بررسی مزایا و معایب «شبکه ملی اعتبار»
جزئیات کالابرگ الکترونیک
سرانجام پس از چند ماه مباحثه مجلس و دولت بر سر عرضه کالابرگ الکترونیک، شبکه ملی اعتبار (شما) راه‌اندازی شد. بررسی جامجم از نحوه کار نشان می‌دهد «شما» یک شبکه الکترونیک کارتخوان محور است. به این ترتیب که فروشگاه‌های عرضه‌کننده مواد پروتئینی، لبنیاتی و خواربار به شبکه‌ای از کارتخوان‌های تولید شده از سوی هشت شرکت منتخب طرح متصل می‌شوند.
شرکت خدمات فناوری اطلاعات رفاه ایرانیان به عنوان عامل دولت در تنظیم روابط این شرکت‌ها با فروشندگان برگزیده شده است. این شرکت یک نرم‌افزار اختصاصی هم برای تلفن‌های همراه تعریف کرده است. در داخل این نرم‌افزار هم امکات اتصال فروشنده دیده شده و هم اتصال سرپرست یارانه‌بگیر خانوار. بنابراین خانوارهایی که از ابتدا یارانه دریافت نمی‌کردند و خانوارهایی که یارانه‌های آنها براساس دهک‌بندی‌های جدید قطع شده، امکان اتصال به این نرم‌افزار و استفاده از مزایای آن را ندارند. محیط این نرم‌افزار برای مصرف‌کننده(سرپرست یارانه‌بگیر) به گونه‌ای است که فقط با کارت ملی و شماره همراه متصل به آن، امکان بهره‌مندی از امکانات کالابرگ الکترونیک وجود دارند.
شیوه خرید در شبکه شما
بر این اساس، دولت پس از آغاز استقرار سراسری شبکه ملی اعتبار، حساب بانکی متصل به کارت واریز یارانه سرپرست خانوار را با یارانه نقدی شارژ می‌کند. یارانه‌بگیر باید برنامه موبایلی شبکه ملی اعتبار را نصب کند. فروشندگان هم باید برای دریافت کارتخوان هشت شرکت در برنامه ثبت‌نام کنند تا پس از دریافت تاییدیه، کارتخوان‌های جدید در فروشگاه‌های آنها نصب شود. بارکد کالاهایی که روی آنها یارانه خرید می‌گیرد به این کارتخوان‌ها متصل و پردازش می‌شود. اعتبار مشتری براساس میزان یارانه‌ای که برای خانوار او تعریف شده در نرم‌افزار درج شده است. در نتیجه هم می‌توانید به شکل نقد و هم به شکل غیرنقد(کارت بانکی) خرید خود را انجام دهید اما برای خرید غیرنقدی باید یک کد پیامکی و کد رمز را به صندوق فروشگاهی ارائه کنید. این کد پیامکی، معادل شماره منحصر به فرد کارت ملی و احراز هویت خریدار محسوب می‌شود. در زمان خرید، مشتری صرفا یارانه روی هر کالای تعریف شده را پرداخت می‌کند و باید مابه التفاوت قیمت کالا را از طریق نقدی یا غیرنقدی بپردازد.
یافتن فروشگاه‌های منتخب
بررسی جامجم نشان می‌دهد در برنامه تلفن‌همراه امکان جست‌وجوی فروشگاه‌های اطراف وجود دارد. پس از راه‌اندازی برنامه بر اساس کدملی و شماره همراه سرپرست خانوار، فروشگاه‌های اطراف با GPS قابل جست‌وجو هستند. به این ترتیب نرم‌افزار، فروشندگان دارای کارتخوان‌های هشت شرکت منتخب را نمایش می‌دهد و این‌گونه می‌تواند خرید خود را با مراجعه به نزدیک‌ترین فروشگاه به محل کار یا منزل خود انجام دهید. در حال حاضر وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی به عنوان ناظر ومسئول دهک‌بندی و سامان‌دهی بانک اطلاعاتی رفاه ایرانیان در این فرآیندها حضور دارد. با این حال، افرادی که می‌خواهند خانوار خود را جدا کنند تا مجدد درخواست یارانه بگیری آنها بررسی شود باید به پلیس+10 مراجعه کنند تا مطابق دستورالعمل‌های سازمان هدفمندی یارانه‌ها، درخواست آنها بررسی شود.
اما و اگر یارانه غیرنقدی
در حال حاضر هرمزگان به صورت پایلوت برای استقرار شبکه ملی اعتبار انتخاب شده است. 17آذر ماه مجتبی معین‌وزیری، مدیرکل کار این استان که به عنوان دبیر ستاد استانی شبکه ملی اعتبار انتخاب شده، گفت بستر این شبکه در حال آماده‌سازی است. با این حال در تماس روز گذشته(19آذر) جامجم با یارانه بگیران این استان مشخص شد فقط پیامک راه‌اندازی این شبکه برای شهروندان ارسال شده و هنوز کیفیت شبکه برای آنها روشن نشده است. با اعلام برقراری یارانه نقدی از طریق «شما» این برداشت ایجاد شد که قرار است یارانه غیرنقدی کالابرگ جدا از یارانه نقدی 300و 400هزار تومانی به حساب مربوط به سرپرست خانوار قرار گیرد، اما جامجم در تماس با افرادی که در راه‌اندازی شبکه ملی اعتبار «شما» مشارکت داشتند، دریافت یارانه جدیدی در کار نیست و برنامه‌ریزی بر مبنای یارانه‌های 300و 400هزار تومانی است.
ایرادهای طرح کالابرگ
با این‌که سیاستگذار اعلام کرده الزامی برای خرید کالاهای اساسی از طریق کالابرگ الکترونیک وجود ندارد اما این احتمال که عده زیادی بخواهند از محل اعتبار خود در «شما» برخی اقلام اساسی سبد مصرف خود را تهیه کنند، وجود دارد. این در شرایطی است که خانوارهای کشور به‌خصوص نیازمندان در چند ماه گذشته محل هزینه یارانه‌های خود را مشخص کرده‌اند. برای نمونه با این یارانه کمک خرجی اجاره خانه، قبوض انرژی و... را پرداخت می‌کنند. با توجه به الگوی یاد شده برای مصرف یارانه نقدی و با توجه به این‌که رقم این یارانه برای یک خانوار چهار فقره از دهک‌های اول تا سوم به یک‌میلیون و 600هزار تومان و برای خانواری با همین تعداد از دهک‌های چهارم تا نهم به یک‌میلیون و 200هزار تومان می‌رسد، به نظر نمی‌رسد جای تغییرات اساسی در شیوه مصرف یارانه وجود داشته باشد.
یکی دیگر از ایرادهای این طرح تعریف محدودیت برای دستگاه‌های کارتخوانی است که می‌توانند به شبکه ملی اعتبار متصل شوند. همان‌طور که بررسی نشان داد، هشت شرکت مجوز متصل ساختن کارتخوان‌های خود را به شما دارند، در حالی که حداقل 12شرکت مطرح دستگاه کارتخوان تولید می‌کنند. در همین حال با این‌که گفته شده محدودیتی در شرکت‌هایی که مواد پروتئینی، لبنیاتی و خواربار آنها در قالب یارانه کالابرگ توزیع می‌شود وجود ندارد، اما هنوز تکلیف اتصال شرکت‌های تولیدکننده این کالاها به شبکه ملی اعتبار به‌روشنی تبیین نشده است.
پیام عابدی - گروه اقتصادشیوه خرید در شبکه شما
بر این اساس، دولت پس از آغاز استقرار سراسری شبکه ملی اعتبار، حساب بانکی متصل به کارت واریز یارانه سرپرست خانوار را با یارانه نقدی شارژ می‌کند. یارانه‌بگیر باید برنامه موبایلی شبکه ملی اعتبار را نصب کند. فروشندگان هم باید برای دریافت کارتخوان هشت شرکت در برنامه ثبت‌نام کنند تا پس از دریافت تاییدیه، کارتخوان‌های جدید در فروشگاه‌های آنها نصب شود. بارکد کالاهایی که روی آنها یارانه خرید می‌گیرد به این کارتخوان‌ها متصل و پردازش می‌شود. اعتبار مشتری براساس میزان یارانه‌ای که برای خانوار او تعریف شده در نرم‌افزار درج شده است. در نتیجه هم می‌توانید به شکل نقد و هم به شکل غیرنقد(کارت بانکی) خرید خود را انجام دهید اما برای خرید غیرنقدی باید یک کد پیامکی و کد رمز را به صندوق فروشگاهی ارائه کنید. این کد پیامکی، معادل شماره منحصر به فرد کارت ملی و احراز هویت خریدار محسوب می‌شود. در زمان خرید، مشتری صرفا یارانه روی هر کالای تعریف شده را پرداخت می‌کند و باید مابه التفاوت قیمت کالا را از طریق نقدی یا غیرنقدی بپردازد.
یافتن فروشگاه‌های منتخب
بررسی جامجم نشان می‌دهد در برنامه تلفن‌همراه امکان جست‌وجوی فروشگاه‌های اطراف وجود دارد. پس از راه‌اندازی برنامه بر اساس کدملی و شماره همراه سرپرست خانوار، فروشگاه‌های اطراف با GPS قابل جست‌وجو هستند. به این ترتیب نرم‌افزار، فروشندگان دارای کارتخوان‌های هشت شرکت منتخب را نمایش می‌دهد و این‌گونه می‌تواند خرید خود را با مراجعه به نزدیک‌ترین فروشگاه به محل کار یا منزل خود انجام دهید. در حال حاضر وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی به عنوان ناظر ومسئول دهک‌بندی و سامان‌دهی بانک اطلاعاتی رفاه ایرانیان در این فرآیندها حضور دارد. با این حال، افرادی که می‌خواهند خانوار خود را جدا کنند تا مجدد درخواست یارانه بگیری آنها بررسی شود باید به پلیس+10 مراجعه کنند تا مطابق دستورالعمل‌های سازمان هدفمندی یارانه‌ها، درخواست آنها بررسی شود.
اما و اگر یارانه غیرنقدی
در حال حاضر هرمزگان به صورت پایلوت برای استقرار شبکه ملی اعتبار انتخاب شده است. 17آذر ماه مجتبی معین‌وزیری، مدیرکل کار این استان که به عنوان دبیر ستاد استانی شبکه ملی اعتبار انتخاب شده، گفت بستر این شبکه در حال آماده‌سازی است. با این حال در تماس روز گذشته(19آذر) جامجم با یارانه بگیران این استان مشخص شد فقط پیامک راه‌اندازی این شبکه برای شهروندان ارسال شده و هنوز کیفیت شبکه برای آنها روشن نشده است. با اعلام برقراری یارانه نقدی از طریق «شما» این برداشت ایجاد شد که قرار است یارانه غیرنقدی کالابرگ جدا از یارانه نقدی 300و 400هزار تومانی به حساب مربوط به سرپرست خانوار قرار گیرد، اما جامجم در تماس با افرادی که در راه‌اندازی شبکه ملی اعتبار «شما» مشارکت داشتند، دریافت یارانه جدیدی در کار نیست و برنامه‌ریزی بر مبنای یارانه‌های 300و 400هزار تومانی است.
ایرادهای طرح کالابرگ
با این‌که سیاستگذار اعلام کرده الزامی برای خرید کالاهای اساسی از طریق کالابرگ الکترونیک وجود ندارد اما این احتمال که عده زیادی بخواهند از محل اعتبار خود در «شما» برخی اقلام اساسی سبد مصرف خود را تهیه کنند، وجود دارد. این در شرایطی است که خانوارهای کشور به‌خصوص نیازمندان در چند ماه گذشته محل هزینه یارانه‌های خود را مشخص کرده‌اند. برای نمونه با این یارانه کمک خرجی اجاره خانه، قبوض انرژی و... را پرداخت می‌کنند. با توجه به الگوی یاد شده برای مصرف یارانه نقدی و با توجه به این‌که رقم این یارانه برای یک خانوار چهار فقره از دهک‌های اول تا سوم به یک‌میلیون و 600هزار تومان و برای خانواری با همین تعداد از دهک‌های چهارم تا نهم به یک‌میلیون و 200هزار تومان می‌رسد، به نظر نمی‌رسد جای تغییرات اساسی در شیوه مصرف یارانه وجود داشته باشد.
یکی دیگر از ایرادهای این طرح تعریف محدودیت برای دستگاه‌های کارتخوانی است که می‌توانند به شبکه ملی اعتبار متصل شوند. همان‌طور که بررسی نشان داد، هشت شرکت مجوز متصل ساختن کارتخوان‌های خود را به شما دارند، در حالی که حداقل 12شرکت مطرح دستگاه کارتخوان تولید می‌کنند. در همین حال با این‌که گفته شده محدودیتی در شرکت‌هایی که مواد پروتئینی، لبنیاتی و خواربار آنها در قالب یارانه کالابرگ توزیع می‌شود وجود ندارد، اما هنوز تکلیف اتصال شرکت‌های تولیدکننده این کالاها به شبکه ملی اعتبار به‌روشنی تبیین نشده است.
