بررسی پیامدهای شیوه مصرف بنزین در گفت‌وگو با كارشناسان

اگر مصرف بی‌رویه بنزین مهار نشود؟

یكی از مهم‌ترین موضوعات مرتبط با لایحه بودجه ۹۸ تصمیم‌گیری درباره بنزین است. دولت در لایحه بودجه درباره بنزین سكوت كرده كه به معنای ادامه روند فعلی قاچاق بی‌رویه، رشد مصرف و احتمالا واردات بنزین در آینده نزدیك است كه با توجه به تحریم‌ها می‌تواند مشكلاتی برای كشور ایجاد كند. به دلیل حساسیت این موضوع، كمیسیون تلفیق مجلس دو هفته قبل تصمیم گرفت این موضوع به صورت ویژه توسط كمیته‌ای از اعضای این كمیسیون بررسی شود و این كمیته پیشنهادهای خود در این زمینه را به كمیسیون تلفیق ارائه دهد. روز گذشته کمیسیون تلفیق وارد بررسی سناریوهای سهمیه‌بندی و قیمت بنزین شد. در این جلسه اعضای کمیسیون با چند طرح پیشنهادی برای گران شدن بنزین یا سهمیه‌بندی آن مخالفت کردند و تصمیم‌گیری نهایی به جلسه بعد موکول شد. برخی نمایندگان مجلس معتقدند دولت خودش باید درباره گران شدن بنزین تصمیم‌گیری کند و نباید آن را به‌عهده مجلس بگذارد. با این شرایط به‌نظر می‌رسد دولت و مجلس قصد ندارند درباره بنزین تصمیم اساسی بگیرند. در صورت تداوم روند رشد فعلی مصرف بنزین (رشد حدودا ۱۰ درصد سالانه)، به‌زودی وابستگی شدیدی به واردات آن پیدا خواهیم كرد. بر اساس بررسی‌های مركز پژوهش‌های مجلس با تداوم وضعیت فعلی مصرف بنزین، میزان مصرف این فرآورده نفتی در سال ۱۳۹۹ به بیش از ۱۲۰ میلیون لیتر در روز می‌رسد در حالی كه میزان تولید بنزین در سال مذكور حداكثر ۱۰۵ میلیون لیتر در روز خواهد بود. رشد بی‌رویه و دورقمی مصرف بنزین در كشور نشان از آن دارد كه خودكفایی در تأمین بنزین حتی با تكمیل پالایشگاه ستاره خلیج‌فارس توسط قرارگاه خاتم‌الانبیا عمر كوتاهی خواهد داشت. راه‌های كنترل مصرف بنزین هم مشخص است: قیمتی و غیرقیمتی. بعضی از كارشناسان برای جلوگیری از اثر مستقیم افزایش قیمت بنزین بر اقشار كم‌درآمد، مدل‌هایی برای سهمیه‌بندی بنزین ارائه داده‌اند كه در آن از شیوه‌های مختلف برای تخصیص سهمیه بنزین استفاده كرده‌اند. البته انتظار می‌رفت دولت كه در ماه‌های اخیر بارها به انتقاد از قاچاق گسترده بنزین پرداخته و حتی گام‌های مقدماتی برای اجباری شدن مجدد كارت سوخت را برداشته بود، در قالب لایحه بودجه ۹۸ پیشنهادهای خود را برای اصلاح قیمت و نحوه توزیع این فرآورده نفتی ارائه دهد، اما این‌طور نشد. شاید دولت ترجیح داده درباره بنزین تصمیمی نگیرد و همه بار مسؤولیت این تصمیم‌گیری را به مجلس منتقل كند. هرچند معمولا مجلس در این موضوعات رویكرد محافظه‌كارانه‌تری نسبت به دولت دارد و تصمیم جدی اتخاذ نمی‌كند، ولی وضعیت فعلی بنزین با سال‌های قبل متفاوت است و انتظار این‌كه مجلس بخواهد در این زمینه تصمیم‌گیری كند نسبتا بالاست، زیرا اجماع بالایی درباره ضروری بودن اصلاح روند عرضه بنزین وجود دارد.