نگاهی به چند برنامه مهم شبکههای کودک و امید که در روزگار کرونا کمکی به خانوادههای ایرانی بودند
نقش شبکه کودک و نوجوان در قرنطینه
هر چقدر کرونا و پیامدهای جسمی و روحی ناشی از آن برای بسیاری از خانوادههای ایرانی سخت بود، مساله چگونگی مدیریت حضور فرزندان در خانه در دوران قرنطینه کرونایی نیز برای بسیاری از خانواده امری سخت و دشوار به حساب میآمد. کودکان و نوجوانانی که تا پیش از شیوع کرونا، بخشی از زمان روزانهشان را در محیط مهدکودک یا مدرسه میگذراندند و حالا خانهنشینشدن آنها در دوره قرنطینه و در شرایطی که حتی حضور آنها در محیطهایی همچون پارکها هم میتواند همراه با خطر باشد، نهفقط خلق خودشان بلکه خلق پدر و مادرهای آنها را هم تنگ کرده است. در این شرایط طبیعتا نقش رسانهای همچون تلویزیون پررنگتر از همیشه میشود؛ رسانهای فراگیر برای همه مردم ایرانزمین که میتواند بخشی از این فشار را از روی خانوادهها کم کند تا در شرایطی که کرونا از اقتصاد و معیشت گرفته تا فعالیتهای اجتماعی و فرهنگی خانوادههای ایرانی را تحت فشار قرار داده حداقل دغدغه چگونگی مدیریت حضور فرزندان در خانه از مجموعه عظیم دغدغههای خانوادههای ایرانی حذف شود. شبکه کودک با دو کانال پویا و نهال در کنار شبکه امید دو بال اصلی این ماجرا در دوره کرونا بود؛ هرچند که سایر شبکههای تلویزیونی نیز سعی کردند به نوبه خود در این زمینه اقداماتی انجام دهند اما بدون شک بار اصلی این ماجرا بر دوش این دو شبکه تلویزیونی بود که سعی کردند با پخش برنامههای متنوع و مختلف کمک بزرگی به خانوادههای ایرانی داشته باشند. هرچند که بهواسطه اقتضائات دنیای فکری و ذهنی کودکان، بخش عمدهای از ساعات فعالیت این شبکههای تلویزیونی به پخش کارتون و انیمیشن اختصاص داشت. اما در میان همین برنامهها که در ظاهر بیشتر جنبه سرگرمکننده دارند، «پویا»، «نهال» و «امید» سعی کردند به شیوه خود با تولید برنامههای آموزشی و تربیتی علاوهبر جنبه سرگرمی کودکان و نوجوانان ایرانی، فرآیند آموزشوپرورش آنها را نیز تسهیل کنند.
«مهد پویا» عنوان برنامهای است که شبکه پویا برای صبحهای بچهها آماده کرده است. در این برنامه که سعی شده محیط آن به فعالیتهای آموزشی و تربیتی مهدهای کودکها نزدیک باشد، هر روز چند مفهوم جدید آموزش داده میشود؛ مثلا زیر و رو، چپ و راست، کوتاه و بلند، سنگین و سبک و در کنار آنها در مورد زندگی بعضی از حیوانات و حشرات هم نکات جالبی آموزش داده میشود. در حوزه مسائل تربیتی نیز این برنامه سعی کرده تا با تمرکز بر موضوعاتی که دغدغه بسیاری از خانوادهها برای کودکانشان است، کارش را پیش ببرد. برای مثال سلامکردن و حتی آداب غذاخوردن ازجمله این موارد است. آموزش چند شعر و آهنگ کودکانه بخش دیگری از برنامههای «مهد پویا» بهشمار میآید که در کنار قصههای کودکانه که هر روز برای بچهها گفته میشود، فضایی باطراوت به این برنامه بخشیده است. این را باید به حضور چند عروسک بانمک با نامهای خرس مهربون، خرگوش ناز، پیشی ملوس، گاو پرزور و فیل بزرگ، اضافه کرد که این قصهها را برای بچهها نمایش میدهند و بچهها بهجای عروسکها صحبت میکنند. در «مهد پویا» بچهها آموزش کاردستی نیز میبینند.
مجموعه «مهد پویا» به تهیهکنندگی سارا روستاپور هر روز با ترکیبی از تکنیکهای رئال، نمایش عروسکی و انیمیشن کاتاوت رایانهای به روی آنتن میرود. مریم نشیبا، گوینده و مجری پیشکسوت بهعنوان راوی، به همراه صداپیشگان بخش عروسکی داستانهای این مجموعه را برای خردسالان تعریف میکنند.
خانوادهای سرشار از امید
برنامهسازی برای نوجوانان اگر نگوییم سختترین، اما قطعا در زمره سختترین کارها در تلویزیون است. زمانی که شما با مخاطب کودک یا جوان یا بزرگسال روبهرو هستید؛ به شکل دقیقتری میتوانید برای آنها برنامهریزی کنید؛ ولی دوره نوجوانی به دلیل شرایط متغیر روحی و جسمی برای نوجوانان و البته حال و هوای خاص نوجوانی موقعیتی را پدید میآورد که برنامهسازی برای این گروه سنی را نیازمند ظرافتهایی ویژه میکند.
«خانواده امید» عنوان یکی از برنامههای جدید شبکه امید برای نوجوانان است. این برنامه ترکیبی استودیویی سعی دارد مهارتهای زندگی خانوادگی را در قالب نمایش در یک خانه به مخاطبان نوجوان آموزش دهد. در واقع شاید شکل ظاهری این برنامه گاهی موارد شبیه برنامههای صبحگاهی و عصرگاهی سایر شبکههای تلویزیون باشد، اما از منظر رویکردی، تفاوت مهمی با این برنامهها دارد و سعی شده به ذائقه مخاطب نوجوان نزدیکتر شود. خانواده امید با حضور کارشناسان، متخصصان و مربیان مختلف، آموزههای خانوادگی، فرهنگی، اجتماعی و علمی مورد نیاز نوجوانان را در بستر اتفاقات گوناگون و در بخش های متفاوت به نمایش میگذارد تا در شرایطی که کرونا نوجوانها را از بسیاری از فعالیتهای روزمره آنها دور کرده، فرصتی برای آموزش و تربیت بهتر بچهها باشد.
نکته دیگر اینکه بسیاری از نوجوانان بهویژه در شهرهای بزرگتر معمولا از همان دوره نوجوانی درگیر کلاسهای زبان خارجی و سایر کلاسهای ورزشی و هنری میشوند، اما همین آموزشهای جانبی نیز در دوره اخیر به واسطه کرونا بهشدت تحت تاثیر قرار گرفته و برخی خانوادهها به واسطه شرایط خطرناک بیماری کرونا قید حضور فرزندانشان را در این کلاس زدهاند؛ اما خانواده امید سعی کرده در کنار رویکردهای تربیتیاش بخشهایی ویژه در حوزه آشپزی، ورزش، هنرهای دستی، فنی و حرفهای را هم در دل خود جای دهد. خانواده امید به تهیهکنندگی هومن ستوده قرار است در 104قسمت و به شکل پخش روزانه از شنبه تا سهشنبه هر هفته ساعت 20 از شبکه امید روی آنتن برود و مدتی است پخش آن از شبکه امید آغاز شده است.
همنشینی کودکان با شهدا
هرچند که اغلب زمان فعالیت کانال پویای شبکه کودک هر روز به پخش انیمیشن و کارتونهای کودکانه اختصاص دارد اما در خلال همین برنامهها که بیشتر جنبه تامینی دارند، برنامههایی ویژه نیز برای استفاده بهتر کودکان با تمرکز بر مسائل تربیتی در این شبکه ساخته و پخش میشود.
یکی از این برنامه که ازجمله اتفاقات مهم و مبارک شبکه پویا در دروه فعالیت این شبکه بود، آمادهسازی برنامههایی برای معرفی شهدا و چهرههای شاخص ملی بود. مجموعه «یکی بود یکی نبود»، پویانماییهای کوتاهی از زندگینامه برخی شخصیتهای برجسته ایرانی است که چند وقتی میشود روی آنتن این شبکه تلویزیونی میرود. این مجموعه که برای گروه سنی خردسال در شبکه پویا تولید شده، شهدای شاخص و چهرههای سرشناس در زمینههای مختلف علمی، ورزشی، فرهنگی و انقلابی ایران و جهان اسلام را به خردسالان معرفی میکند و سعی دارد الگوهای مناسبی در ذهن پاک خردسالان شکل دهد.
شهید شاهرخ ضرغام، شهید مصطفی اردستانی، شهید حسن عباسپورتهرانی، شهید جواد فکوری، شهید محمدحسین حدادیان و شهید سیدمحمدرضا دستواره ازجمله شهدایی بودند که زندگی و شخصیت آنها در قالب انیمیشنهای ساده و کودکانه برای بچههایی که مخاطب شبکه پویا بودند، معرفی شد.
بازی و تلویزیون
نمیشود این را انکار کرد که در روزگار ما و با گسترش استفاده از تلفنهمراه و تبلت و رایانههای شخصی و کنسولهای بازی، بازیهای رایانهای و تلفنهمراهی تبدیل به جزئی جداییناپذیر از زندگی اغلب بچهها شده است. در واقع کمتر کودکی است که نسبت به این موضوع علاقه نشان ندهد. این به خودی خود اتفاق بدی نیست؛ اما مسأله مهم نظارت بر محتوای این بازیها و البته حجم درگیری بچهها و زمان اختصاص یافته برای استفاده از ظرفیت سرگرمکننده این بازیهاست. دغدغهای که برای بسیاری از خانوادهها اهمیت ویژهای دارد.
«بازی ویزیون» دقیقا با همین هدف راه افتاده است. این برنامه تلویزیونی بر اساس علاقه نوجوانان به بازیهای رایانهای و با هدف آموزش بازیسازی و همچنین سواد رسانهای در استفاده بهینه از این بازیها و معرفی بازیهای ایرانی رایانهای روی آنتن شبکه امید میرود. این برنامه سعی کرده در دوره کرونا بررسی بازیهای ایرانی را بیش از پیش در دستور کار قرار دهد. در هر قسمت از برنامه تحلیل یک بازی شاخص، در کنار آخرین اخبار درباره کنسولهای بازی و همچنین برخی فوتوفنهای بازیهای مختلف به نمایش درمیآید. برنامه ترکیبی بازی ویزیون به تهیهکنندگی محمدمهدی حسینی و با اجرای علیرضا خنجری در ۵۲ قسمت برای مخاطب نوجوان علاقهمند به بازیهای رایانهای آماده شده و به شکل هفتگی از شبکه امید پخش میشود.
پهلوانانی پویا
هر چقدر که دیدن برنامههای تلویزیونی خوب باشد، نباید این نکته را فراموش کرد که کودکان با آن حجم عظیم انرژی که نسبت به ما آدمبزرگها دارند، نیازمند انجام فعالیتهای بدنی و ورزشی هستند تا زندگی شاداب و تنی سلامت داشته باشند. «پهلوانان پویا» برنامه ویژه شبکه پویا برای کودکان است. مخاطبان این برنامه هر روز صبح ورزش میکنند و حرکات نرمشی جدید را در کنار مربی خود یاد میگیرند. نکته مهم این برنامه این است که در کنار تشویق بچهها به افزایش فعالیتهای بدنی، به آنها کار گروهی و ورزش دستهجمعی را هم آموزش میدهد.
سازندگان برنامه سعی کردند تا به ورزش ذهن نیز در کنار ورزش جسم توجه کنند و آنها را درگیر چالشهایی همچون حلکردن پازل و جورچین کنند. جالبتر اینکه تصاویر این پازلها و جورچینها عکس یک خوراکی است؛ مانند عدس یا گردو و چون آن خوراکی برای بدن ما مفید است در کنار ساخت تصویر آنها، از فواید این مواد غذایی برای بدن به بچهها گفته میشود. مجموعه «پهلوانان پویا» برای گروه سنی خردسال با بازی مجریان این برنامه: محمدمحسن شفیعی، محسن جلالیراد، سید کمال رضوی و به تهیهکنندگی سارا روستاپور تولید شده است.
این شگفت انگیزان دوست داشتنی
کشف استعداد از دوره کودکی و نونهالی اتفاق مهمی است که توجه به آن در قالب یک برنامه تلویزیونی میتواند علاوه بر جنبههای سرگرمکنندهای که دارد، عرصه را برای رشد کودکان و نونهالان فراهم کند. شگفتانگیزان، عنوان مسابقهای در کانال نهال شبکه پویاست که با همین هدف راهاندازی شده است.
شگفتانگیزان را میتوان عصر جدید کودکانه دانست؛ البته این به معنای ضعف برنامه نیست، بلکه این جداسازی باعث شده علاوه بر تخصصیتر شدن استعدادیابی میان کودکان، محتوای مناسبی در حوزه سرگرمی و استعدادیابی در اختیار کودکان قرار گیرد تا خانوادهها نیز با خیالی آسوده کودکانشان را پای تلویزیزیون بنشانند.
این برنامه تلاش دارد کودکان مستعد را تشویق کرده و برای سایر کودکان انگیزش و امید ایجاد کند. تاکنون تقریبا در همه حوزهها از نقاشی و طراحی و کاریکاتور گرفته تا اجرا، بازیگری، تیراندازی و سایر رشتههای ورزشی، کودکان و نونهالانی در این برنامه حضور پیدا کردند و استعدادهای خود را به نمایش گذاشتند.
نمایش این برنامه بهویژه در شرایطی که کودکان و خانوادههای آن به دلیل خانهنشینی کرونایی گاهی دچار خمودگی شدهاند میتواند علاوه بر ایجاد حس امید، انگیزهای برای همه آنها باشد تا مسأله استعدادیابی در حوزههای مختلف را جدیتر بگیرند. استعدادهایی که گاهی به دلایل ساده نادیده گرفته میشوند، اما جذابیتهای رسانه و هنر میتواند خانوادهها را برای جدی گرفتن این استعدادها ترغیب کند.
عروسک محبوب کودکان
«ململ» را میتوان یکی از شگفتیهای شبکه کودک و کانال نهال این شبکه دانست. تلویزیون در دورانی که تقریبا تبدیل عروسکها به کاراکترهای محبوب کودکان در حال فراموشی بود و از «سنجد» تا «کلاه قرمزی» در حال فراموشی تدریجی بودند، یک برگ برنده رو کرد تا دوباره یک شخصیت عروسکی تبدیل به شخصیت محبوب دنیای کودکان شود. برنامه تلویزیونی ململ با اجرای بره محبوب بچهها، ململ و یار همیشگی او خاله گلی اجرا میشود. در این برنامه، آیتمهای متنوعی وجود دارد که شامل انیمیشنهای کوتاه و عکسهایی از کودکان و خردسالان است. گلی و ململ با زبانی بچگانه درمورد مسائل اطراف با کودکان صحبت میکنند.
ململ این روزها یکی از محبوبترین شخصیتهای عروسکی تلویزیون است و طبق نظرسنجیهای انجام شده، کودکان ارتباط بسیار خوبی با این عروسک برقرار کردهاند. محبوبیت این عروسک به قدری میان کودکان بالا رفت که به تصاویر روی جلد دفاتر مشق و نقاشی و کیفهای مدرسه بچهها هم راه یافت.
البته ململ که این روزها در کانال نهال شبکه کودک روی آنتن میرود، از سال 88تا91 در شبکه دوی سیما، از سال 91تا93 در شبکه جهانی جامجم و از اسفند95 هم در شبکه کودک سیما به صورت روتین و زنده پخش داشته است و همین حضور پیوسته نیز در افزایش محبوبیت آن میان کودکان و خانوادهها موثر بوده است.
یکی از مهمترین نکات درباره ململ این است که سعی شده در قالب یک برنامه کودکانه، دستیار آموزشی معلمان باشد و بین کودکان ایجاد اشتراک کند؛ به شکلی که درباره مسائل آموزشی و از آن مهمتر مسائل تربیتی کودکان با زبانی کودکانه و جذاب برای بچهها سخن میگوید. ململ بچهها را شماتت نمیکند بلکه با رفتارهای کودکانهاش سعی میکند خود را به بچهها نزدیک کند و از این طریق نکات آموزشی و تربیتی را به آنها انتقال دهد.
-
نقش شبکه کودک و نوجوان در قرنطینه
-
بدرود میثم
-
آجیل؛ دستنیافتنیتر از همیشه
-
این شعر، هیولایی است؟
-
زندگی نمکی
-
شریف مثل مردم بستان
-
بازگشت به نوامبر 2010
-
یک هفته نفسگیر
-
در آغوش اسطوره
-
ضرورت واکنش کوبنده ایران
-
هنرمندی تمامقد
-
وداع با ارتش یک نفره
-
پیام تسلیت دکتر علیعسکری در پی درگذشت پرویز پورحسینی
-
پورحسینی هنرمندی پر کار بود
-
استقرار محرمانه نظامیان انگلیسی در میادین نفتی عربستان