بررسی تجارت ایران با همسایه‌های شرقی و ظرفیت‌های فراموش شده این بخش
بازار همسایگان شرقی در تیررس کالاهای ایرانی
به‌رغم این که طی سالیان گذشته همواره نگاه بخش اجرایی کشور برای تقویت تجارت خارجی به غربی‌ها دوخته شده بود ولی با وجود ورود هیات‌های تجاری مختلف از کشورهای اروپایی به سمت ایران بعد از امضای توافق برجام با کوچک‌ترین تنش بین ایران و آمریکا این کشورها بازار ایران را ترک کردند. این در حالی بود که بیشتر صادرات ایران به کشورهای همسایه از جمله عراق و افغانستان صورت می‌گرفت به طوری که طی سالیان گذشته این کشورها بیشترین مراوده تجاری را با ایران داشته و در شرایط تحریمی و کمبود شدید منابع ارزی کمک شایانی به تجارت خارجی کشورمان کرده‌اند؛ برای اثبات این امر در این گزارش قصد داریم به تجارت ایران با همسایگان شرقی در سال جاری بپردازیم.
سال گذشته به دلیل همه‌گیرشدن بیماری کرونا در سراسر جهان و محدودیت‌های ناشی از آن همچون بسته و قرنطینه‌شدن بسیاری از کشورها، حجم تجارت خارجی کشورمان با اختلالات زیادی روبه‌رو شد؛ در سال جاری نیز با ادامه‌داربودن بیماری کرونا از طرفی، آتش‌گرفتن گمرک مرزی دوغارون و خسارات ناشی از آن و پیش‌روی گروه طالبان در بسیاری از مرزهای شرقی تجارت خارجی کشورمان تحت تاثیر قرار گرفت ولی با این حال حجم تجارت ایران به همسایگان شرقی قابل قبول بوده است.
بازار افغانستان در تصاحب تجار ایرانی
ایران با افغانستان سه مرز مشترک دارد: مرز دوغارون، مرز ماهیرود و مرز میلک؛ مرز دوغارون مهم‌ترین مرز ایران و افغانستان است که بیشتر حجم تجارت دو کشور از طریق این مرز است. مرز دوغارون، ماهیرود و میلک به ترتیب در شهرستان تایباد استان خراسان رضوی، سربیشه خراسان جنوبی و هامون سیستان و بلوچستان واقع شده و انتقال کالاهای ایرانی به افغانستان در این مرزها به ترتیب از طریق گمرکات اسلام‌قلعه هرات، ابونصر فراهی ولایت فراه و زرنج صورت می‌گیرد؛ از طرف دیگر 73 درصد حجم تجارت ایران و افغانستان از طریق مرزهای دوغارون و ماهیرود و 23 درصد آن از طریق مرز میلک انجام می‌شود.
مهم‌ترین کالاهای صادراتی
طبق اعلام اتاق بازرگانی تجار افغانستانی در سال گذشته بیشتر چدن، آهن و فولاد را از بازار ایران تامین کرده‌اند، بنابراین مشخص است که این کشور بیشتر علاقه‌مند به واردات محصولات معدنی کشورمان است. از طرف دیگر واردات شیشه، مواد پلاستیکی، فرآورده‌های سبزیجات و میوه، قلع و غلات دیگر اولویت‌های وارداتی افغان‌ها از بازار ایران است.
با این حال آمارهای صادراتی به تفکیک کالای گمرک نشان می‌دهد میله های آهنی، شیرینی، سیب تازه، سیب‌زمینی، رب گوجه فرنگی و کفپوش‌های غیرمخملی بالاترین علاقه‌مندی را در بین تجار افغانستانی دارد.
روح‌ا... لطیفی، سخنگوی گمرک در این باره می‌گوید: در حال حاضر کالاهای مختلفی به افغانستان صادر می‌شود، چون این کشور محصور به خشکی است و راه آبی ندارد به همین دلیل سوخت، مواد غذایی و مصالح ساختمانی مهم‌ترین محصولاتی است که به این کشور صادر می‌شود. جوانمرد قصاب، رایزن بازرگانی ایران در افغانستان نیز در مورد پیش‌بینی از وضعیت تجارت ایران با این کشور تا پایان سال جاری اظهار کرد: با توجه به مسائل اخیر پیش‌آمده در افغانستان و تسلط طالبان بر برخی مناطق این کشور پیش‌بینی می‌شود صادرات ایران در بخش صنایع مصرفی امسال به افغانستان رشد
داشته باشد.
حجم تجارت ایران به افغانستان
در سال‌های گذشته همواره افغانستان جزو یکی از پنج کشور اصلی مقصد کالاهای صادراتی ایرانی بوده، به طوری که آمارهای کاهشی سال گذشته و افزایش صادرات رقبای کشورمان به افغانستان نشان‌دهنده زنگ خطر صادراتی جدیدی برای ایران بود ولی با این حال صادرات کشورمان در سال‌جاری به این کشور رشد 8 درصدی را به خود دیده است به طوری که در همین خصوص محمدمهدی جوانمرد قصاب می‌گوید: حدود 35 درصد از بازار افغانستان هم‌اکنون در اختیار ایران است و تجار ایرانی توانسته‌اند در سه ماهه ابتدایی امسال صادرات 365 میلیون دلاری را به ثبت برسانند که در مقایسه با سه‌ماهه ابتدایی سال گذشته رشدی 8 درصدی را تجربه کرده است.
آخرین آمارهای تجارت خارجی ایران نشان می‌دهد از 34 میلیارد دلار صادرات غیرنفتی ایران به دیگر کشورها در سال گذشته بیش از سه میلیارد دلار آن به افغانستان بوده است. به عبارت دیگر سهم افغانستان از کل صادرات ایران 8 درصد بوده که با توجه به تحریم‌های بی‌سابقه آمریکا و متحدانش این میزان تجارت با این کشور می‌تواند برای بازار ارز کشورمان اهمیت زیادی داشته باشد؛ با این حال روح‌ا... لطیفی، سخنگوی گمرک نظر دیگری دارد و معتقد است براساس آمار گمرک حدود 27 درصد از کالاهای افغانستان از طریق ایران تامین می شود به طوری که سال گذشته دو میلیارد و 300 میلیون دلار کالا به این کشور صادر کرده است.
اما نکته نگران‌کننده ماجرا آنجاست که طبق آمار در سال 2019 ایران سهمی 18 درصدی را در بازار افغانستان به خود اختصاص داده و مهم‌ترین کشور تامین‌کننده کالای افغانستان بود، ولی در سال 2020 حجم تجارت کشورمان به این کشور با 17درصد کاهش روبه‌رو بوده است. این در حالی است که دیگر کشورهای تامین‌کننده کالای افغانستان همچون چین، پاکستان، روسیه، هند و امارات متحده عربی توانسته‌اند در سال گذشته میلادی حجم بیشتری از صادرات را به این کشور داشته باشند؛ حسین سلیمی، رئیس اتاق ایران و افغانستان در خصوص مراودات تجاری ایران و افغانستان می‌گوید: 40 درصد واردات کشور افغانستان از طریق ایران انجام می‌شود به طوری که از 7 میلیارد دلار واردات افغانستان حدود دو میلیون و 300 هزار دلار آن از طریق ایران صورت می‌گیرد.
اما افزایش صادرات ایران به افغانستان طی سالیان اخیر به قدرت دیپلماسی و اقتصادی مدیران اجرایی کشور برنمی‌گردد و به نظر می‌رسد عناصر فرهنگی و تلاش بخش خصوصی سهم بیشتری در این امر داشته باشد به طوری که سلیمی در این خصوص می‌گوید: یکی از بهترین اتفاقات برای صادرات ایران به افغانستان، زندگی دو میلیون نفر افغانی در کشورمان بوده است به طوری که با برگشت بسیاری از آنها به افغانستان چون آنها با فرهنگ زندگی و خلق و خوی ایرانی‌ها و غذاهای ایرانی مانوس شده بودند دیگر عادت به مصرف کالاهای ایرانی دارند، از طرف دیگر بسیاری از آنها در کارخانجات ایرانی سرمایه‌گذاری کرده‌اند که هدف اصلی‌شان صادرات به کشور خودشان بوده؛ به طوری که نسبت به سال گذشته سرمایه‌گذاری افغانستانی‌ها در ایران دوبرابر شده است.
هند؛ بازار بزرگ
هند دومین بازار بزرگ جهان با یک میلیارد و 400میلیون نفر جمعیت است که با داشتن 250میلیون نفر مسلمان و شباهت‌های زیاد با کشورمان خصوصا در زمینه تاریخی و فرهنگی و غذایی همواره یکی از 15 کشور هدف صادراتی ایران طی سالیان گذشته بوده است. این کشور تا پیش از تحریم‌ها علیه ایران همواره یکی از مهم‌ترین خریداران نفت ایران بود. آمارهای سه ماهه ابتدایی گمرک در سال جاری نشان‌دهنده این است که این کشور بیشترین سهم ارزشی از کل صادرات کشورمان را به خود اختصاص داده است به طوری که حمیدرضا زادبوم، رئیس کل سازمان توسعه تجارت ایران در این خصوص می‌گوید: صادرات به کشورهای همسایه و کشور هند و چین برابر با ۹ میلیارد و ۸۵میلیون دلار به وزن ۲۶ هزار و ۷۸۵ تن برآورد شده که به لحاظ ارزشی ۶۱.۷ درصد و به لحاظ وزنی ۳۵درصد رشد داشته و هند بیشترین سهم ارزشی را در کل صادرات کشورمان داشته است.
طی سالیان گذشته صادرات ایران به هند بیشتر در زمینه نفتی بوده و کشورمان توفیق چندانی در زمینه صادرات غیرنفتی نداشته است. صادرات ایران به هند در سال 90 تا 94 به طور متوسط 2.6 میلیارد دلار و در سال 95 به 2.8 میلیارد دلار رسید ولی با افزایش تحریم های نفتی و بانکی میزان صادرات در سال 96 به 2.7 میلیارد دلار، در سال 97 به 2 میلیارد دلار، در سال 98 به 1.6 میلیارد دلار و در سال گذشته نیز به 1.3 میلیارد دلار رسید.
در این خصوص علی چگینی، سفیر ایران در چین می‌گوید: باید اسناد بالادستی هر چه سریع‌تر امضا شود تا امکانات و تسهیلات لازم برای صادرات غیرنفتی بین دو کشور افزایش یابد و محصولات ایرانی با حجم انبوه و مستقیم وارد هند شود نه از طریق کشوری ثالث و به صورت چمدانی که غیرمنطقی است.
سفیر جمهوری اسلامی ایران در هند تداوم پرواز‌های مستقیم بین دو کشور را دیگر عامل مهم برای افزایش مراودات تجاری بیان کرد؛ با این حال متاسفانه برخی اسناد بالادستی بین دو کشور معطل یک یا چند امضاست که به کرونا و تحریم‌ها هم ربطی ندارد، فقط یک همت نیاز است.
صادرات ایران به هندوستان در سه ماهه نخست سال جاری با افزایشی 240 درصدی از نظر ارزشی روبه‌رو بوده و یکی از اصلی‌ترین کالاهای صادراتی به این کشور پسته بود که 34 میلیون دلار ارزآوری برای ایران به ارمغان آورده است، در این خصوص سیدرضا سیدآقازاده، مدیرکل دفتر آسیا و اقیانوسیه سازمان توسعه تجارت می‌گوید: در سه‌ماهه ابتدایی سال ۱۴۰۰ پنجمین بازار صادراتی ما هند بود و حدود ۳.۲ درصد از صادرات ما به این کشور انجام شده است، در سال ۹۹ و بعد از شیوع کرونا که منجر به بسته‌شدن راه‌ها و نیمه‌تعطیل‌شدن ادارات شد، این وضعیت تاثیر خود را بر تجارت ایران و هند گذاشت و مراودات تجاری ما را کاهش داد ولی در سه‌ماهه ابتدایی سال ۱۴۰۰ نسبت به سه ماهه ابتدایی سال ۹۹ که راه‌ها بسته بود مراودات به‌شدت افزایش پیدا کرده است. در این مدت زمانی نسبت به مدت مشابه سال گذشته صادرات ما به هند ۲۴۰ درصد از نظر ارزشی افزایش پیدا کرده است.
بسیاری از کالاهایی که ایران به هند صادر می‌کند با تقاضای بسیار خوبی از طرف مردم این کشور روبه‌رو شده است به طوری که می‌توان حجم تجارت به هند را افزایش داد، در همین خصوص آقازاده می‌افزاید: ظرفیت صادرات بیش از ۲۵ میلیارد دلاری به هند وجود دارد و می‌توان به صادرات شش میلیارد دلاری به این کشور امیدوار بود.
پاکستان؛ هشتمین مقصد صادراتی
پاکستان یکی از 10 کشور پرجمعیت جهان محسوب می‌شود که به لحاظ سنی، جمعیت جوان زیادی را در خود جای داده است. طبق اعلام مرکز تجارت بین‌الملل این کشور سالانه 60 میلیارد دلار واردات از کشورهای جهان دارد و بیشتر آن شامل به محصولاتی همچون نفت خام، روغن حاصل از مواد معدنی و قیری است، ایران می‌تواند در تامین بسیاری از نیازمندی‌های پاکستان مانند گازمایع (ال.پی.جی)، فرآورده‌های نفتی و پتروشیمی (نفت، قیر، نفت سفید، گازوئیل، بنزین، کود‌های شیمیایی، تولیدات پلیمری و...)، لبنیات، خشکبار، لوازم خانگی، لوازم بهداشتی، لوازم ساختمانی، سیمان و بسیاری دیگر از کالا‌ها نقش زیادی ایفا کند ولی با این حال بیشترین صادرات ایران به پاکستان همواره در بخش انرژی و شامل صادرات برق و گاز بوده است.
آمارهای سه‌ماهه تجارت خارجی ایران نشان می‌دهد پاکستان هشتمین مقصد صادراتی کشورمان بوده است به طوری که صادرات به پاکستان از نظر وزنی 647 هزار تن بوده که نسبت به مدت مشابه سال گذشته 206 درصد و از نظر ارزشی 248 میلیون دلار بوده که نسبت به مدت مشابه سال گذشته 102 درصد رشد را نشان می دهد.
با این حال آمارهای کلی صادرات کشورمان نشان می‌دهد این کشور در سال گذشته پنجمین بازار مقصد صادراتی ایران بوده و سهم ارزشی نزدیک به 3 درصد از کل صادرات سال گذشته از این کشور بوده، این در حالی است که در سه‌ماهه نخست امسال سهم صادرات به پاکستان از کل صادرات کشور 2.3 درصد بوده است.
از دلایل افزایش صادرات به پاکستان در سه‌ماهه نخست سال جاری می‌توان به بهبود مناسبات سیاسی و روابط اقتصادی و بازرگانی دو کشور و فراهم‌شدن بهتر بسترهای قانونی و مقرراتی در اجرای موافقت‌نامه‌های تجارت ترجیحی و همگرایی بین سازمان توسعه تجارت با دستگاه‌های اجرایی ذی‌ربط، فعال‌ترشدن سازمان صنعت، معدن و تجارت استان سیستان و بلوچستان، اتاق مشترک ایران و پاکستان و اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی برای تسهیل و رفع موانع تجارت با پاکستان اشاره کرد.
بازار افغانستان در تصاحب تجار ایرانی
ایران با افغانستان سه مرز مشترک دارد: مرز دوغارون، مرز ماهیرود و مرز میلک؛ مرز دوغارون مهم‌ترین مرز ایران و افغانستان است که بیشتر حجم تجارت دو کشور از طریق این مرز است. مرز دوغارون، ماهیرود و میلک به ترتیب در شهرستان تایباد استان خراسان رضوی، سربیشه خراسان جنوبی و هامون سیستان و بلوچستان واقع شده و انتقال کالاهای ایرانی به افغانستان در این مرزها به ترتیب از طریق گمرکات اسلام‌قلعه هرات، ابونصر فراهی ولایت فراه و زرنج صورت می‌گیرد؛ از طرف دیگر 73 درصد حجم تجارت ایران و افغانستان از طریق مرزهای دوغارون و ماهیرود و 23 درصد آن از طریق مرز میلک انجام می‌شود.
مهم‌ترین کالاهای صادراتی
طبق اعلام اتاق بازرگانی تجار افغانستانی در سال گذشته بیشتر چدن، آهن و فولاد را از بازار ایران تامین کرده‌اند، بنابراین مشخص است که این کشور بیشتر علاقه‌مند به واردات محصولات معدنی کشورمان است. از طرف دیگر واردات شیشه، مواد پلاستیکی، فرآورده‌های سبزیجات و میوه، قلع و غلات دیگر اولویت‌های وارداتی افغان‌ها از بازار ایران است.
با این حال آمارهای صادراتی به تفکیک کالای گمرک نشان می‌دهد میله های آهنی، شیرینی، سیب تازه، سیب‌زمینی، رب گوجه فرنگی و کفپوش‌های غیرمخملی بالاترین علاقه‌مندی را در بین تجار افغانستانی دارد.
روح‌ا... لطیفی، سخنگوی گمرک در این باره می‌گوید: در حال حاضر کالاهای مختلفی به افغانستان صادر می‌شود، چون این کشور محصور به خشکی است و راه آبی ندارد به همین دلیل سوخت، مواد غذایی و مصالح ساختمانی مهم‌ترین محصولاتی است که به این کشور صادر می‌شود. جوانمرد قصاب، رایزن بازرگانی ایران در افغانستان نیز در مورد پیش‌بینی از وضعیت تجارت ایران با این کشور تا پایان سال جاری اظهار کرد: با توجه به مسائل اخیر پیش‌آمده در افغانستان و تسلط طالبان بر برخی مناطق این کشور پیش‌بینی می‌شود صادرات ایران در بخش صنایع مصرفی امسال به افغانستان رشد
داشته باشد.
حجم تجارت ایران به افغانستان
در سال‌های گذشته همواره افغانستان جزو یکی از پنج کشور اصلی مقصد کالاهای صادراتی ایرانی بوده، به طوری که آمارهای کاهشی سال گذشته و افزایش صادرات رقبای کشورمان به افغانستان نشان‌دهنده زنگ خطر صادراتی جدیدی برای ایران بود ولی با این حال صادرات کشورمان در سال‌جاری به این کشور رشد 8 درصدی را به خود دیده است به طوری که در همین خصوص محمدمهدی جوانمرد قصاب می‌گوید: حدود 35 درصد از بازار افغانستان هم‌اکنون در اختیار ایران است و تجار ایرانی توانسته‌اند در سه ماهه ابتدایی امسال صادرات 365 میلیون دلاری را به ثبت برسانند که در مقایسه با سه‌ماهه ابتدایی سال گذشته رشدی 8 درصدی را تجربه کرده است.
آخرین آمارهای تجارت خارجی ایران نشان می‌دهد از 34 میلیارد دلار صادرات غیرنفتی ایران به دیگر کشورها در سال گذشته بیش از سه میلیارد دلار آن به افغانستان بوده است. به عبارت دیگر سهم افغانستان از کل صادرات ایران 8 درصد بوده که با توجه به تحریم‌های بی‌سابقه آمریکا و متحدانش این میزان تجارت با این کشور می‌تواند برای بازار ارز کشورمان اهمیت زیادی داشته باشد؛ با این حال روح‌ا... لطیفی، سخنگوی گمرک نظر دیگری دارد و معتقد است براساس آمار گمرک حدود 27 درصد از کالاهای افغانستان از طریق ایران تامین می شود به طوری که سال گذشته دو میلیارد و 300 میلیون دلار کالا به این کشور صادر کرده است.
اما نکته نگران‌کننده ماجرا آنجاست که طبق آمار در سال 2019 ایران سهمی 18 درصدی را در بازار افغانستان به خود اختصاص داده و مهم‌ترین کشور تامین‌کننده کالای افغانستان بود، ولی در سال 2020 حجم تجارت کشورمان به این کشور با 17درصد کاهش روبه‌رو بوده است. این در حالی است که دیگر کشورهای تامین‌کننده کالای افغانستان همچون چین، پاکستان، روسیه، هند و امارات متحده عربی توانسته‌اند در سال گذشته میلادی حجم بیشتری از صادرات را به این کشور داشته باشند؛ حسین سلیمی، رئیس اتاق ایران و افغانستان در خصوص مراودات تجاری ایران و افغانستان می‌گوید: 40 درصد واردات کشور افغانستان از طریق ایران انجام می‌شود به طوری که از 7 میلیارد دلار واردات افغانستان حدود دو میلیون و 300 هزار دلار آن از طریق ایران صورت می‌گیرد.
اما افزایش صادرات ایران به افغانستان طی سالیان اخیر به قدرت دیپلماسی و اقتصادی مدیران اجرایی کشور برنمی‌گردد و به نظر می‌رسد عناصر فرهنگی و تلاش بخش خصوصی سهم بیشتری در این امر داشته باشد به طوری که سلیمی در این خصوص می‌گوید: یکی از بهترین اتفاقات برای صادرات ایران به افغانستان، زندگی دو میلیون نفر افغانی در کشورمان بوده است به طوری که با برگشت بسیاری از آنها به افغانستان چون آنها با فرهنگ زندگی و خلق و خوی ایرانی‌ها و غذاهای ایرانی مانوس شده بودند دیگر عادت به مصرف کالاهای ایرانی دارند، از طرف دیگر بسیاری از آنها در کارخانجات ایرانی سرمایه‌گذاری کرده‌اند که هدف اصلی‌شان صادرات به کشور خودشان بوده؛ به طوری که نسبت به سال گذشته سرمایه‌گذاری افغانستانی‌ها در ایران دوبرابر شده است.
هند؛ بازار بزرگ
هند دومین بازار بزرگ جهان با یک میلیارد و 400میلیون نفر جمعیت است که با داشتن 250میلیون نفر مسلمان و شباهت‌های زیاد با کشورمان خصوصا در زمینه تاریخی و فرهنگی و غذایی همواره یکی از 15 کشور هدف صادراتی ایران طی سالیان گذشته بوده است. این کشور تا پیش از تحریم‌ها علیه ایران همواره یکی از مهم‌ترین خریداران نفت ایران بود. آمارهای سه ماهه ابتدایی گمرک در سال جاری نشان‌دهنده این است که این کشور بیشترین سهم ارزشی از کل صادرات کشورمان را به خود اختصاص داده است به طوری که حمیدرضا زادبوم، رئیس کل سازمان توسعه تجارت ایران در این خصوص می‌گوید: صادرات به کشورهای همسایه و کشور هند و چین برابر با ۹ میلیارد و ۸۵میلیون دلار به وزن ۲۶ هزار و ۷۸۵ تن برآورد شده که به لحاظ ارزشی ۶۱.۷ درصد و به لحاظ وزنی ۳۵درصد رشد داشته و هند بیشترین سهم ارزشی را در کل صادرات کشورمان داشته است.
طی سالیان گذشته صادرات ایران به هند بیشتر در زمینه نفتی بوده و کشورمان توفیق چندانی در زمینه صادرات غیرنفتی نداشته است. صادرات ایران به هند در سال 90 تا 94 به طور متوسط 2.6 میلیارد دلار و در سال 95 به 2.8 میلیارد دلار رسید ولی با افزایش تحریم های نفتی و بانکی میزان صادرات در سال 96 به 2.7 میلیارد دلار، در سال 97 به 2 میلیارد دلار، در سال 98 به 1.6 میلیارد دلار و در سال گذشته نیز به 1.3 میلیارد دلار رسید.
در این خصوص علی چگینی، سفیر ایران در چین می‌گوید: باید اسناد بالادستی هر چه سریع‌تر امضا شود تا امکانات و تسهیلات لازم برای صادرات غیرنفتی بین دو کشور افزایش یابد و محصولات ایرانی با حجم انبوه و مستقیم وارد هند شود نه از طریق کشوری ثالث و به صورت چمدانی که غیرمنطقی است.
سفیر جمهوری اسلامی ایران در هند تداوم پرواز‌های مستقیم بین دو کشور را دیگر عامل مهم برای افزایش مراودات تجاری بیان کرد؛ با این حال متاسفانه برخی اسناد بالادستی بین دو کشور معطل یک یا چند امضاست که به کرونا و تحریم‌ها هم ربطی ندارد، فقط یک همت نیاز است.
صادرات ایران به هندوستان در سه ماهه نخست سال جاری با افزایشی 240 درصدی از نظر ارزشی روبه‌رو بوده و یکی از اصلی‌ترین کالاهای صادراتی به این کشور پسته بود که 34 میلیون دلار ارزآوری برای ایران به ارمغان آورده است، در این خصوص سیدرضا سیدآقازاده، مدیرکل دفتر آسیا و اقیانوسیه سازمان توسعه تجارت می‌گوید: در سه‌ماهه ابتدایی سال ۱۴۰۰ پنجمین بازار صادراتی ما هند بود و حدود ۳.۲ درصد از صادرات ما به این کشور انجام شده است، در سال ۹۹ و بعد از شیوع کرونا که منجر به بسته‌شدن راه‌ها و نیمه‌تعطیل‌شدن ادارات شد، این وضعیت تاثیر خود را بر تجارت ایران و هند گذاشت و مراودات تجاری ما را کاهش داد ولی در سه‌ماهه ابتدایی سال ۱۴۰۰ نسبت به سه ماهه ابتدایی سال ۹۹ که راه‌ها بسته بود مراودات به‌شدت افزایش پیدا کرده است. در این مدت زمانی نسبت به مدت مشابه سال گذشته صادرات ما به هند ۲۴۰ درصد از نظر ارزشی افزایش پیدا کرده است.
بسیاری از کالاهایی که ایران به هند صادر می‌کند با تقاضای بسیار خوبی از طرف مردم این کشور روبه‌رو شده است به طوری که می‌توان حجم تجارت به هند را افزایش داد، در همین خصوص آقازاده می‌افزاید: ظرفیت صادرات بیش از ۲۵ میلیارد دلاری به هند وجود دارد و می‌توان به صادرات شش میلیارد دلاری به این کشور امیدوار بود.
پاکستان؛ هشتمین مقصد صادراتی
پاکستان یکی از 10 کشور پرجمعیت جهان محسوب می‌شود که به لحاظ سنی، جمعیت جوان زیادی را در خود جای داده است. طبق اعلام مرکز تجارت بین‌الملل این کشور سالانه 60 میلیارد دلار واردات از کشورهای جهان دارد و بیشتر آن شامل به محصولاتی همچون نفت خام، روغن حاصل از مواد معدنی و قیری است، ایران می‌تواند در تامین بسیاری از نیازمندی‌های پاکستان مانند گازمایع (ال.پی.جی)، فرآورده‌های نفتی و پتروشیمی (نفت، قیر، نفت سفید، گازوئیل، بنزین، کود‌های شیمیایی، تولیدات پلیمری و...)، لبنیات، خشکبار، لوازم خانگی، لوازم بهداشتی، لوازم ساختمانی، سیمان و بسیاری دیگر از کالا‌ها نقش زیادی ایفا کند ولی با این حال بیشترین صادرات ایران به پاکستان همواره در بخش انرژی و شامل صادرات برق و گاز بوده است.
آمارهای سه‌ماهه تجارت خارجی ایران نشان می‌دهد پاکستان هشتمین مقصد صادراتی کشورمان بوده است به طوری که صادرات به پاکستان از نظر وزنی 647 هزار تن بوده که نسبت به مدت مشابه سال گذشته 206 درصد و از نظر ارزشی 248 میلیون دلار بوده که نسبت به مدت مشابه سال گذشته 102 درصد رشد را نشان می دهد.
با این حال آمارهای کلی صادرات کشورمان نشان می‌دهد این کشور در سال گذشته پنجمین بازار مقصد صادراتی ایران بوده و سهم ارزشی نزدیک به 3 درصد از کل صادرات سال گذشته از این کشور بوده، این در حالی است که در سه‌ماهه نخست امسال سهم صادرات به پاکستان از کل صادرات کشور 2.3 درصد بوده است.
از دلایل افزایش صادرات به پاکستان در سه‌ماهه نخست سال جاری می‌توان به بهبود مناسبات سیاسی و روابط اقتصادی و بازرگانی دو کشور و فراهم‌شدن بهتر بسترهای قانونی و مقرراتی در اجرای موافقت‌نامه‌های تجارت ترجیحی و همگرایی بین سازمان توسعه تجارت با دستگاه‌های اجرایی ذی‌ربط، فعال‌ترشدن سازمان صنعت، معدن و تجارت استان سیستان و بلوچستان، اتاق مشترک ایران و پاکستان و اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی برای تسهیل و رفع موانع تجارت با پاکستان اشاره کرد.
