؛ در همین راستا مساله درک شرایط و اقتضائات روز و شرایط زمانی و مکانی نیز باید مورد توجه قرار گیرد و به نظر می‌رسد تغییر مجلس می‌تواند مقدمه‌ای بر این تحولات در حوزه تقنین در کشور باشد که با درک عمیق شرایط روز و نیازمندی‌های جامعه می‌تواند کشور را به سمت تحول مثبت پیش ببرد.