مراکش در سینمای بومی منطقه سرمایه‌گذاری می‌کند
رقابت استراتژیک با پول‌های رژیم‌سعودی
مراکش قرار است مکان مرکزی برای تولیدات مستقل و ملی خود و بقیه کشورهای آفریقا، مسلمان و جهان‌عرب شود. در برنامه تازه‌ای که صنعت سینمای این کشور مسلمان و آفریقایی به اجرا می‌گذارد، استعدادهای خوب مراکش و کشورهای همسایه امکان رشد و خودنمایی پیدا می‌کنند و تحلیلگران سینمایی پیش‌بینی اوضاع و شرایط بسیار خوبی برای این سینمای منطقه می‌کنند.
در راس این برنامه شرکت سینمایی تازه‌تاسیس اطلس وورکزشاپ حضور دارد که با هدف به‌اجراگذاشتن طرح‌های اساسی و کلی برای گسترش فعالیت‌های سینمایی در مراکش فعالیت خود را شروع کرده است. این شرکت شامل تعدادی از تهیه‌کنندگان مستقل و چند شرکت کوچک فیلمسازی می‌شود که با تجمیع فعالیت‌های‌شان در اطلس وورکزشاپ به دنبال بهبود اوضاع سینمایی کشور خود هستند.
طبیعت براک، مدیر این شرکت می‌گوید: «مراکش ازجمله کشورهای رو به رشد آفریقایی است که فعالیت‌های هنری در آن به‌صورت پیوسته ادامه دارد و می‌تواند به‌عنوان مرکزی مهم برای انجام فعالیت‌های سینمایی هنرمندان داخلی و خارجی به حساب آید. به باور ما، با گسترش فعالیت‌ها در داخل کشور می‌توان نیروها و سرمایه خارجی و بین‌المللی بیشتری برای تولید فیلم‌های مستقل جذب کرد. این رابطه متقابل باعث گسترده‌تر شدن فعالیت‌های سینمایی در منطقه می‌شود و همگان از آن سود مادی و معنوی خواهند برد.»
این تهیه‌کننده در ادامه صحبت‌هایش درباره سوژه‌ها و فیلم‌های تازه‌ای که قرار است در شرایط جدید وارد مرحله تولید شود، توضیحات کلی می‌دهد. اظهارات براک نه‌تنها با استقبال دست‌اندرکاران سینمایی در مراکش روبه‌رو شده، که نگاه مثبت و توام با تحسین منتقدان را هم به همراه داشته است. در شرایطی که اهالی سینما، رونق فیلمسازی را از نقطه‌نظر اقتصادی یک امر مترقی و رو به جلو ارزیابی می‌کنند، منتقدان درباره رشد سینمای بومی و توجه صنعت سینما به طرح مشکلات و معضلات موجود در جامعه مراکش و کشورهای همسایه صحبت می‌کنند.
براک می‌گوید: «یکی از ایده‌های اصلی ما خلق فضایی تازه و فراگیر برای سینمای قاره‌آفریقا، فیلمسازان مسلمان و عرب‌زبان در کلیت آن است تا طرح‌ها و داستان‌های‌شان را به اشتراک بگذارند. مراکش به دلایل جغرافیایی و فرهنگی دقیقا همان مکانی است که می‌تواند محور چنین فعالیت‌هایی باشد. واقعیت امر این است که ما در منطقه شاهد ظهور و بروز استعدادهای جوان و نسل تازه‌ای هستیم که حرف‌ها و ایده‌های جدیدی با خود به همراه دارند و متاسفانه تا به امروز مرکزی وجود نداشته که بتواند این ایده‌ها را شکوفا و عملی کند.»
براساس صحبت‌هایی که بین هنرمندان مراکشی و کشورهای همسایه صورت گرفته، اطلس وورکزشاپ قرار است کار سرمایه‌گذاری روی 16 پروژه مهم سینمایی را طی ماه‌های آینده آغاز کند. درحال‌حاضر، پنج پروژه به سینمای مراکش اختصاص دارد و حداقل شش فیلم دیگر این پروژه هم به‌صورت محصول‌مشترک منطقه‌ای وارد مرحله تولید خواهد شد. گفته می‌شود انتخاب این طرح‌ها بعد از یک بازنگری و داوری سخت و طولانی صورت گرفته و مدیران مربوط بیش از 240 طرح فیلمنامه ارائه‌شده را مطالعه و این 16 طرح را برای شروع کار انتخاب کرده‌اند. به‌جز مراکش که توانایی‌های خود را در تولید فیلم‌های سینمایی پیش از این به نمایش گذاشته، محصولاتی که قرار است وارد مرحله تولید شوند متعلق به آن دسته از کشورهای آفریقایی است که صاحب سینمایی فعال و قدرتمند هستند و محصولات‌شان در بین عموم تماشاگران داخلی بیننده و طرفدار دارند. با وجود این، طرح کلی دیگری نیز وجود دارد که به دنبال شکوفاکردن تولیدات در آن دسته از کشورهای منطقه است که یک سینمای پویا و فعال ندارند و در این زمینه رنج می‌برند. عدم حضور فیلم‌هایی از کشور عربستان (ثروتمندترین کشور عربی منطقه) حکایت از آن دارد که این طرح مراکشی، به نوعی در رقابت با تصمیمات و اقدامات اخیر عربستانی‌ها برای گسترش فعالیت‌های سینمایی‌شان اتخاذ شده و مراکشی‌ها قصد دارند خودشان را به‌عنوان قطب اصلی و محوری فیلمسازی در منطقه و بین کشورهای مسلمان و عرب‌زبان درآورند. نکته جالب حضور پرقدرت هنرمندان لبنانی در این برنامه جدید سینمایی است. لبنان در کنار مصر، دو کشور اصلی و محوری در تولید محصولات سینمایی هستند که سابقه فعالیت‌های‌شان به بیش از نیم‌قرن می‌رسد و از بهترین وضعیت در بین کشورهای عرب‌زبان برخوردارند.
تعدادی از فیلم‌هایی که زیر نظر اطلس وورکزشاپ به‌زودی وارد مرحله تولید می‌شوند، عبارتند از:
لامر آئو لاین
سید هیماچ بنلاربی، فیلمساز مراکشی‌تبار فرانسوی در دومین ساخته سینمایی‌اش به طرح این پرسش همیشگی می‌پردازد که آیا دوستی و عشق می‌تواند آدم‌ها را از تنهایی و تبعید نجات دهد یا نه. او شخصیت محوری داستانش را در دل جامعه مراکش دهه 90 میلادی رها می‌کند تا تصویری امروزی از شرایط خاص زندگی مردم کشور ارائه دهد. اولین ساخته این فیلمساز «بازگشت به بولنی» هم مضمون مشابهی داشت.
زیر درختان نخل خرما
مریم بنم بارک هم در دومین اثر سینمایی خود با دستاویز قرار دادن داستان دلدادگی یک زن ثروتمند فرانسوی با جوانی مراکشی در دوران اشغال کشور توسط نیروهای اشغالگر ارتش استعماری فرانسه، گذشته و حال تاریخ کشور را گره می‌زند.
بچه‌های‌خدا
این فیلم محصول سنگال و روآنداست که توسط مری کلمنتین دوسابجامبو کارگردانی خواهد شد. او در اولین ساخته سینمایی‌اش بعد از چند کار کوتاه موفق، موضوع ژنوساید و قتل‌عام قبیله توتسی در سال 1994 در سرزمین مادری‌اش روآندا را مورد بررسی و کنکاش قرار می‌دهد. شخصیت‌های محوری داستان فیلم، بچه‌های بی‌سرپرستی هستند که تحت تاثیر ماجرای این قتل‌عام قرار می‌گیرند.
بچه‌کنگویی
همان‌طور که از نام این درام پرتنش برمی‌آید، محصول کنگو است و دومین ساخته سینمایی کارگردانش رفیکی فاریالا به حساب می‌آید. شخصیت اصلی داستان فیلم او یک مهاجر کنگویی علاقه‌مند به موسیقی است که باور دارد با کمک سازهای سنتی بومی می‌تواند در خانه تازه‌اش در یک جمهوری شمال‌آفریقا، به رهایی والدین دربند خود در کنگو کمک کند.
دمبا
مامادو دیا، کارگردان این فیلم سنگالی است. او هم در دومین کار سینمایی‌اش سراغ دمبا، مردی سن‌وسال‌دار می‌رود که در آستانه بازنشستگی در شهرداری شهر است. این داستان افسردگی، غم و اندوه دمبا را دنبال می‌کند تا وضعیت او را به بخش بزرگ‌تری از مردم کشور تعمیم دهد.
کشتی ارواح
دو کشور مالی و کامرون با یکدیگر همراه می‌شوند تا مویسه توگو، هنرمند اهل مالی بتواند داستان مهاجران آفریقایی را به تصویر بکشد که با هزاران امید و آرزو راهی آب‌های مدیترانه می‌شوند تا به زندگی بهتری دست پیدا کنند.
لنده
این بار سنگال با همراهی هنرمندان مستقل فرانسوی و بلژیکی و هنر فیلمسازی کتی لنا، سراغ اهالی بومی سنگال می‌روند که با مشکل بی‌آبی در منطقه‌شان روبه‌رو هستند و باید راه‌حلی منطقی برای آن پیدا کنند.
کبوترهای جنگی
دانیا بدیر، فیلمساز لبنانی در نخستین ساخته سینمایی‌اش سراغ داستانی استعاری رفته و به وضعیت افرادی می‌پردازد که در میادین شهر برای کبوتران دانه می‌پاشند.
پس عاشقان دوباره یکدیگر را می‌بینند
این محصول لبنانی را ژرز پیتر بارباری، فیلمساز دورگه لبنانی ــ آرژانتینی کارگردانی می‌کند که درباره ملاقات دو آدم غریبه در موقعیت و فضایی آبستره است و پیامدهایی برای هر دوی آنها دارد.
گذرنامه
زاکان مایاسی فلسطینی در این درام پرتنش اجتماعی و ضدصهیونیستی که براساس داستانی از زندگی و مرگ پدرش نوشته شده، ماجرای سفر مسافری از غزه به کانادا را به تصویر می‌کشد. مسافر در طول سفر به مرگ طبیعی می‌میرد و جسد او به غزه بازگردانده می‌شود اما ماموران اشغالگر مرزی حاضر به قبول این جسد نیستند.
شکم نهنگ
سامح علای مصری در اولین اثر سینمایی خود برای این کشور کهنسال، نوجوانی 17ساله را به‌عنوان شخصیت‌محوری داستانش انتخاب کرده که در زندگی‌اش احساس تهی و پوچ بودن می‌کند. او که مناسبات خوبی با پدرش ندارد، در میانه برخورد با واقعیت‌ها و انتظاراتش، تجربیات تازه‌ای از زندگی در قاهره پیدا کرده و می‌آموزد با واقعیت‌ها زندگی کند ، نه با رویاها.
کیکاوس زیاری - گروه فرهنگ و هنر
طبیعت براک، مدیر این شرکت می‌گوید: «مراکش ازجمله کشورهای رو به رشد آفریقایی است که فعالیت‌های هنری در آن به‌صورت پیوسته ادامه دارد و می‌تواند به‌عنوان مرکزی مهم برای انجام فعالیت‌های سینمایی هنرمندان داخلی و خارجی به حساب آید. به باور ما، با گسترش فعالیت‌ها در داخل کشور می‌توان نیروها و سرمایه خارجی و بین‌المللی بیشتری برای تولید فیلم‌های مستقل جذب کرد. این رابطه متقابل باعث گسترده‌تر شدن فعالیت‌های سینمایی در منطقه می‌شود و همگان از آن سود مادی و معنوی خواهند برد.»
این تهیه‌کننده در ادامه صحبت‌هایش درباره سوژه‌ها و فیلم‌های تازه‌ای که قرار است در شرایط جدید وارد مرحله تولید شود، توضیحات کلی می‌دهد. اظهارات براک نه‌تنها با استقبال دست‌اندرکاران سینمایی در مراکش روبه‌رو شده، که نگاه مثبت و توام با تحسین منتقدان را هم به همراه داشته است. در شرایطی که اهالی سینما، رونق فیلمسازی را از نقطه‌نظر اقتصادی یک امر مترقی و رو به جلو ارزیابی می‌کنند، منتقدان درباره رشد سینمای بومی و توجه صنعت سینما به طرح مشکلات و معضلات موجود در جامعه مراکش و کشورهای همسایه صحبت می‌کنند.
براک می‌گوید: «یکی از ایده‌های اصلی ما خلق فضایی تازه و فراگیر برای سینمای قاره‌آفریقا، فیلمسازان مسلمان و عرب‌زبان در کلیت آن است تا طرح‌ها و داستان‌های‌شان را به اشتراک بگذارند. مراکش به دلایل جغرافیایی و فرهنگی دقیقا همان مکانی است که می‌تواند محور چنین فعالیت‌هایی باشد. واقعیت امر این است که ما در منطقه شاهد ظهور و بروز استعدادهای جوان و نسل تازه‌ای هستیم که حرف‌ها و ایده‌های جدیدی با خود به همراه دارند و متاسفانه تا به امروز مرکزی وجود نداشته که بتواند این ایده‌ها را شکوفا و عملی کند.»
براساس صحبت‌هایی که بین هنرمندان مراکشی و کشورهای همسایه صورت گرفته، اطلس وورکزشاپ قرار است کار سرمایه‌گذاری روی 16 پروژه مهم سینمایی را طی ماه‌های آینده آغاز کند. درحال‌حاضر، پنج پروژه به سینمای مراکش اختصاص دارد و حداقل شش فیلم دیگر این پروژه هم به‌صورت محصول‌مشترک منطقه‌ای وارد مرحله تولید خواهد شد. گفته می‌شود انتخاب این طرح‌ها بعد از یک بازنگری و داوری سخت و طولانی صورت گرفته و مدیران مربوط بیش از 240 طرح فیلمنامه ارائه‌شده را مطالعه و این 16 طرح را برای شروع کار انتخاب کرده‌اند. به‌جز مراکش که توانایی‌های خود را در تولید فیلم‌های سینمایی پیش از این به نمایش گذاشته، محصولاتی که قرار است وارد مرحله تولید شوند متعلق به آن دسته از کشورهای آفریقایی است که صاحب سینمایی فعال و قدرتمند هستند و محصولات‌شان در بین عموم تماشاگران داخلی بیننده و طرفدار دارند. با وجود این، طرح کلی دیگری نیز وجود دارد که به دنبال شکوفاکردن تولیدات در آن دسته از کشورهای منطقه است که یک سینمای پویا و فعال ندارند و در این زمینه رنج می‌برند. عدم حضور فیلم‌هایی از کشور عربستان (ثروتمندترین کشور عربی منطقه) حکایت از آن دارد که این طرح مراکشی، به نوعی در رقابت با تصمیمات و اقدامات اخیر عربستانی‌ها برای گسترش فعالیت‌های سینمایی‌شان اتخاذ شده و مراکشی‌ها قصد دارند خودشان را به‌عنوان قطب اصلی و محوری فیلمسازی در منطقه و بین کشورهای مسلمان و عرب‌زبان درآورند. نکته جالب حضور پرقدرت هنرمندان لبنانی در این برنامه جدید سینمایی است. لبنان در کنار مصر، دو کشور اصلی و محوری در تولید محصولات سینمایی هستند که سابقه فعالیت‌های‌شان به بیش از نیم‌قرن می‌رسد و از بهترین وضعیت در بین کشورهای عرب‌زبان برخوردارند.
تعدادی از فیلم‌هایی که زیر نظر اطلس وورکزشاپ به‌زودی وارد مرحله تولید می‌شوند، عبارتند از:
لامر آئو لاین
سید هیماچ بنلاربی، فیلمساز مراکشی‌تبار فرانسوی در دومین ساخته سینمایی‌اش به طرح این پرسش همیشگی می‌پردازد که آیا دوستی و عشق می‌تواند آدم‌ها را از تنهایی و تبعید نجات دهد یا نه. او شخصیت محوری داستانش را در دل جامعه مراکش دهه 90 میلادی رها می‌کند تا تصویری امروزی از شرایط خاص زندگی مردم کشور ارائه دهد. اولین ساخته این فیلمساز «بازگشت به بولنی» هم مضمون مشابهی داشت.
زیر درختان نخل خرما
مریم بنم بارک هم در دومین اثر سینمایی خود با دستاویز قرار دادن داستان دلدادگی یک زن ثروتمند فرانسوی با جوانی مراکشی در دوران اشغال کشور توسط نیروهای اشغالگر ارتش استعماری فرانسه، گذشته و حال تاریخ کشور را گره می‌زند.
بچه‌های‌خدا
این فیلم محصول سنگال و روآنداست که توسط مری کلمنتین دوسابجامبو کارگردانی خواهد شد. او در اولین ساخته سینمایی‌اش بعد از چند کار کوتاه موفق، موضوع ژنوساید و قتل‌عام قبیله توتسی در سال 1994 در سرزمین مادری‌اش روآندا را مورد بررسی و کنکاش قرار می‌دهد. شخصیت‌های محوری داستان فیلم، بچه‌های بی‌سرپرستی هستند که تحت تاثیر ماجرای این قتل‌عام قرار می‌گیرند.
بچه‌کنگویی
همان‌طور که از نام این درام پرتنش برمی‌آید، محصول کنگو است و دومین ساخته سینمایی کارگردانش رفیکی فاریالا به حساب می‌آید. شخصیت اصلی داستان فیلم او یک مهاجر کنگویی علاقه‌مند به موسیقی است که باور دارد با کمک سازهای سنتی بومی می‌تواند در خانه تازه‌اش در یک جمهوری شمال‌آفریقا، به رهایی والدین دربند خود در کنگو کمک کند.
دمبا
مامادو دیا، کارگردان این فیلم سنگالی است. او هم در دومین کار سینمایی‌اش سراغ دمبا، مردی سن‌وسال‌دار می‌رود که در آستانه بازنشستگی در شهرداری شهر است. این داستان افسردگی، غم و اندوه دمبا را دنبال می‌کند تا وضعیت او را به بخش بزرگ‌تری از مردم کشور تعمیم دهد.
کشتی ارواح
دو کشور مالی و کامرون با یکدیگر همراه می‌شوند تا مویسه توگو، هنرمند اهل مالی بتواند داستان مهاجران آفریقایی را به تصویر بکشد که با هزاران امید و آرزو راهی آب‌های مدیترانه می‌شوند تا به زندگی بهتری دست پیدا کنند.
لنده
این بار سنگال با همراهی هنرمندان مستقل فرانسوی و بلژیکی و هنر فیلمسازی کتی لنا، سراغ اهالی بومی سنگال می‌روند که با مشکل بی‌آبی در منطقه‌شان روبه‌رو هستند و باید راه‌حلی منطقی برای آن پیدا کنند.
کبوترهای جنگی
دانیا بدیر، فیلمساز لبنانی در نخستین ساخته سینمایی‌اش سراغ داستانی استعاری رفته و به وضعیت افرادی می‌پردازد که در میادین شهر برای کبوتران دانه می‌پاشند.
پس عاشقان دوباره یکدیگر را می‌بینند
این محصول لبنانی را ژرز پیتر بارباری، فیلمساز دورگه لبنانی ــ آرژانتینی کارگردانی می‌کند که درباره ملاقات دو آدم غریبه در موقعیت و فضایی آبستره است و پیامدهایی برای هر دوی آنها دارد.
گذرنامه
زاکان مایاسی فلسطینی در این درام پرتنش اجتماعی و ضدصهیونیستی که براساس داستانی از زندگی و مرگ پدرش نوشته شده، ماجرای سفر مسافری از غزه به کانادا را به تصویر می‌کشد. مسافر در طول سفر به مرگ طبیعی می‌میرد و جسد او به غزه بازگردانده می‌شود اما ماموران اشغالگر مرزی حاضر به قبول این جسد نیستند.
شکم نهنگ
سامح علای مصری در اولین اثر سینمایی خود برای این کشور کهنسال، نوجوانی 17ساله را به‌عنوان شخصیت‌محوری داستانش انتخاب کرده که در زندگی‌اش احساس تهی و پوچ بودن می‌کند. او که مناسبات خوبی با پدرش ندارد، در میانه برخورد با واقعیت‌ها و انتظاراتش، تجربیات تازه‌ای از زندگی در قاهره پیدا کرده و می‌آموزد با واقعیت‌ها زندگی کند ، نه با رویاها.
کیکاوس زیاری - گروه فرهنگ و هنر
ضمیمه قاب کوچک
