هیاهوی بسیار برای هیچ
پرونده جدول گیشه نمایش سینماهای آمریکایشمالی در سال2022 در حالی بسته شد که برخلاف میل و تصور دستاندرکاران سینما در این منطقه و با وجود تبلیغات زیادی که در رابطه با موفقیت کلان محصولات هالیوودی صورت گرفت، اوضاع اقتصادی و فروش فیلمها خوب و مطلوب نبود و صنعت سینما با ضرر و زیان زیادی روبهرو شد. تبلیغات رسانهای روی این نکته تاکید میکرد که فیلمهایی چون «تاپگان: ماوریک»، «بلکپنتر: واکاندا برای همیشه» و «دکتر استرنج در مولتی ورس دیوالنگی» توانستهاند بالای 400میلیون دلار فروش کرده و رونق خاصی به سالنهای نمایش فیلم بعد از پایان محدودیتهای کرونایی بدهند. آنها همچنین در رابطه با فروش بالای 300میلیون دلاری «دنیای ژوراسیک»، «مینیونها: ظهور گرو»، «بتمن» و «ثور: عشق و تندر» هم دست به مانورهای تبلیغاتی زیادی زدند. البته اعداد ذکرشده، رقمهایی واقعی است اما تمام ماجرا را بیان نمیکنند.
خداحافظ بلاکباسترها؛ درود بر مستقلها
قبل از نمایش عمومی تعدادی از فیلمهای یادشده، تهیهکنندگانشان صحبت از شروع کار ساخت قسمتهای بعدی آنها را میکردند ولی با استقبال سرد تماشاگران از این فیلمها، چنین به نظر میرسد که تهیهکنندگانشان عطای کار را به لقایش بخشیده و فعلا تصمیمی برای این کار وجود ندارد. «بلکآدام» با بازی دواین جانسن و «از قبل تعییننشده» با بازی تام هالند ازجمله فیلمهای شکستخوردهای هستند که آیندهشان در بلاتکلیفی قرار دارد. شکست تجاری فیلمهای پرسروصدا در حالی گریبان سازندگانشان را گرفت که بسیاری از فیلمهای مستقل و کمخرج و کمادعا توانستند هیجان خوبی در بین جماعت سینمارو به وجود آورده و تنور موفقیت آثار مستقل را گرم کنند. در این بین کارهایی مثل «تلفنسیاه» و «لبخند» که هردو با بازیگرانی ناشناس و در ژانر ترس و دلهره ساخته شدند، در صدر آثار مستقل و موفق قرار دارند. هر دو فیلم با هزینههای اندک 10میلیون دلاری خود توانستند به فروشهایی 90 و 105 میلیون دلاری دست پیدا کرده و بار دیگر به اثبات این موضوع مهم بپردازند که همیشه یک فیلمنامه خوب و کارگردانی دقیق است که باعث موفقیت مالی و انتقادی فیلمها میشود و نه ستارگان خوشچهره و تبلیغات دهانپرکن.
واقعیتهایی که گفته نمیشوند
زمان صحبت درباره هزینه پایین تولیدات مستقل موفق، باید آن روی سکه را هم دید. منظور هزینههای کلانی است که صرف تولید بلاکباسترهای کمارزشی میشود که قرار است در جدول گیشه نمایش غوغا کنند. برای مثال، قسمت دوم تاپگان، تام کروز که لقب پرفروشترین محصول سال 2022 جدول گیشه نمایش را گرفت، با هزینهای نزدیک به 200میلیون دلار تهیه شده است. کمپانیهای بزرگ فیلمسازی زمان اکران عمومی فیلمهایی از این دست و برای اینکه آنها را در معرض دید تماشاگران قرار دهند، ناگزیرند دستودلبازی بهخرجداده و مبلغ کلانی نیز صرف بازاریابی و تبلیغات برای آنها کنند. این رقم معمولا کمتر از 70میلیون دلار نیست و برخی اوقات به بالای 100میلیون دلار هم میرسد. در تحلیلهای رسانهای معمولا اشارهای به این رقمهای بالا نمیشود و فقط رقمی که صرف تولید و ساخت فیلمها شده، بهعنوان هزینه تولیدشان اعلام میشود.
تعجب تحلیلگران اقتصادی سینما
در چنین حالوهوایی و با توجه به زمانی که سرمایه تولیدشده برای فیلمهای سینمایی برای مدتی نزدیک به یک سال میخوابد و راکد است، باور تحلیلگران اقتصادی سینما این است که فیلمهای مورد نظر باید بالای 500 میلیون دلار فروش کنند تا رقم هزینههای تولید را پوشش دهند و به قول اهالی اقتصاد، یر به یر شوند! به این ترتیب، از رقم فروش 718میلیون دلاری تاپگان 2 چه مقدار از آن حکم سود را برای تولیدکنندگانش در کمپانی پارامونت دارد؟ همین موضوع را میتوان به بقیه بلاکباسترهایی تعمیم داد که سعی دارند با بهرهگیری از تبلیغات، خودشان را فیلمهایی با فروشهای استثنایی معرفی کنند. این بلاکباسترها معمولا از امکان تبلیغی مجانی محصولات مستقل بیبهرهاند. بسیاری از محصولات مستقل که با فروشهای بالا و ناگهانیشان تبدیل به اسلیپر هیت (فیلمهایی که کسی انتظار فروش بالای آنها را ندارد و در کمال تعجب تحلیلگران اقتصادی سینما، تبدیل به کارهای پرفروش و پرسروصدا میشوند) میشوند، از عنصری به نام تبلیغات شفاهی و دهانبهدهان تماشاگران برخوردارند. در این حالت، تماشاگرانی که فیلم را دیده و پسندیدهاند بدون هیچ هماهنگی قبلی اما در اقدامی دستهجمعی و همراه، به تبلیغ شفاهی آن فیلم در بین دوستان و اطرافیان خود میپردازند و با این کار، دیگران را دعوت به دیدن فیلم مورد نظر میکنند. این نوع تبلیغات که خارج از امکان و دستور تهیهکنندگان سینماست، هیچ خرجی روی دست تولیدات سینمایی نمیگذارد و کاملا مجانی است!
پنهانکاریای که عمق فاجعه را نشان میدهد
تحلیلگران اقتصادی سینما در رابطه با وضعیت فروش فیلمهای سینمایی سال 2022 به نکته مهم دیگری اشاره میکنند که یا از چشم بسیاری پنهان مانده یا تلاشی نهانی صورت میگیرد تا پنهان بماند. پل درگارابدیان، تحلیلگر سرشناس اقتصادی سینما که هر هفته به تحلیل وضعیت جدول گیشه نمایش سینماهای آمریکای شمالی میپردازد، در رابطه با همین بحث چنین میگوید: «اکثریت بلاکباسترهای اکرانشده در سال 2022، همان فیلمهایی هستند که بیش از دو سال از تولیدشان میگذرد و قرار بوده خیلی قبل از این راهی پرده سینماها شوند. کووید ــ 19 و همهگیری این بیماری مرگبار که باعث قرنطینه و خانهنشینی عموم مردم برای مدتزمانی طولانی شد، به ناگزیر سالنهای نمایش فیلم را برای بیش از یکسالونیم بست. تعداد زیادی فیلم در نوبت اکران قرار گرفت و با تعویق چندباره زمان نمایش عمومیشان، آنها به نوعی به قفسه بایگانی سپرده شدند. در حقیقت، هر 10 فیلم اول جدول گیشه 2022 باید حدود یکسالونیم قبل سر از پرده سینماها درمیآوردند. یک برآورد ساده از سوی اقتصاددانان میتواند نشان دهد این تاخیر یکسالونیمه تا دوسالهای که بهخاطر کرونا بهوجود آمد، چه میزان ضرر اقتصادی به این فیلمها زده است. ضرر ناشی از بلوکهشدن و خوابیدن چنین سرمایه کلانی برای چنین مدتی طولانی، بسیار بیشتر از رقم فروشهای بهاصطلاح بالا و کلانی است که فیلمهای بهظاهر پرفروش سال 2022 کسب کردهاند. این فروشها نمیتواند افتخاری برای ستارگان و تولیدکنندگان آنها باشد.» با توجه به اظهارات این تحلیلگر اقتصادی سینما میتوان گفت وضعیت جدول گیشه نمایش 2022 آمریکا بیشتر ضرری کلان است که قصد دارد با تبلیغات خودش را سود کلان جا بزند.