«جام‌جم» در گفت‌و‌گو با یک روان‌شناس بررسی کرد
دردسر بازی‌های وارداتی
بچه‌های دهه 50 و 60 یادشان می‌آید همان لی‌لی‌هایی که روی زمین کشیده می‌شد و ساعت‌ها وقت ما را می‌گرفت. همان بازی‌هایی که کافی بود کمی سریع‌تر بدویم تا برنده شویم یا بقیه دوستان‌مان را از دور بازی حذف کنیم.
الک و دولک، هفت‌سنگ، تیله‌بازی، آب‌پاشی و ده‌ها بازی دیگر تمام فضای کودکی ما را پر کرده بود. تا پایان دهه 70 هنوز هم این بازی‌ها رواج داشت و توپ پلاستیکی همیشه مهمان بچه‌ها در کوچه پس‌کوچه‌های شهر‌ها و روستاها بود. اما با آمدن آتاری وبازی‌های رایانه‌ای کم‌کم بساط این بازی‌ها تغییر کرد. حالا با تغییر سبک زندگی مردم و زندگی در آپارتمان و کم شدن تعداد بچه‌های یک خانواده کمتر بچه‌ها را مشغول بازی‌های گروهی می‌بینیم. دیگر بچه‌ها فضای آزمون و خطای بازی‌های قدیمی را تجربه نمی‌کنند و حالا هرکدام در اتاق‌های پرزرق و برق‌شان گوشی یا تبلت به دست دارند و ساعت‌ها وقت‌شان را با بازی‌های تک‌نفره‌ای که گاهی ممکن است ذهن و جسم‌شان را آزار دهد، پر می‌کنند.
بخشی از اسباببازیهایی که هم‌‌اکنون در بازار وجود دارد، برای سرگرم کردن کودکان و برخی از آنها برای ایجاد خلاقیت ذهنی در آنها است ولی در این بین اسباببازیهایی که برای رشد عواطف احساسات و گرایش‌های دینی آنها مؤثر باشدوجود ندارد.
تغییری اجتناب ناپذیر
تغییر روند بازی‌ها غیرقابل اجتناب بوده و زندگی در آپارتمان‌ها روند زندگی بسیاری از افراد را تغییر داده است. اگر کمی بچه‌ها جنب و جوش داشته و صدای کودکان کمی بالا برود آن‌وقت است که باید منتظر واکنش همسایه‌ها بود.
محمدنبی صالحی استاد دانشگاه و روان‌شناس بالینی به جام‌جم می‌گوید: «در سال‌های اخیر بچه‌ها دیگر بچگی نمی‌کنند و بدون گذر از مرحله کودکی، وارد دوران بزرگسالی می‌شوند. آنها هنوز بزرگ نشده، بزرگسالی را تجربه می‌کنند.»
مثبت بودن تکنولوژی به شرط بسترسازی
صالحی بر این باور است که تکنولوژی و امکانات همیشه مثبت بوده اما به شرط آن‌که برای آن بستر سازی صورت گیرد. خصوصا برای بچه‌ها باید قواعد گفته شود و طبق آن پیش برود، اگر بر همین مبنا حرکت کند که فرد با مشکل روبه‌رو نمی‌شود اما در غیر این‌صورت فرد با چالش‌های زیادی روبه‌رو می‌شود.
این روان‌شناس بالینی با تاکید بر این‌که اصل اساسی و واقع‌بینی این است که ذات انسان اجتماعی است و هروقت که فرد از اجتماع جدا شود، این اتفاق می‌تواند معیاری برای تشخیص اختلالات روانی باشد، ادامه می‌دهد: «زمانی که فرد در کودکی بازی‌های گروهی انجام دهد، تعاملات اجتماعی بالا می‌رود و این مساله در بزرگسالی می‌تواند فرد را اجتماعی‌تر کند. بازی‌های گروهی در گذشته بیشتر حرکتی بود که باعث تقویت عضلات حرکتی فرد می‌شد و می‌توانست در روحیه او نیز تاثیرگذار باشد.»
او به این موضوع اشاره دارد که بازی به‌شدت اهمیت دارد و حتی بازی‌درمانی یکی از تکنیک‌های روان‌درمانی است. صالحی ادامه می‌دهد: «در بازی‌های گروهی بچه به صورت خودجوش بازی می‌کند و از بازی کردن لذت می‌برد؛ این موضوعی است که در بازی‌های کامپیوتری اصلاوجود ندارد.»
این روان‌شناس تاکید می‌کند: «در حال حاضر اغلب بازی‌های موجود در بازار وارداتی از غرب است و این وظیفه رسانه‌ها و صداوسیما است که این بازی‌ها رابه بچه‌ها یادآوری کرده یا انواع بازی‌ها را به آنها یاد دهد. مهم‌ترین مزیت بازی‌ها و اسباب‌بازی‌های قدیمی و بومی ایرانی در احیای خلاقیت کودکان است. برخلاف بازی‌های امروزی که هیجان کاذب را در کودکان و نوجوانان به وجود می‌آورد، بازی‌های بومی و محلی فعالیت‌های فیزیکی و ذهنی کودکان را به‌درستی تقویت می‌کند. بازی‌های گذشته مثل زندگی پر از آزمون و خطا بود و پیشرفت‌ها و تلخ‌کامی‌هایی داشت که کودکان با انجام آنها رسم زندگی کردن می‌آموختند.»
او به وضعیت بازی‌های رایانه‌ای، گوشی و تبلت اشاره کرده و می‌گوید: «در این بازی‌ها تعاملات اجتماعی و فعالیت‌های حرکتی مانند ورزش حذف شده‌اند. این بازی‌ها به دلیل اجرای تک‌نفره آنها سبب تمایل به تنهایی بچه‌ها می‌شود. در بازی‌های قدیمی به دلیل تحرکی بودن، هماهنگی حس‌ها در کودک شکل می‌گرفت اما استفاده از بازی‌های رایانه‌ای زمینه‌ساز مشکلات حرکتی در فرد می‌شود و از همه مهم‌تر کودک را پرخاشگر می‌کند. در واقع به جای آن‌که یک بازی برای کودک شادی آور باشد او را عصبی و پرخاشگر می‌کند. این موضوع رامی توان در بزرگسالی در انجام کارهای خلاف مانند قماربازی دید.»
بازی مشروط
این کارشناس و مشاور خانواده بر این باور است که برای بازی‌های رایانه‌ای نیز باید قاعده و قانون تعریف شودکه اگر غیر از این باشد به کودکان آسیب وارد می‌شود. استفاده زیاد از این بازی‌ها اعتماد به نفس کودک را پایین آورده و برای آن‌که بتواند این فضا را درست کند، میزان بازی‌ها را بیشتر می‌کند که این می‌تواند عوارض جسمی و حرکتی بیشتری را برای کودک ایجاد کند.
او تاکید می‌کند: «هر پدر و مادری باید وظایف خود را بشناسد و با فرزند خود به‌درستی رفتار کند. تهیه هر آنچه کودک نیاز دارد، از نوع بهترین آن و به‌خصوص تهیه سی‌دی کارتون و بازی‌های جدید و متنوع خیلی ضروری به نظر نمی‌آید. در حالی که سلامت روح و روان کودک و آماده کردن وی برای ورود به جامعه بسیار ضروری است. پس بگذاریم فرزندان‌مان بچگی کنند و مرحله کودکی را با سلامتی کامل و سرشار از تجربیات خوب و ارزنده پشت سر بگذارند. ما به عنوان پدر و مادر باید زمینه‌های لازم را در این امر فراهم سازیم.»
مهرسانا اردشیری - گروه جامعه
بخشی از اسباببازیهایی که هم‌‌اکنون در بازار وجود دارد، برای سرگرم کردن کودکان و برخی از آنها برای ایجاد خلاقیت ذهنی در آنها است ولی در این بین اسباببازیهایی که برای رشد عواطف احساسات و گرایش‌های دینی آنها مؤثر باشدوجود ندارد.
تغییری اجتناب ناپذیر
تغییر روند بازی‌ها غیرقابل اجتناب بوده و زندگی در آپارتمان‌ها روند زندگی بسیاری از افراد را تغییر داده است. اگر کمی بچه‌ها جنب و جوش داشته و صدای کودکان کمی بالا برود آن‌وقت است که باید منتظر واکنش همسایه‌ها بود.
محمدنبی صالحی استاد دانشگاه و روان‌شناس بالینی به جام‌جم می‌گوید: «در سال‌های اخیر بچه‌ها دیگر بچگی نمی‌کنند و بدون گذر از مرحله کودکی، وارد دوران بزرگسالی می‌شوند. آنها هنوز بزرگ نشده، بزرگسالی را تجربه می‌کنند.»
مثبت بودن تکنولوژی به شرط بسترسازی
صالحی بر این باور است که تکنولوژی و امکانات همیشه مثبت بوده اما به شرط آن‌که برای آن بستر سازی صورت گیرد. خصوصا برای بچه‌ها باید قواعد گفته شود و طبق آن پیش برود، اگر بر همین مبنا حرکت کند که فرد با مشکل روبه‌رو نمی‌شود اما در غیر این‌صورت فرد با چالش‌های زیادی روبه‌رو می‌شود.
این روان‌شناس بالینی با تاکید بر این‌که اصل اساسی و واقع‌بینی این است که ذات انسان اجتماعی است و هروقت که فرد از اجتماع جدا شود، این اتفاق می‌تواند معیاری برای تشخیص اختلالات روانی باشد، ادامه می‌دهد: «زمانی که فرد در کودکی بازی‌های گروهی انجام دهد، تعاملات اجتماعی بالا می‌رود و این مساله در بزرگسالی می‌تواند فرد را اجتماعی‌تر کند. بازی‌های گروهی در گذشته بیشتر حرکتی بود که باعث تقویت عضلات حرکتی فرد می‌شد و می‌توانست در روحیه او نیز تاثیرگذار باشد.»
او به این موضوع اشاره دارد که بازی به‌شدت اهمیت دارد و حتی بازی‌درمانی یکی از تکنیک‌های روان‌درمانی است. صالحی ادامه می‌دهد: «در بازی‌های گروهی بچه به صورت خودجوش بازی می‌کند و از بازی کردن لذت می‌برد؛ این موضوعی است که در بازی‌های کامپیوتری اصلاوجود ندارد.»
این روان‌شناس تاکید می‌کند: «در حال حاضر اغلب بازی‌های موجود در بازار وارداتی از غرب است و این وظیفه رسانه‌ها و صداوسیما است که این بازی‌ها رابه بچه‌ها یادآوری کرده یا انواع بازی‌ها را به آنها یاد دهد. مهم‌ترین مزیت بازی‌ها و اسباب‌بازی‌های قدیمی و بومی ایرانی در احیای خلاقیت کودکان است. برخلاف بازی‌های امروزی که هیجان کاذب را در کودکان و نوجوانان به وجود می‌آورد، بازی‌های بومی و محلی فعالیت‌های فیزیکی و ذهنی کودکان را به‌درستی تقویت می‌کند. بازی‌های گذشته مثل زندگی پر از آزمون و خطا بود و پیشرفت‌ها و تلخ‌کامی‌هایی داشت که کودکان با انجام آنها رسم زندگی کردن می‌آموختند.»
او به وضعیت بازی‌های رایانه‌ای، گوشی و تبلت اشاره کرده و می‌گوید: «در این بازی‌ها تعاملات اجتماعی و فعالیت‌های حرکتی مانند ورزش حذف شده‌اند. این بازی‌ها به دلیل اجرای تک‌نفره آنها سبب تمایل به تنهایی بچه‌ها می‌شود. در بازی‌های قدیمی به دلیل تحرکی بودن، هماهنگی حس‌ها در کودک شکل می‌گرفت اما استفاده از بازی‌های رایانه‌ای زمینه‌ساز مشکلات حرکتی در فرد می‌شود و از همه مهم‌تر کودک را پرخاشگر می‌کند. در واقع به جای آن‌که یک بازی برای کودک شادی آور باشد او را عصبی و پرخاشگر می‌کند. این موضوع رامی توان در بزرگسالی در انجام کارهای خلاف مانند قماربازی دید.»
بازی مشروط
این کارشناس و مشاور خانواده بر این باور است که برای بازی‌های رایانه‌ای نیز باید قاعده و قانون تعریف شودکه اگر غیر از این باشد به کودکان آسیب وارد می‌شود. استفاده زیاد از این بازی‌ها اعتماد به نفس کودک را پایین آورده و برای آن‌که بتواند این فضا را درست کند، میزان بازی‌ها را بیشتر می‌کند که این می‌تواند عوارض جسمی و حرکتی بیشتری را برای کودک ایجاد کند.
او تاکید می‌کند: «هر پدر و مادری باید وظایف خود را بشناسد و با فرزند خود به‌درستی رفتار کند. تهیه هر آنچه کودک نیاز دارد، از نوع بهترین آن و به‌خصوص تهیه سی‌دی کارتون و بازی‌های جدید و متنوع خیلی ضروری به نظر نمی‌آید. در حالی که سلامت روح و روان کودک و آماده کردن وی برای ورود به جامعه بسیار ضروری است. پس بگذاریم فرزندان‌مان بچگی کنند و مرحله کودکی را با سلامتی کامل و سرشار از تجربیات خوب و ارزنده پشت سر بگذارند. ما به عنوان پدر و مادر باید زمینه‌های لازم را در این امر فراهم سازیم.»
مهرسانا اردشیری - گروه جامعه
ضمیمه قاب کوچک
تیتر خبرها
