معمای بی‌پاسخ زلنسکی

سفر بی‌نتیجه رئیس‌جمهور اوکراین به کشورهای اروپایی

معمای بی‌پاسخ زلنسکی

ولودیمیر زلنسکی، رئیس‌جمهور اوکراین در تور اروپایی خود، با مقامات انگلیسی، فرانسوی و آلمانی دیدار کرد و در مقابل دوربین خبرنگاران، صمیمانه از آنها بابت حمایت همه‌جانبه از اوکراین تشکرکرد. البته رئیس‌جمهور اوکراین هرگز در مقابل دوربین‌ها از گره اصلی ذهنی خود در خصوص جنگ خانمانسوزی که کشورش به واسطه جنگ افزوزی ناتو و پاسخ مسکو به این جنگ‌افروزی با آن مواجه شده‌است، پاسخی دریافت نکرد.

شاید بتوان گفت مهم‌ترین دستاورد زلنسکی از سفر به کشورهای اروپایی، چند عکس یادگاری بود و دیگر هیچ.زلنسکی، رئیس‌جمهور اوکراین، در پاریس با امانوئل مکرون رئیس‌‌جمهور فرانسه و اولاف شولتس صدراعظم آلمان دیدار کرد. از زمان آغاز تهاجم روسیه به اوکراین در فوریه سال گذشته، این دومین باری است که زلنسکی از کشورش خارج می‌شود. پیش از این او تنها یک سفر به آمریکا داشت. در دیدار سه رهبر اروپایی، آلمان و فرانسه متعهد شدند حمایت خود را از اوکراین ادامه دهند.
زلنسکی گفت: «فرانسه و آلمان ظرفیت تغییر بازی را دارند و من مذاکرات امروزمان را این‌گونه می‌بینم. هر چه زودتر سلاح‌های دوربرد سنگین تحویل بگیریم و خلبان‌های ما هواپیماهای مدرن دریافت کنند، تجاوز روسیه سریع‌تر پایان خواهدیافت.»
 
 از لندن تا پاریس 
زلنسکی از روز چهارشنبه گذشته سفر اروپایی خود را با لندن آغاز کرد؛ انگلیس در جریان این سفر متعهد شده‌ که خلبانان اوکراینی را برای جت‌های جنگنده پیشرفته ناتو آموزش دهد. هرچند این اعلام، ناظر بر تعهد لندن به ارائه جت‌های جنگنده به اوکراین نیست، با این حال ناظران می‌گویند این اقدام نشان‌دهنده تغییری است که می‌تواند راه را برای سایر کشورها جهت ارسال هواپیما به کی‌یف هموار کند. این در حالی است که سفارت روسیه در انگلیس به لندن درباره ارسال جنگنده به اوکراین هشدار داده و گفته‌است چنین اقدامی «پیامدهایی برای کل جهان» خواهدداشت.
 
 معمایی که ذهن زلنسکی را آزرده‌ است 
در این میان، معمایی در پشت پرده مناسبات اوکراین و غرب وجود دارد که ذهن زلنسکی و همراهانش را شدیدا آزرده‌است. این معما، مربوط به سرنوشت جنگ اوکراین است. زلنسکی به وضوح می‌داند که میان آنچه در مواضع آشکار و پنهان غرب در قبال پدیده‌هایی مانند جنگ اوکراین رخ می‌دهد، تفاوت‌هایی وجود دارد. به عبارت بهتر، نگرانی بزرگ زلنسکی معطوف به نگاه فرامتنی واشنگتن و لندن نسبت به جنگ اوکراین و سرنوشت آن است. رئیس‌جمهور اوکراین در سفر خود به آمریکا، تلاش کرد نسبت به مواضع پنهان و غیراعلامی دولت بایدن نسبت به جنگ و سرنوشت آن آگاه شود اما رئیس‌جمهور آمریکا و همراهانش از ابراز این مواضع اجتناب کردند. زلنسکی می‌خواهد نسبت به مواضع واقعی لندن، برلین و پاریس را نسبت به طرح کیسینجر(پذیرش استقلال کریمه در ازای پایان جنگ) و دیگر طرح‌های مشابهی که وجه اشتراک آنها تعهد دائمی اوکراین مبنی بر عضویت در پیمان آتلانتیک شمالی(ناتو) است، درکی شفاف‌تر پیداکند. اما قطعا مقامات اروپایی نیز پاسخ دغدغه‌های زلنسکی را به وی نداده و در آینده نیز نخواهندداد. هرگونه تضمینی که در این خصوص از سوی سیاستمدارانی مانند سوناک، مکرون و شولتس به کی‌یف ارائه شود، اطمینان‌پذیر نیست. زلنسکی اکنون در خاک اروپا به دنبال پاسخ به گره ذهنی خود در خصوص نحوه معامله احتمالی غرب با مسکو(در هرگونه طرح صلح موقت یا دائم) بر سر اوکراین است. بسیار شرم‌آور است که در این معادله، بازیگران غربی حتی رئیس‌جمهور کشوری را که درگیر جنگ است، در جریان تصمیمات واقعی و پشت‌پرده خود قرار نمی‌دهند.
   
پایانی برای زلنسکی
رئیس‌جمهور اوکراین چه بخواهد یا نخواهد، چه در مقابل دوربین‌های خبرنگاران مقتدرانه سخن گوید یا نگوید، بازنده بزرگ نبرد خونین در کشورش است. حدود یک‌سال قبل، پس از اصرار مشترک آمریکا و اروپاییان مبنی بر گسترش پیمان آتلانتیک شمالی به شرق و محاصره راهبردی روسیه از طریق پیوستن کشورهایی مانند اوکراین، گرجستان و مولداوی به ناتو، شاهد حمله پیش‌دستانه روسیه به اوکراین بودیم. این جنگ تلخ، با هدف مهار راهبرد «محاصره همه‌جانبه مسکو» و جلوگیری از تحقق سناریو و نقشه ژئو استراتژیک جدید ناتو در حوزه پیرامونی روسیه صورت گرفت. پس از آغاز نبرد، واشنگتن و لندن به زلنسکی اصرار کردند ضمن اصرار بر ادامه نبرد، دیپلماسی و مذاکره بر سر نقاط اختلافی با مسکو را با خط قرمز خود در این معادله خونین تبدیل کند. رئیس‌جمهور اوکراین نیز چاره‌ای جز بازی در زمین پر از سنگلاخی که غربی‌ها برای وی مهیا کرده‌بودند، نداشت. حتی اصرارهای پشت پرده بازیگرانی مانند آلمان و فرانسه مبنی بر اتخاذ سیاست مذاکره و جنگ به صورت همزمان نیز راه به جایی نبرد. مقامات کاخ‌سفید و انگلیس معتقد بودند «زمان» کاتالیزوری برای پیروزی نهایی اوکراین در جنگ با روسیه و متعاقبا امتیازگیری ناتو از مسکو تبدیل می‌شود اما گذشت زمان و فرسایشی شدن نبرد اوکراین به سود زلنسکی و ارتش کشورش تمام نشد. امروز اوکراین رسما تجزیه شده و مناطق لوهانسک، دونتسک، ژاپروژیا و خرسون از آن جدا شده و حتی اگر امروز جنگ به پایان برسد، احیای زیرساختی اوکراین دهه‌ها به طول خواهد انجامید.

محمد علیزاده - گروه بین الملل