فروش‌نوزاد در بازار مجازی

گزارش تپش از پشت‌پرده فعالیت دلالان و فروش نوزاد

فروش‌نوزاد در بازار مجازی

آخرین‌باری‌که خبر انهدام باند فروش نوزادان و کودکان جنجال به‌پا کرد، چهارم تیر امسال بود. اعضای این باند با دانستن این‌که برخی از خانواده‌ها به هزار و یک دلیل حاضر به خرید و فروش نوزاد هستند، چند صفحه اینستاگرامی باز و تجارت کثیف و سیاه خود را آغاز کردند. در بعضی از این صفحات فقط نوزاد می‌فروختند و در بعضی دیگر بچه‌های یک تا سه‌ساله. قیمت بعضی بچه‌ها و نوزادان آن‌قدر ناچیز بود که به‌راحتی می‌شد چند بچه خرید. بعضی بچه‌ها یا نوزادان هم هیچ قیمتی نداشتند و رایگان واگذار می‌شدند. عجیب‌تر از همه، واکنش دنبال‌کنندگان این صفحات بودکه با اشتیاق بچه‌ها و نوزادان را خرید و فروش می‌کردند. بعضی از آنها، دل پری از بهزیستی و به قول خودشان گیرهایش داشتند و مدعی بودند که برای گرفتن بچه همه جور سنگی جلوی پای آنها انداخته بودند! یکی از دنبال‌کنندگان این صفحه‌که انگار خودش هم از این صفحه بچه‌ای خریده بود به دیگران گفته بود:« اگه بچه می‌خواین از اینجا اقدام‌کنین. اولا دردسرای بهزیستی رو نداره، دوما بچه‌رو به قیمت‌گزاف نمی‌دن. من یه هفته پیش سرپرستی یه دخترو به عهده‌گرفتم. خدا خیرشون بده. همش‌آواره بهزیستی بودم.»

لیلا حسین‌زاده تپش

درحالی‌که مادران مشغول بحث در مورد شرایط دشوار بهزیستی بودند، استوری‌ها و پست‌های‌گردانندگان باند هم با حرارت به راه بود:« این آقا پسر گل‌مون یک ماه‌شه، چهار میلیون. این یکی هم دختره، قیمتش سه میلیونه.» 
پلیس فتای تهران در جریان رصدهای همیشگی خود از فضای مجازی، متوجه فعالیت یکی از این باندها شد.گروهی از ماموران پلیس فتا با انجام عملیاتی در مرحله اول، سه نفر از اعضای این باند را دستگیر کردند که دو نوزاد از سه نوزاد فروخته شده را به مبالغ 40 تا 50 میلیون تومان به متقاضیان فروخته بودند. دو نوزاد توسط ماموران پیدا شد، اما از نوزاد سوم خبری نشد.
یکی از اعضای باند در اعترافاتش‌گفته بود: «عمده مشتریان ما خانواده‌هایی بودند که بچه‌دار نمی‌شدند. من واسطه بودم و برای فروش هر بچه، پنج تا هفت میلیون تومان گیرم می‌آمد. این بچه‌ها هم گاهی بدون واسطه دست خانواده‌های متقاضی می‌رسید و بعضی وقت‌ها چند واسطه، دخالت داشتند.»
 پرسه مخفیانه دلال نوزاد
برای دانستن این‌که آیا باندهای خرید و فروش بچه و نوزاد هنوز هم زیرپوستی در فضای مجازی فعال هستند یا نه، هشتگ‌های مختلف و زیادی را در اینستاگرام جست‌وجو می‌کنیم، اما تقریبا هیچ صفحه‌ای با این عنوان بالا نمی‌آید. در میان سایت‌های اینترنتی، اما چشم‌مان می‌خورد به گزارش خبرنگاری در یک سایت خبری درباره فروش نوزاد. اصل گزارش مشکلی ندارد، اما نظراتی‌که مردم زیرگزارش‌گذاشته‌اند، غوغایی است که در ادامه می‌خوانید. 

«من یه نوازد دارم که چندماه دیگه به‌دنیا میاد. هرکی خواست بگه.»
«واگذاری نوزاد به علت فقر. هرکی خواست تماس بگیره.»
«من یه پسر یه روزه می‌خوام.»
«من بچه‌دارنمی‌شم و نیاز به یه نوزاد تازه به دنیا اومده دارم.»
«من از زنم جدا شدم. یه پسر هشت ساله دارم و به خانواده بی‌فرزند می‌دم....»
«کی بچه می‌فروشه؟ قیمت چند؟»
«خانومی‌که بارداره، شرایط نوزادش چه‌جوریه؟ کی وقت زایمان‌شه؟ پسره یا دختر؟»
« خانمم پنج ماهه حامله هستش. بچه پسر هست. به‌خاطر مشکلات مالی می‌خواهیم بچه روبفروشیم.کسی خواست با این شماره....۰تماس بگیره.»
«من بچه می‌خوام. شش ساله منتظر جواب پرورشگاه هستم، اما خسته شدم از بس تو نوبت موندم.»   
« بنده یک دختر دارم و یک پسر شش ماهه توراهی. اگه خانواده خوبی پیدا بشه، بچمو هدیه می‌کنم. پولی هم بابتش نمی‌گیرم. فقط به‌خاطر اقتصاد ضعیفم این کارو انجام می‌دم. با این شماره..... تماس بگیرید.»
«متقاضی جنینِ خانم بارداری که می‌خواد جنینشو واگذار کنه. جنسیت جنین دختر باشه و از ماه هشتم، تمام سونوگرافی‌ها،آزمایش‌ها و زایمان رو با نام من انجام بده تا گواهی ولادت نوزاد به اسم من باشه که من مادر قانونی نوزادش بشم و قانونا بتونم برای نوزاد شناسنامه بگیرم. مادرانی‌که توانایی نگهداری نوزادشان را ندارند و در ماه‌های پایانی هشتم و نهم بارداری هستند، شماره تماس بگذارند.»
«سه تا جنین هست، اگه کسی می‌خواد بگه.»
«من سه ماهه باردارم، با شوهرم صیغه بودم، اما تا فهمید گذاشت رفت. می‌خوام بفروشمش.»
«من باردارم و جنسیت بچه دختره، اما مشکل داره و دکترا می‌گن باید درمان بشه. پولشو ندارم. بعد از تولد اگر کسی این شرایط رو می‌پذیره، بچه رو می‌دم.»  
خریداران و فروشندگان نوزاد و بچه در بسیاری از نظرات بی‌محابا شماره‌هایشان را گذاشته‌اند. بعضی‌ها، اصرار پشت اصرار و قسم پشت قسم ‌که شما را به خدا، بچه‌تان را به ما بدهید، روی تخم چشم‌مان بزرگش می‌کنیم. وسط بازار خرید و فروش نوزاد و جنین، بعضی کاربران هم به فروشندگان بد‌و بیراه گفته‌اند: «کسی‌که توانایی نگهداری بچه نداره، چرا بچه‌دار می‌شه؟ چه راحت می‌گین می‌فروشم. انگار که گاو و گوسفند می‌فروشن. خدا شما رو نبخشه.»
در میان نظرات، یک آیدی تلگرامی و پیام، بیش از بقیه تکرار شده. انگار کارش پرسه‌زدن و ارزیابی وضعیت فروشندگان نوزاد است:  «کسانی‌که بچه برای واگذاری دارن، به این آیدی تلگرامی پیام بدن.»  به نظر می‌آید او یک دلال نوزاد باشد.
تعداد پیام‌های او را از نظر اول می‌شماریم. شروع کارش از آبان‌ماه است. آبان شش‌بار و آذرماه تا الان هم، چهار بار آدرسش را در روزهای مختلف گذاشته تا فروشندگان با او برای فروش نوزاد تماس بگیرند. ما هم به‌عنوان زنی‌که تازه چهار ماه است وضع حمل‌کرده، زیر همان نظرات پیام می‌گذاریم و می‌گوییم نوزادمان را به‌دلیل فقر و بیکار شدن همسرمان در شرایط کرونایی می‌فروشیم. منتظر می‌مانیم تا ببینیم همان آیدی تلگرامی در تله ما می‌افتد یا نه. چند ساعت بعد وقتی سایت را دوباره باز می‌کنیم، می‌بینیم همان آیدی دوبار و با حالت فوری برایمان پیغام گذاشته است‌که با او تماس بگیریم. به آیدی‌اش پیام می‌دهیم:
من همون مادر بدبختیم که می‌خواد جگرگوشه‌شو بفروشه. گفتید بهتون پیام بدم.
(چند ساعت بعد جواب می‌دهد) عزیزم، بچت چند وقتشه؟ جنسیتش چیه؟ (از شکل و قیافه صفحه چت و مدل حرف زدن طرف مقابل، به نظر می‌آید با یک زن صحبت می‌کنیم.)
چهارماهشه و دختره.
عکس بچتو بفرست. سالمه؟
بله بچم سالمه.
دلال نوزاد، عکس نوزادی‌که نداریم را می‌خواهد. فکر اینجایش را نکرده بودیم. کمی معطلش می‌کنیم و چند دقیقه بعد با لحن طلبکاری می‌گوییم: «نمی‌تونم عکس بچمو بدم. من‌که نمی‌دونم قراره بچم چی بشه و دست ‌کی برسه.»
عزیزم، مگه قراره عکس دختر شما پخش بشه یا همه می‌شناسنش. اگه می‌خوای ‌کارت حل بشه و منم کمکت ‌کنم، باید همکاری کنی. من باید عکسشو داشته باشم تا ببینم طرفم بچه رو می‌خواد یا نه. 
یعنی باید بپسنده بچه‌رو؟
بله، هم بپسنده هم ببینه که سالمه. شناسنامه براش‌گرفتید؟
خب وقتی ‌کارت سلامت نشون‌تون دادم، یعنی شناسنامه هم داره دیگه.
دیگه به کسی نگو که می‌خوای بچه‌رو بفروشی. چون اگه بهزیستی بفهمه بچه رو می‌بره. حواستو جمع‌کن عزیزم.
چرا بهزیستی بچه ‌رو می‌بره؟
وقتی ببینن بچه رو نمی‌خواین، میگن صلاحیت ندارید. بچه رو می‌برن و هیچی هم دست تو و شوهرتو نمی‌گیره. عکس بچه‌رو بده. شمارتم بذار برام که اگه کار واجب داشتم، بتونم سریع باهات تماس بگیرم.
دلال، باز هم عکس نوزاد را می‌خواهد. کش‌دادن صحبت و گرفتن اطلاعات با وجود اصرار او برای دیدن عکس‌های بچه بسیار دشوار است. دوباره بهانه می‌آوریم: «خب صبر کنید از شوهرم بپرسم ببینم می‌ذاره عکس بچه‌رو بدم.» 
باشه بپرس. کدوم محل زندگی می‌کنید؟
شوهرم هنوز تلفنشو جواب نداده. ما حاشیه تهران زندگی می‌کنیم. 
بچه دقیقا چند وقتشه؟
سه ماه و 20 روز. خب اگه پدر و مادر جدیدش بچه ‌رو بپسندن، چقد می‌دین؟
چون دیگه نوزاد نیست، 2 تا 20 میلیون تومن.
ینی اگه نوزاد بود، گرون‌تر بود؟
بله.خب چرا زودتر واگذار نکردی بچتو؟
چه فرقی می‌کرد؟
 فرقش این بود که هم گرون می‌فروختی و هم طرف به فامیلاش می‌گفت خودم زایمان‌کردم.
یعنی چقدر گرون‌تر؟
30 تا 35 میلیون. تو چقدر مد‌نظرته؟
ما بدهکاریم و به‌خاطر خسارتی که شوهرم به کارگاه رئیسش زده،کلی خرج بالا آوردیم. ما 70 میلیون می‌خوایم. 
عزیزم، بچه دیگه بزرگ شده. این قیمت نمی‌دن. الان 50 میلیون فقط هزینه شناسنامه جدید بچه هست. نوزاد یک‌روزه‌ رو دارن می‌دن 30 تا 35 میلیون.
شما چقدر می‌گی‌که منم ضرر نکنم؟
آخه بچه بزرگه. چی بگم بهت. من صحبت می‌کنم باهاشون. تو عکسشو بفرست. ان‌شاءا... خوش‌شون بیاد. من می‌تونم بین30  تا 35 اوکی‌کنم برات، ولی قول نمی‌دم بهت. تو عکسشو بده ببینن بچه‌ای که قراره چراغ خونشونو روشن‌کنه، کیه.
جواب نداده شوهرم هنوز. پدر و مادر جدید بچم چه‌جور آدمایی هستن؟
اونا اطلاعات نمی‌دن، ولی اهل شیرازن و وضع‌شون معمولیه و عاشق بچه‌ان. ولی به این خانواده هم فکر کن‌که بچه دوست دارن. 
من نمی‌خوام ضرر کنم که اینقدر می‌پرسم. حق ندارم بدونم؟ دختر گرون‌تره یا پسر؟ 
چرا عزیزم حق داری. پسر گرون‌تره، چون کمه. اگه یه‌روزه باشه خیلی خوبه.
چرا بچه یه‌روزه گرون‌تره؟
برای این‌که بگن خودشون زایمان ‌کردن.
دلال نوزاد، برای راضی‌کردن ما به فروش نوزادمان، دو عکس از نوزادی معصوم و پیچیده در لباسی سفید و آبی که مشخص است تازه به‌دنیا آمده، برایمان می‌فرستد.
ببین، این بچه دختره. فقط دو روزشه و قیمتشو می‌گن 30 تومن. اگه بپسندنش، قراره شنبه بیان دنبالش و ببرنش. شما عکس بچه‌رو بده ببینن.
چون عکس از نوزاد نداریم، کار کم‌کم دارد بیخ پیدا می‌کند و با گفتن این‌که همسرمان مخالف قیمت است، معامله را بهم می‌زنیم. البته در آخر هم مشخص نشد او واقعا دلال نوزاد بود یا قصد کلاهبرداری داشت.
بعد از پیام فروش نوزادمان، باز هم عده‌ای شماره تلفن می‌گذارند و نوزاد می‌خواهند. این تنها گوشه‌ای از معامله دلالانی است که زیر پوست شهر و در خفا، مشغول خرید و فروش حتی جنین‌های به‌دنیا نیامده یا نوزادان و کودکان چند‌ماهه و چندساله هستند؛ معامله‌هایی که درست مثل علف هرز، هرچه هرس می‌کنی، دوباره از جای دیگری رشد می‌کنند. 


شرایط فرزندخواندگی در بهزیستی
سازمان بهزیستی به‌طور واضح شرایط فرزندخواندگی را توضیح داده و حجت را برای همه تمام کرده تا هر‌کس مشخصات مورد نظر آنها را دارد، پا به میدان بگذارد. بر‌اساس قانون، زوجین بدون فرزند، دختران مجرد و زوجین دارای فرزند به ترتیب در اولویت اول تا سوم پذیرش فرزندخواندگی قرار دارند. 
بعد از آن، باید چند مشخصه مهم داشته باشید؛ اول این‌که حتما ایرانی و مقیم ایران باشید، پنج سال از تاریخ ازدواج‌تان‌گذشته باشد و در این مدت صاحب فرزند نشده باشید.  سن‌تان هم مهم است و مرد یا زن یکی‌شان باید حداقل 30 سال داشته باشد. البته نباید هیچ نوع محکومیت جزئی موثر به علت ارتکاب جرائم عمدی داشته باشید. داشتن صلاحیت اخلاقی و تمکن مالی یکی از زوجین هم از شرایط دیگر فرزندخواندگی است.
این مراحل را که ردکنید، از نظر سلامتی چهارستون بدن‌تان باید سالم بوده و نباید مبتلا به بیماری صعب‌العلاج و معتاد به مواد الکلی یا مواد مخدر و سایر اعتیادها باشید. دختران مجرد هم اگر می‌خواهند فرزندی بپذیرند، باید حداقل 30 ساله باشند و فقط هم سرپرستی دختران به آنها داده می‌شود. زوجین دارای فرزند هم اگر یکی‌شان بالای 30 سال داشت، منعی برای گرفتن فرزند ندارد.

دلایل دلالی نوزاد و مجازات آن
دکتر آرش حقیقت‌فرد

 در اصطلاح جرم‌شناسی، به جرایمی مانند خرید و فروش نوزاد یا اعضای بدن و جرایمی از این قبیل، «بِلَک مارکت» یا
تجارت‌های سیاه می‌گویند. در‌خصوص خرید و فروش نوزاد، باید نگاه دوسویه به موضوع داشته باشیم. یعنی همان‌طور که دلایلی برای خرید نوزاد وجود دارد، همان دلایل نیز برای فروش نوزاد مطرح است. بر همین اساس، بسیاری از کشورها این موضوع را جرم‌انگاری کرده‌اند.
برای فروش نوزاد، دلایل متفاوتی مطرح است. گاهی هدف از این کار، کسب درآمد بیشتر است، اما گاهی هم این‌طور نیست و خانواده از پس هزینه‌های نوزاد برنمی‌آید. با توجه به نرخ تورم درکشور ما، حداقل هزینه لازم برای نگهداری یک نوزاد از تامین هزینه‌های خورد و خوراک تا مسائل پزشکی، بین دو و نیم تا سه میلیون تومان است که بسیاری از خانواده‌ها توان تامین این هزینه را ندارند. 
در بحث خرید نوزاد نیز دلایل روانی وجود دارد. هدف بسیاری از افرادی که نوزاد می‌خرند، نگهداری از او به‌عنوان فرزند است اما یک اقلیتی هم وجود دارد که از نوزادان خریداری شده برای مقاصد دیگر مانند فعالیت در باندهای تکدیگری یا فروش مواد مخدر استفاده می‌کنند. 
خاطرم است چند سال قبل باندی در تهران کشف شد که اینها عمدتا از کشور پاکستان کودک قاچاق می‌کردند تا از آنها برای باندهای تکدیگری یا فروش مواد مخدر استفاده کنند. بسیاری از این‌کودکان، پنج تا هشت ساله و در میان آنها، نوزادان چهار، پنج ماهه هم دیده می‌شد. البته بین آنها اتباع ایرانی هم وجود داشت. وقتی از گردانندگان باند پرسیده شد که نوزادان را چطور خریده بودند، گفتند که آنان را از خانواده‌های روستایی و به مبالغ پایین و به نرخ آن زمان در حد دو، سه میلیون تومان خریده بودند. اینها جزو بزهکارانی هستندکه استعداد جنایی بالایی دارند.
در مورد مجازات خرید و فروش نوزاد در کشور ما، جرم‌انگاری ویژه‌ای در این‌خصوص صورت نگرفته است. در واقع قانون به‌دنبال این است که بداند منشأ و اصل این اتفاق از کجاست. اگر آدم‌ربایی است که مجازات آن بر‌اساس قانون، حداقل 10 سال حبس است، اما اگر خرید و فروش است، چون انجام آن به‌سادگی نیست، به همین دلیل اگر اتفاقی برای نوزاد بیفتد و به قتل برسد بسته به این‌که قتل عمد است یا نه، مجازات متناسب با آن اجرا می‌شود اما اگر بحث قاچاق سازمان‌یافته باشد، مصداق افساد فی‌الارض و مجازات آن اعدام است.
معتقدم ما هم باید مجازاتی برای دلالی نوزاد در‌نظر بگیریم اما اگر نمی‌خواهیم مجازات جدی در این‌باره داشته باشیم، حداقل مصداق آدم‌ربایی یا موارد سازمان‌یافته مصداق افساد فی‌الارض درنظرگرفته شود. البته هم‌اکنون دادگاه‌ها به این قواعد رجوع می‌کنند اما داشتن قوانین مصرح بسیار کمک‌کننده است.