این تناقض‌های موجود و مهاجرت‌هایی که توقف‌ناپذیرند، سلامت جامعه را تحت‌الشعاع قرار می‌دهد، چرا‌که پرستاران و کادر‌درمان نقش کلیدی و حساسی در حوزه سلامت کشور دارند. کمبود پرستار داستان جدیدی نیست، بارها گلایه‌های پرستاران و مراجعه‌کنندگان را در این حوزه شنیده‌ایم. البته وزارت بهداشت و درمان هم در تلاش است تا با برگزاری آزمون‌های استخدامی این مسأله را حل کند اما گویی این راهکار چاره‌ساز نبوده، چرا‌که سختی کار پرستاران و دریافتی آنان اشتیاق علاقه‌مندان و دانشجویان این حوزه را هم کم کرده است.برهمین اساس و بنابر ادعای حمیدرضا عزیزی، معاون توسعه و مدیریت منابع سازمان نظام پرستاری پایین بودن پرداختی‌ها در کنار کمبود شدید نیروی پرستاری به افزایش تمایل برخی پرستاران به مهاجرت و دریافت گواهی صلاحیت برای انجام این کار منجر شده‌است.علاوه براین بازنشسته‌شدن نیروهای انسانی حوزه پرستاری در کنار مهاجرت نیروهای گروه پرستاری به خارج از کشور زنگ خطری برای کمبود نیروی انسانی در حوزه پرستاری محسوب می‌شود. البته به گفته بهرام عین‌اللهی، وزیر بهداشت قرار است 14هزار پرستاری که در آزمون استخدامی مهر ماه شرکت کردند پس از انجام مراحل مصاحبه‌شان تا یک ماه آینده در کل کشور مشغول به کار شوند. از سوی دیگر آمارها می‌گوید که بیش از ۵۰هزار دانشجوی پرستاری در سه سطح کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکترا دردانشگاه‌های کشور مشغول به تحصیل هستند، به‌طوری که سالانه حدود ۱۵هزارنفر از رشته پرستاری فارغ‌التحصیل می‌شوند و رئیس سازمان نظام پرستاری هم معتقد است که اگر جذابیت‌های‌شغلی وجذب نیروهای پرستاری افزایش یابد، مشکلات کمبودپرستار ومهاجرت نیروها به خارج‌ازکشور حل می‌شود.
 
مهم‌ترین دلیل مهاجرت پرستاران
شاید مهم‌ترین آسیب کمبود و مهاجرت نیروی پرستاری، اضافه‌کاری‌های اجباری ناشی از کمبود نیرو است که در اکثر بیمارستان‌ها شاهد آن هستیم. در حالی که افزایش ساعت کار نیروهای پرستاری، می‌تواند خطاهای آنان را در اثر خستگی ناشی از کار زیاد افزایش دهد و در این بین تنها کسانی که بیشترین آسیب را می‌بینند، بیماران هستند. در همین حال، پرداختی‌های ناشی از اضافه‌کاری‌های پرستاران به‌گونه‌ای است که کفاف خستگی و سختی کار آنها را نمی‌دهد و براساس اظهارات معاون توسعه و مدیریت منابع سازمان نظام پرستاری، به‌طور میانگین یک پرستار به‌ازای هر ساعت اضافه‌کاری، مبلغی معادل 15هزار تا 35هزار تومان دریافت می‌کند. به صورت کلی استاندارد جهانی برای استخدام پرستاران در مراکز درمانی 2.5پرستار به‌ازای هر تخت بیمارستانی است و با توجه به این‌که تعداد پرستاران به‌‌ازای جمعیت و هر تخت بیمارستانی سنجیده می‌شود باید به طور میانگین 1.8پرستار و0.7نفر کمک‌ پرستار در بیمارستان‌ها و مراکز درمانی باشند. این در حالی است که در حال حاضر به ‌طور متوسط کمتر از یک پرستار به‌ازای هر تخت بیمارستانی داریم. علاوه بر این وزارت بهداشت اعلام کرده که در سال‌های اخیر حدود 17هزار تخت بیمارستانی به مجموعه بیمارستان‌های کشور اضافه‌شده است و بیش از 10هزارنفر نیز بازنشسته شده‌اند، بنابراین صرفا در دوحوزه افزایش تعداد تخت‌ها و بازنشستگی نیروها با کمبود حداقل 30هزارنیروی پرستاری مواجه هستیم.
   
مشوق‌های جذب پرستاران در برنامه هفتم توسعه
درهمین راستا پیش‌بینی مشوق‌هایی برای جذب پرستاران و پزشکان در نظام سلامت در برنامه هفتم توسعه مورد توجه بوده و در ماده (۶۹) این لایحه که به تصویب مجلس رسیده، مقرر شده‌است برای کسانی که در استخدام رسمی، پیمانی و قراردادی دستگاه‌های اجرایی شاغل در ستاد یا مراکز و مؤسسات ارائه خدمات سلامت موضوع قانون مذکور هستند، دولت با اعمال تعرفه و اصلاح نظام کارانه دریافتی آنان را به‌ازای جبران محرومیت از کار در بخش خصوصی جبران کند.البته طبق رصدخانه مهاجرت ایران در سالنامه مهاجرت 1401، آخرین آمارهای رسمی از مهاجرت پرستاران را گردآوری کرده و آورده که ایرانیان از نظر فعالان در بخش سلامت آمریکا در جایگاه 21 در میان مهاجران این بخش قرار دارند. براساس سرشماری سال 2018 آمریکا، 29هزار نفر ایرانی در کل بخش بهداشت و درمان این کشور فعال بوده‌اند که 24هزار نفر از آنها در مشاغل تخصصی و 5000 نفر از آنها نیز در مشاغل مراقبتی مشغول به فعالیت هستند. با این آمارها به نظر می‌رسد حقوق و دستمزد کم پرستاران، ساعات کاری زیاد و قراردادهای کاری که چندان به آنها امنیت کاری نمی‌دهد، نارضایتی‌هایی است که آنان را تشویق به مهاجرت در سایر کشورها کرده‌است. کشورهایی که گویی شرایط کاری بهتری را برای پرستاران فراهم می‌کنند. 

عوامل موثر در کاهش انگیزه پرستاران

1- تنش‌با بیماران و مراجعه‌کنندگان
2- شیفت‌های کاری طولانی‌مدت
3- حقوق و مزایای پایین
4- کمبود نیروی پرستاری

تهمینه سبحانی‌شاد - گروه جامعه