در نگاه اول، کتابی که برگزیده‌ای از سخنرانی‌های یک شخصیت است، نکته چندانی برای بحث و گزارش‌نویسی ندارد. احتمالا نخستین برخورد با عنوان انتخابی ناشر یعنی «دفاع‌مقدس در بیانات حضرت آیت‌ا...العظمی‌خامنه‌ای» هم همین باشد ولی باید به خاطر داشت که گوینده این سخنرانی‌ها در طول کتاب با یک موضع و نگاه واحد اما از منظرهای متفاوت به جنگ نگریسته است. اتفاقا یکی از جذابیت‌های کتاب برای پژوهشگران می‌تواند همین نکته باشد. آیت‌ا... خامنه‌ای در طول این چهل سال، موضع‌واحدی درباره جنگ داشته‌اند. خواهیم گفت که ویژگی و خطوط اصلی این موضع‌واحد چیست اما این موضع‌واحد از نگاه‌های متفاوت روایت شده است. گوینده این سخنرانی‌ها در موقعیت‌ها و جایگاه‌های متفاوت جنگ را روایت می‌کند. یک‌جا در قالب رزمنده‌ای است که به جنگ رفته است. گرچه عنوان نماینده امام(ره) در شورای‌عالی دفاع را دارد اما چنانکه در یکی از بخش‌های خواندنی کتاب می‌خوانیم، مانند یک رزمنده معمولی تحت‌فرماندهی شهید چمران به قلب دشمن می‌زند و سلاح به دست می‌گیرد.(خاطرات مفصلی که از صفحه 311تا341 آمده را حتما بخوانید. این خاطرات تصویر روشنی از فضای ماه‌های نخستین جنگ و شرایط دفاعی کشور هم به دست می‌دهد) در موقعیت دیگری گوینده، رئیس‌جمهور شده و در امور مربوط به اداره‌جنگ و سیاست‌خارجی جزو تصمیم‌گیران رده بالای کشور است. در اینجا حضور گوینده در نمازجمعه یا موضعگیری‌های او درباره جنگ نه‌تنها نشان‌دهنده مواضع شخص اوست بلکه موضع کشور را هم بیان می‌کند و تأثیر و بازخورد سیاسی و بین‌المللی هم دارد. برای مثال در بخش‌هایی از کتاب که درباره صلح و آتش‌بس سخنان آیت‌ا... خامنه‌ای را می‌خوانیم، باید فضای سیاسی و بین‌المللی آن روزها را هم به یاد آوریم. در موقعیت دیگری گوینده، رهبر و فرمانده‌کل قواست. جنگ تمام‌شده اما تأثیرات سیاسی، اجتماعی و فرهنگی آن همچنان باقی است. روایت رهبر در این موقعیت‌های مختلف از جنگ، یکی از نکات خواندنی کتاب است که حتما از دید پژوهشگران دور نخواهد ماند.
 ما طرفدار صلحیم
آیت‌ا... خامنه‌ای از همان روزهای اول شروع جنگ که درگیر ماجرای حمله نظامی‌عراق به کشور می‌شوند، روی یک امر تأکید دارند: «ایران به دنبال صلح است و ما به‌صورت مبنایی با جنگ و جنگ‌افروزی مخالفیم.» این موضع به شکل مکرر در سخنان ایشان دیده می‌شود: «ما طبق مبانی‌مان با جنگ‌افروزی مخالفیم، اصول ما اقتضا می‌کند که پیام دوستی و صلح و محبت و امنیت و آرامش داشته باشیم؛ چون ما حرف داریم. کسی که حرف ندارد، می‌خواهد فضا شلوغ باشد، صدا به کسی نرسد و کسی نداند که او چه گفت.»(صفحه38) حتی آیت‌ا... خامنه‌ای در زمانی که هنوز مدت زیادی از رئیس‌جمهور‌شدن‌شان نگذشته در مصاحبه‌ای رسما اعلام می‌کنند که ایران بلندپروازی تسخیر خاک عراق و کشورهای دیگر را ندارد و به‌صراحت می‌گویند: «خاک عراق، مال مردم عراق است؛ چیزی متعلق به صدام نیست که ما بخواهیم آن را از او بگیریم.»(صفحه43)
اما این موضع صلح‌طلبانه و اصولی به این معنا نیست که ایران در برابر تجاوز دست‌بسته باشد. آیت‌ا... خامنه‌ای با روایتی از روزهای آغاز جنگ، ضعف تصمیم‌گیری بنی‌صدر به‌عنوان فرمانده کل‌قوا و ناهماهنگی‌های موجود در شورای‌عالی دفاع(صفحات 59 و60) و اطلاعات نادرستی که از میزان توانایی دفاعی کشور وجود داشت(صفحه104) به نقش مهم بسیج و خیزش عمومی‌مردم ایران برای دفاع از خاک خود به عنوان یکی از عوامل اصلی برگشتن ورق جنگ و در‌گل ماندن ماشین نظامی‌صدام و متحدانش اشاره می‌کنند. آیت‌ا... خامنه‌ای برای اینکه این بحث به‌صورت روشن و عینی برای مخاطبان حرف‌هایشان جابیفتد از یک مثال تاریخی استفاده می‌کنند: «مقایسه میان جنگ‌های ایران و روسیه و جنگ ایران و عراق. کشور همین کشور بود و ملت همین ملت اما آن روز ملت از آن امتحان سربلند بیرون نیامد، سستی کرد و نتیجه آن شد که بعد از شکست در حادثه جنگ ایران و روس در زمان قاجار و بسته‌شدن عهدنامه ترکمانچای تا دورانی طولانی ملت ایران که هیچ حتی شخصیت‌های ایران احساس ضعف و خودباختگی می‌کردند.»(صفحه197) این خودباختگی تا چند نسل در مردم ادامه داشت چرا که در زمان لازم حکام، رجال سیاسی و فرماندهان نظامی‌نالایق نتوانسته بودند مردم را به میدان بیاورند اما در جنگ تحمیلی 8ساله، دو مؤلفه رهبری و ایمان مردم، معادلات را به هم زد و ارتشی که همه دنیا از آن حمایت می‌کردند، نتوانست خاک کشور را تسخیر کند. در این کتاب به‌صورت مفصل خواننده بیانات رهبر درباره تأثیرات حضور پرشور و مؤمنانه گروه‌های مختلف مردم و تقدیر و تقدیس نقش شهدا در حفظ ارزش‌های دینی و ملی و دفاع از خاک کشور هستیم: «این جوان‌هایی که در جبهه‌های جنگ، در گرمای خوزستان، در سرمای کردستان، روی کوه‌های پر از برف در زمستان، زیر آفتاب 65درجه حرارت در تابستان، رفتند و جان را فدا کردند. اینها همه خانه داشتند، زندگی داشتند، پدر و مادر مهربان داشتند، بعضی همسر عزیز و نازنین داشتند، بعضی فرزندان و جگرگوشگان داشتند، آسایش داشتند، «خود» داشتند، آرزو داشتند، همه را ریختند و رفتند!(صفحه53)
 ایران پس از جنگ
 بیانات رهبر انقلاب بعد از پایان جنگ درباره دفاع‌مقدس بیشتر حول دو محور مهم دور می‌زند: «تحلیل‌جنگ» و «روایت‌جنگ». اینکه در جنگ «چه شد» و جنگ «چه بود» دو نقطه مرکزی روایت رهبر از جنگ پس از پایان آن است. در تحلیل جنگ ما با دو بحث مواجهیم؛ اول این‌که
چرا جنگ شروع شد؟ رهبر انقلاب دراین‌باره تحلیل مفصلی دارند. ایشان ناامیدی از تسلط غرب‌گرایان در ایران پس از انقلاب به‌خصوص با مطرح‌شدن چهره‌هایی چون شهید رجایی(صفحه63) و ترس از قدرت گرفتن ایران را در کنار هدف‌های بلندمدتی چون تجزیه ایران(صفحه74) و حفظ رژیم‌صهیونیستی(صفحه75) مهم‌ترین عواملی می‌دانند که باعث شد غرب بر توهمات صدام دامن بزند(صفحه67) و او را پیش بیندازد تا در یک جنگ نیابتی(صفحه65) با حمایت‌های آمریکا، اروپا و مرتجعان منطقه(صفحه187) و سازمان‌های بین‌المللی و رسانه‌های جهان (صفحه264) به ایران حمله کند.
بحث دوم در تحلیل جنگ این است که آیا طبق ادعای برخی مخالفان جمهوری اسلامی، دفاع‌مقدس هیچ دستاوردی برای ایران نداشته است؟ تحلیل رهبر دراین‌باره از حفظ مرزهای سرزمینی فراتر می‌رود و به سه دستاور مهم دراین‌باره اشاره می‌کنند: «1- ایجاد حس اعتماد به‌نفس در مردم ایران که مقایسه آن با مثال جنگ ایران و روسیه می‌تواند اهمیت این خودباوری را در رشد تاریخی ایران به سمت تمدن نوین اسلامی‌برجسته کند. 2- کسب دانش نظامی‌منحصر به‌فرد و تربیت استراتژیست‌ها و فرماندهان جوانی که سرمایه‌های انسانی نیروهای مسلح ایران شده‌اند
و 3- تأثیرگذاری بر ملت‌های دیگر که به اهمیت «صبر‌انقلابی» و راهگشابودن راهبرد مقاومت پی ببرند.
اما درباره روایت جنگ هم با مرور صحبت‌ها و تذکرات رهبر انقلاب می‌توان به دغدغه جدی ایشان در این زمینه پی‌برد. رهبر انقلاب به اهمیت روایتگری و ثبت خاطرات جنگ به‌عنوان منبع بسیار ارزشمندی از تاریخ معاصر ایران واقفند و بارها درباره اهمیت این کار تذکر داده‌اند. در همین کتاب هم با مرور بخشی از این صحبت‌ها درباره اهمیت حفظ اسناد جنگ(صفحه293)، ترویج معارف جنگ(صفحه280)، تأکید بر تأثیرگذاری اعزام گروه‌های راهیان‌نور برای انتقال خاطرات جنگ و آشنایی نسل‌جوان با واقعیت‌های دفاع‌مقدس(صفحه280تا 285) و تأکید بر آفرینش‌های هنری در حوزه دفاع‌مقدس(صفحه353) متوجه می‌شویم رهبر انقلاب با همه دغدغه‌ها و وقت اندکی که مشغله‌های امورسیاسی کشور برایشان ایجاد کرده، آثار و کتاب‌های منتشرشده درحوزه تاریخ شفاهی و خاطرات دفاع‌مقدس را به‌دقت خوانده و این جریان را همواره تأیید و تشویق کرده‌اند. «جهادمقدس» علاوه بر جنبه آرشیوی آن که امکان دستیابی به مجموعه‌ای از سخنان رهبر انقلاب را فراهم می‌کند، دارای ارزش تحقیقاتی برای پژوهشگرانی که درباره دفاع‌مقدس و تاریخ معاصر تحقیق می‌کنند، نیز هست. شاید اگر فصل‌بندی کتاب به جای موضوعی به تاریخی تغییر می‌کرد، جنبه تحقیقاتی کتاب بیشتر هم می‌شد. در فصل‌بندی فعلی مواردی از تکرار یا موضوعات مشابه در کتاب دیده می‌شود اما در صورتی که این کتاب براساس زمان دسته‌بندی می‌شد، امکان بررسی خط‌سیر رویدادها و موضعگیری‌های رهبر انقلاب به‌عنوان یکی از مؤثرترین شخصیت‌های تصمیم‌گیر کشور در دوره‌های مختلف نیز فراهم می‌شد و اگر کتاب با برخی عکس‌ها و اسناد هم همراه می‌شد، جذابیت بیشتری برای اهل تحقیق و پژوهش داشت.