محمد سلوکی از ماجراهای اجرای برنامه شب یلدا می‌گوید
دردسرهای زنده‌گی!
آنتن زنده است و حادثه‌هایی كه خبر نمی‌كند؛ از لغزش‌های كلامی بگیر تا شكستن صندلی و پخش زمین شدن مهمان، سوختن و شكستن پروژكتور، پاره شدن لباس، غش كردن در حین اجرای برنامه زنده یا... . غیر از این موارد، وقتی پای مهمانان كودك به برنامه باز می‌شود قصه رنگ دیگری به خود می‌گیرد و نمی‌توان روی برنامه‌ریزی‌های صورت گرفته حساب چندانی باز كرد. این كوچك‌های معصوم گاهی حرف‌هایی روی آنتن می‌زنند یا حركاتی انجام می‌دهند كه بامزه است و دیدن ویدئوی بازنشر شده‌اش در شبكه‌های مجازی خنده به لب می‌آورد اما می‌تواند دردسرساز هم باشد. یكی از آخرین این اتفاقات در ویژه‌برنامه جمعه شبكه دو سیما برای یلدا با عنوان «روشن‌ترین شب» افتاد. یكی از كودكان مهمان برنامه حسابی از سر و كول محمد سلوكی، مجری برنامه بالا می‌رفت و در آخر هم با بیانی كودكانه و شیطنت، کلامی به زبان آورد که تعجب الهه رضایی، گیتی خامنه و مینا هاشمی مجریان سابق برنامه كودك را كه آنها هم از مهمانان برنامه بودند، برانگیخت. سلوكی اما شرایط را به‌درستی مدیریت و برنامه با پخش یك آیتم از این اتفاق گذر كرد. در این‌گونه رخدادها كه در برنامه‌های رادیویی و تلویزیونی هر كجای دنیا ممكن است اتفاق بیفتد، واكنش مجری در جایگاه هدایتگر برنامه اهمیت به‌سزایی دارد. به برخی از این رخدادهای بامزه و گاه دردسرساز در تلویزیون نگاهی انداخته‌ایم و با احسان ارغوانی، تهیه‌كننده برنامه روشن‌ترین شب و محمد سلوكی و ملیكا زارعی كه سابقه اجرای برنامه‌های زنده زیادی را در كارنامه دارند، گفتوگو كردیم و از تجربه آنها و همچنین نحوه مواجهه صحیح با چنین رخدادهایی پرسیده‌ایم.
آقای پیام بازرگانی
اخبار با چارچوب خشك و رسمی‌اش مجالی برای شوخی نمی‌گذارد و برای همین یك گاف كوچك در آن حسابی به چشم می‌آید. این سوتی چه در شیوه خواندن خبر باشد و چه گم كردن دوربین در حین گویندگی یا رخدادهایی كه در استودیو می‌افتد، می‌تواند تمركز گوینده را بر هم بزند و ادامه خبرخوانی را برای او دشوار كند. یكی از این اتفاقات بامزه كه مدتی پیش افتاد چنین بود: حمید محمدی، گوینده اخبار ورزشی بی‌خبر از اینكه در تصویر زنده دیده می‌شود؛ در گوشه‌ای از تصویر پشت سر دیگر گوینده خبر دیده شد و همین آمدن و برگشتن او صحنه نمكی را رقم زد كه ویدئویش در فضای مجازی منتشر شد. مشابه این اتفاق مدتی پیش در یكی دیگر از بخش‌های خبری با حضور مرتضی حیدری هم افتاد. یكی از عوامل پشت صحنه به گمان آن كه در تصویر دیده نمی‌شود، داخل استودیو شد و زیر میز خبر رفت تا چیزی را تنظیم كند اما سر او در كادر و در كنار گوینده كه خیلی جدی خبر می‌گفت دیده می‌شد كه تصویر خنده‌داری را ایجاد كرد و ویدئوی این بخش هم در شبكه‌های اجتماعی منتشر شد.
پسر شجاع
چند سال پیش بود كه پسربچه‌ای از كودكان حاضر در برنامه رنگین‌كمان در گفتوگو با خاله نرگس با ادبیات كودكانه‌اش كلامی نامناسب با جو آنتن به زبان آورد و آزاده آل‌ایوب، مجری این برنامه قضیه را به شیوه خود جمع و جور كرد و این ویدئو تا مدت‌ها در شبكه‌های دست به دست می‌شد و نظرات متفاوتی نسبت به آن وجود داشت.
ترس در استودیو
اینكه جانوری وارد استودیو شود و نظم برنامه را بر هم بزند، چه در تلویزیون خودمان و چه تلویزیون آنطرف آب‌ها اتفاق افتاده است. مثلا در برنامه «ترنم باران» شبكه شما، گربه‌ای روی سقف استودیو آمد و محیا اسناوندی، مجری این برنامه را حسابی ترساند. او جیغ زد و اعلام كرد دست خودش نیست از گربه می‌ترسد و برای ایجاد وقفه در برنامه درخواست پخش یك ترانه كرد.
به خیر گذشت
اسفند 95 در برنامه فرمول یك علی ضیا، جوان بوشهری آمد تا ركورد حبس نفس وارونه در آب را بزند اما در اواسط كار بود كه به نظر آمد حال خوشی ندارد و با خواست ضیا از محفظه شیشه‌ای پر آب بیرون كشیده شد و ركورد زدنش نیمه‌تمام باقی ماند. او البته مدتی بعد دوباره به برنامه ضیا آمد و گفت تشنجی در كار نبوده و او در آن حالت فقط سعی داشته است تمركز خود را حفظ كند.
با خونسردی مدیریت می‌كنیم
احسان ارغوانی، تهیه كننده ویژه برنامه زنده شب یلدا با نام روشن‌ترین شب در گفتوگو با جام‌جم درباره مواجهه با اتفاقات اجتناب‌ناپذیر و صحبت‌های جنجالی برخی مهمانان می‌گوید: مسؤولیت صفر تا صد برنامه زنده به عهده تهیه‌كننده است و او باید برنامه را به نحو مطلوب مدیریت كند. لازمه این اقدام آن است كه تهیه‌كننده در نهایت خونسردی و به دور از دستپاچگی برنامه را هدایت كند. بنابراین اگر در برنامه زنده اتفاقات اجتناب‌ناپذیر رخ بدهد، برای مثال مهمان سهوا حرفی بزند كه در راستای برنامه نباشد، مجری در كمال خونسردی باید بحث را هدایت كند و از مخاطبان بخواهد آیتم بعدی را تماشا كنند. گاهی هم مشكلات فنی در برنامه زنده پیش می‌آید. مثلا هاش‌اف مهمان جابه‌جا می‌شود و صدایش پخش نمی‌شود. در این مواقع هم به سراغ آیتم دیگر می‌رویم. بنابراین تهیه‌كننده و مجری در برنامه زنده باید خیلی مدیریت كنند و باید بی‌آن‌كه به كسی بی‌احترامی شود، مراقب چنین مسائلی باشند. ولی این را باید بدانیم كه اتفاقات غیرقابل پیش‌بینی در هر برنامه زنده‌ای امكان دارد پیش بیاید و اجتناب‌ناپذیر است و دست مجری و تهیه‌كننده نیست.
سریع باید عبور كنیم
محمد سلوكی كه تا به امروز اجرای برنامه هم برای نوجوانان و هم بزرگسالان را به عهده داشته، در پاسخ به این سوال كه واكنش مجری در اتفاقات اجتناب‌ناپذیر در برنامه‌های زنده باید چگونه باشد به جام‌جم توضیح می‌دهد: اتفاقات غیرقابل پیش‌بینی ممكن است در برنامه زنده رخ بدهد و به نظرم خیلی مورد عجیب و غریبی نیست و در همه جای دنیا در برنامه‌های زنده پیش می‌آید.
او ادامه می‌دهد: البته استانداردهایی هم در تلویزیون تعریف شده است و اگر ناخودآگاه و بنا به هر دلیلی حرفی در یك برنامه زنده از سوی مهمان برنامه زده شود، ما به عنوان مجری نباید به آن دامن بزنیم، چون دامن‌زدن باعث می‌شود كه فضا متشنج و بدتر شود. در این مواقع باید سریع از موضوع عبور كرد.
مجری ویژه‌برنامه «روشن‌ترین شب» می‌گوید: البته اگر اتفاقات غیرقابل پیش‌بینی در برنامه‌های زنده 40 یا 50 سال پیش رخ می‌داد، خیلی سروصدا می‌كرد، اما امروز این طور نیست چون مردم به درجه‌ای از سواد و دانش رسیده‌اند كه چنین اتفاقاتی اجتناب‌ناپذیر است. در مجموع اعتقاد دارم باید مجری با توجه به تجربه‌ای كه دارد در این مواقع سریع موضوع را تغییر بدهد و از نظر حرفه‌ای باید قبول كرد این اتفاقات ناخواسته در هر برنامه زنده‌ای كه در هر جایی از دنیا پخش می‌شود، رخ می‌دهد. در مجموع مجری نباید به گونه‌ای رفتار كند كه واكنش او دستمایه‌ای شود تا مهمان برنامه یا اطرافیانش تحت‌تاثیر اتفاق قرار بگیرند.
مجری برنامه زنده باید از مراحل سخت عبور كند
اتفاقات غیرقابل پیش‌بینی در برنامه‌های كودك پیش می‌آید؛ چون بچه‌ها ممكن است ناخواسته و سهوی حرفی بزنند كه خیلی با فضای برنامه همخوانی نداشته باشد. بنابراین مجریان كودك بیشتر با چنین ماجراهایی روبه‌رو می‌شوند.
ملیكا زارعی كه در میان بچه‌ها به خاله شادونه شهره است، در پاسخ به این سوال كه واكنش مجری در اتفاقات اجتناب‌ناپذیر در برنامه‌های زنده باید چگونه باشد به جام‌جم می‌گوید: من سال‌هاست اجرای زنده دارم و معتقدم وقتی مجری اجرای یك برنامه زنده را به عهده دارد، باید آمادگی هر اتفاقی را داشته باشد. به هر حال طبیعی است اتفاقات غیرقابل پیش‌بینی در برنامه زنده رخ دهد. بنابراین مجری در پخش زنده باید حرفه‌ای باشد تا با درایت و آگاهانه از این اتفاقات عبور كند و برنامه را به‌درستی مدیریت كرده و ادامه بدهد، بدون آن‌كه خللی به برنامه وارد شود.
او ادامه می‌دهد: به هر حال مخاطبان، بیننده برنامه هستند و مجری برنامه زنده با اجرای حرفه‌ای می‌تواند مشكلاتی كه در هنگام اجرا پیش می‌آید را هدایت كند. حتی در گذشته این فضا جدی‌تر بود، چون فضای مجازی هم نبود و مجری باید تلاش می‌كرد به نحوی برنامه را اجرا كند كه با وجود چنین اتفاقات غیرقابل پیش‌بینی باز هم مخاطبان پای برنامه بنشینند، ولی در حال حاضر روال طور دیگری شده است. معتقدم زمانی مجری باید اجرای زنده كند كه مراحل سخت را گذرانده و با تجربه باشد تا بتواند به بهترین شكل كارش را انجام دهد.
با خبرنگاران
پشت صحنه مصاحبه‌های تلویزیونی و اتفاقات عجیب و بامزه آن، جزو ویدئوهایی است كه زیاد در شبكه‌های اجتماعی بازنشر می‌شود و روز خبرنگار هم معمولا روی آنتن سیما می‌رود. در میان این مصاحبه‌ها كه البته غالبا زنده هم نیست اتفاقات غیرمنتظره زیاد می‌افتد.
ركورددار
آزاده نامداری از این حیث چندان خوش‌شانس نیست و در برنامه‌های او دست‌‌‌كم دو اتفاق به اصطلاح «یهویی» افتاده است كه ویدئوهای آن هم خیلی زود دست به دست شد. یكی از آنها مربوط به اجرایش در برنامه «شب‌نشینی» شبكه جهانی جام‌جم بود كه یك‌آن میز مقابلش افتاد و هر چه روی آن بود پخش زمین شد. این برنامه كه با حضور احسان كرمی و مجید صالحی روی آنتن بود با این اتفاق حسابی به طنز كشیده شد. غیر از این ماجرا، نامداری در برنامه زنده «جمع ما» كه از شبكه دو سیما پخش می‌شد میزبان بانویی بود كه در میانه برنامه با شكسته شدن پایه صندلی مهمان، برنامه برای دقایقی از مسیر خود خارج و این رخداد غیرمنتظره هم تا مدت‌ها به یكی از ویدئوهای پربیننده فضای مجازی تبدیل شد.
غش روی آنتن
افت فشار خون و از حال رفتن مجری یا مهمان برنامه از آن دست اتفاقاتی است كه واقعا امكان پیش‌بینی ندارد. قربانیان آن هم كم نبوده‌اند؛ یكی از معروف‌ترین آنها در صداوسیما رضا رشیدپور است. او زمان اجرای برنامه حالاخورشید، یك‌بار این اتفاق تلخ را تجربه كرد، در حین اجرای برنامه زنده ناگهان از هوش رفت و بعد از انتقال به بیمارستان گفتند ظاهرا دچار مشكل قلبی شده است. پیش از او، سال 95 بود كه معصومه احمدی، گوینده اخبار هواشناسی هم در حین اعلام اخبار غش كرد اما خیلی زود به هوش آمد و علت این اتفاق افت فشار اعلام شد.
اخبار با چارچوب خشك و رسمی‌اش مجالی برای شوخی نمی‌گذارد و برای همین یك گاف كوچك در آن حسابی به چشم می‌آید. این سوتی چه در شیوه خواندن خبر باشد و چه گم كردن دوربین در حین گویندگی یا رخدادهایی كه در استودیو می‌افتد، می‌تواند تمركز گوینده را بر هم بزند و ادامه خبرخوانی را برای او دشوار كند. یكی از این اتفاقات بامزه كه مدتی پیش افتاد چنین بود: حمید محمدی، گوینده اخبار ورزشی بی‌خبر از اینكه در تصویر زنده دیده می‌شود؛ در گوشه‌ای از تصویر پشت سر دیگر گوینده خبر دیده شد و همین آمدن و برگشتن او صحنه نمكی را رقم زد كه ویدئویش در فضای مجازی منتشر شد. مشابه این اتفاق مدتی پیش در یكی دیگر از بخش‌های خبری با حضور مرتضی حیدری هم افتاد. یكی از عوامل پشت صحنه به گمان آن كه در تصویر دیده نمی‌شود، داخل استودیو شد و زیر میز خبر رفت تا چیزی را تنظیم كند اما سر او در كادر و در كنار گوینده كه خیلی جدی خبر می‌گفت دیده می‌شد كه تصویر خنده‌داری را ایجاد كرد و ویدئوی این بخش هم در شبكه‌های اجتماعی منتشر شد.
پسر شجاع
چند سال پیش بود كه پسربچه‌ای از كودكان حاضر در برنامه رنگین‌كمان در گفتوگو با خاله نرگس با ادبیات كودكانه‌اش كلامی نامناسب با جو آنتن به زبان آورد و آزاده آل‌ایوب، مجری این برنامه قضیه را به شیوه خود جمع و جور كرد و این ویدئو تا مدت‌ها در شبكه‌های دست به دست می‌شد و نظرات متفاوتی نسبت به آن وجود داشت.
ترس در استودیو
اینكه جانوری وارد استودیو شود و نظم برنامه را بر هم بزند، چه در تلویزیون خودمان و چه تلویزیون آنطرف آب‌ها اتفاق افتاده است. مثلا در برنامه «ترنم باران» شبكه شما، گربه‌ای روی سقف استودیو آمد و محیا اسناوندی، مجری این برنامه را حسابی ترساند. او جیغ زد و اعلام كرد دست خودش نیست از گربه می‌ترسد و برای ایجاد وقفه در برنامه درخواست پخش یك ترانه كرد.
به خیر گذشت
اسفند 95 در برنامه فرمول یك علی ضیا، جوان بوشهری آمد تا ركورد حبس نفس وارونه در آب را بزند اما در اواسط كار بود كه به نظر آمد حال خوشی ندارد و با خواست ضیا از محفظه شیشه‌ای پر آب بیرون كشیده شد و ركورد زدنش نیمه‌تمام باقی ماند. او البته مدتی بعد دوباره به برنامه ضیا آمد و گفت تشنجی در كار نبوده و او در آن حالت فقط سعی داشته است تمركز خود را حفظ كند.
با خونسردی مدیریت می‌كنیم
احسان ارغوانی، تهیه كننده ویژه برنامه زنده شب یلدا با نام روشن‌ترین شب در گفتوگو با جام‌جم درباره مواجهه با اتفاقات اجتناب‌ناپذیر و صحبت‌های جنجالی برخی مهمانان می‌گوید: مسؤولیت صفر تا صد برنامه زنده به عهده تهیه‌كننده است و او باید برنامه را به نحو مطلوب مدیریت كند. لازمه این اقدام آن است كه تهیه‌كننده در نهایت خونسردی و به دور از دستپاچگی برنامه را هدایت كند. بنابراین اگر در برنامه زنده اتفاقات اجتناب‌ناپذیر رخ بدهد، برای مثال مهمان سهوا حرفی بزند كه در راستای برنامه نباشد، مجری در كمال خونسردی باید بحث را هدایت كند و از مخاطبان بخواهد آیتم بعدی را تماشا كنند. گاهی هم مشكلات فنی در برنامه زنده پیش می‌آید. مثلا هاش‌اف مهمان جابه‌جا می‌شود و صدایش پخش نمی‌شود. در این مواقع هم به سراغ آیتم دیگر می‌رویم. بنابراین تهیه‌كننده و مجری در برنامه زنده باید خیلی مدیریت كنند و باید بی‌آن‌كه به كسی بی‌احترامی شود، مراقب چنین مسائلی باشند. ولی این را باید بدانیم كه اتفاقات غیرقابل پیش‌بینی در هر برنامه زنده‌ای امكان دارد پیش بیاید و اجتناب‌ناپذیر است و دست مجری و تهیه‌كننده نیست.
سریع باید عبور كنیم
محمد سلوكی كه تا به امروز اجرای برنامه هم برای نوجوانان و هم بزرگسالان را به عهده داشته، در پاسخ به این سوال كه واكنش مجری در اتفاقات اجتناب‌ناپذیر در برنامه‌های زنده باید چگونه باشد به جام‌جم توضیح می‌دهد: اتفاقات غیرقابل پیش‌بینی ممكن است در برنامه زنده رخ بدهد و به نظرم خیلی مورد عجیب و غریبی نیست و در همه جای دنیا در برنامه‌های زنده پیش می‌آید.
او ادامه می‌دهد: البته استانداردهایی هم در تلویزیون تعریف شده است و اگر ناخودآگاه و بنا به هر دلیلی حرفی در یك برنامه زنده از سوی مهمان برنامه زده شود، ما به عنوان مجری نباید به آن دامن بزنیم، چون دامن‌زدن باعث می‌شود كه فضا متشنج و بدتر شود. در این مواقع باید سریع از موضوع عبور كرد.
مجری ویژه‌برنامه «روشن‌ترین شب» می‌گوید: البته اگر اتفاقات غیرقابل پیش‌بینی در برنامه‌های زنده 40 یا 50 سال پیش رخ می‌داد، خیلی سروصدا می‌كرد، اما امروز این طور نیست چون مردم به درجه‌ای از سواد و دانش رسیده‌اند كه چنین اتفاقاتی اجتناب‌ناپذیر است. در مجموع اعتقاد دارم باید مجری با توجه به تجربه‌ای كه دارد در این مواقع سریع موضوع را تغییر بدهد و از نظر حرفه‌ای باید قبول كرد این اتفاقات ناخواسته در هر برنامه زنده‌ای كه در هر جایی از دنیا پخش می‌شود، رخ می‌دهد. در مجموع مجری نباید به گونه‌ای رفتار كند كه واكنش او دستمایه‌ای شود تا مهمان برنامه یا اطرافیانش تحت‌تاثیر اتفاق قرار بگیرند.
مجری برنامه زنده باید از مراحل سخت عبور كند
اتفاقات غیرقابل پیش‌بینی در برنامه‌های كودك پیش می‌آید؛ چون بچه‌ها ممكن است ناخواسته و سهوی حرفی بزنند كه خیلی با فضای برنامه همخوانی نداشته باشد. بنابراین مجریان كودك بیشتر با چنین ماجراهایی روبه‌رو می‌شوند.
ملیكا زارعی كه در میان بچه‌ها به خاله شادونه شهره است، در پاسخ به این سوال كه واكنش مجری در اتفاقات اجتناب‌ناپذیر در برنامه‌های زنده باید چگونه باشد به جام‌جم می‌گوید: من سال‌هاست اجرای زنده دارم و معتقدم وقتی مجری اجرای یك برنامه زنده را به عهده دارد، باید آمادگی هر اتفاقی را داشته باشد. به هر حال طبیعی است اتفاقات غیرقابل پیش‌بینی در برنامه زنده رخ دهد. بنابراین مجری در پخش زنده باید حرفه‌ای باشد تا با درایت و آگاهانه از این اتفاقات عبور كند و برنامه را به‌درستی مدیریت كرده و ادامه بدهد، بدون آن‌كه خللی به برنامه وارد شود.
او ادامه می‌دهد: به هر حال مخاطبان، بیننده برنامه هستند و مجری برنامه زنده با اجرای حرفه‌ای می‌تواند مشكلاتی كه در هنگام اجرا پیش می‌آید را هدایت كند. حتی در گذشته این فضا جدی‌تر بود، چون فضای مجازی هم نبود و مجری باید تلاش می‌كرد به نحوی برنامه را اجرا كند كه با وجود چنین اتفاقات غیرقابل پیش‌بینی باز هم مخاطبان پای برنامه بنشینند، ولی در حال حاضر روال طور دیگری شده است. معتقدم زمانی مجری باید اجرای زنده كند كه مراحل سخت را گذرانده و با تجربه باشد تا بتواند به بهترین شكل كارش را انجام دهد.
با خبرنگاران
پشت صحنه مصاحبه‌های تلویزیونی و اتفاقات عجیب و بامزه آن، جزو ویدئوهایی است كه زیاد در شبكه‌های اجتماعی بازنشر می‌شود و روز خبرنگار هم معمولا روی آنتن سیما می‌رود. در میان این مصاحبه‌ها كه البته غالبا زنده هم نیست اتفاقات غیرمنتظره زیاد می‌افتد.
ركورددار
آزاده نامداری از این حیث چندان خوش‌شانس نیست و در برنامه‌های او دست‌‌‌كم دو اتفاق به اصطلاح «یهویی» افتاده است كه ویدئوهای آن هم خیلی زود دست به دست شد. یكی از آنها مربوط به اجرایش در برنامه «شب‌نشینی» شبكه جهانی جام‌جم بود كه یك‌آن میز مقابلش افتاد و هر چه روی آن بود پخش زمین شد. این برنامه كه با حضور احسان كرمی و مجید صالحی روی آنتن بود با این اتفاق حسابی به طنز كشیده شد. غیر از این ماجرا، نامداری در برنامه زنده «جمع ما» كه از شبكه دو سیما پخش می‌شد میزبان بانویی بود كه در میانه برنامه با شكسته شدن پایه صندلی مهمان، برنامه برای دقایقی از مسیر خود خارج و این رخداد غیرمنتظره هم تا مدت‌ها به یكی از ویدئوهای پربیننده فضای مجازی تبدیل شد.
غش روی آنتن
افت فشار خون و از حال رفتن مجری یا مهمان برنامه از آن دست اتفاقاتی است كه واقعا امكان پیش‌بینی ندارد. قربانیان آن هم كم نبوده‌اند؛ یكی از معروف‌ترین آنها در صداوسیما رضا رشیدپور است. او زمان اجرای برنامه حالاخورشید، یك‌بار این اتفاق تلخ را تجربه كرد، در حین اجرای برنامه زنده ناگهان از هوش رفت و بعد از انتقال به بیمارستان گفتند ظاهرا دچار مشكل قلبی شده است. پیش از او، سال 95 بود كه معصومه احمدی، گوینده اخبار هواشناسی هم در حین اعلام اخبار غش كرد اما خیلی زود به هوش آمد و علت این اتفاق افت فشار اعلام شد.
