پس از جلسه اخیر کمیسیون مشترک برجام و وعده اروپایی‌ها مبنی بر راه‌اندازی سازوکار مالی موسوم به اینستکس،  یک خط خبری جدی در داخل و خارج ایجاد شد مبنی بر این‌که اولین تراکنش بانکی اینستکس به راه افتاده است. به وضوح در انتهای این خط خبری دیده می‌شود که ایران به اهداف خودش در اتمامِ‌حجت هسته‌ای دست پیدا کرده است و باید از ادامه آن عقب‌نشینی کند.
این در حالی است که سراسر این گزاره، اشتباه است چون اولاً اینستکس، تراکنش بانکی ندارد که انجام بشود، به عبارت دیگر اینستکس یک سامانه تهاتری در ترازنامه دو شرکت متناظر در ایران و اروپاست به همین دلیل تراکنش بانکی وجود ندارد که بخواهد اتفاق بیفتد.
در ثانی اگر مقصود از آن، تراکنش اینستکسی است که انجام شده یا بناست انجام شود یا در حال پردازش است باید اشاره کرد به این‌که هفته قبل مطرح شده بود که در گام اول قرار است از طریق یک خط اعتباری چند میلیون یورویی این کار انجام شود، درواقع ما با یک واقعه نمادین یا پاره کردن یک روبان مواجهیم بدون این‌که هنوز اتفاق ویژه‌ای در عمل رخ داده باشد.
قبلاً بنده و بسیاری از کارشناسان متذکر شده بودیم که اینستکس در ساختار و تعاریف فعلی خودش محدود به غذا و دارو خواهد بود، درواقع   اینستکس قرار است در چارچوب مقررات تحریمی آمریکا عمل کند و حتی به دنبال این است که از محل فروش نفت ایران به سایر کشورها و انتقال بستانکاری آنها در ترازنامه اینستکس کار کند. بنابراین به طور طبیعی و به دلیل قواعد تحریمی آمریکا آنچه با اینستکس قابل خریداری است از کالاهای غیرتحریمی به غذا و دارو تنازل پیدا می‌کند، این نکته فارغ از آن است که اروپایی‌ها خودشان نیز اذعان دارند که اینستکس را با غذا و دارو شروع خواهند کرد.
 آنچه آغاز اینستکس است درواقع سقف عملیات آن است و حتی این موجود ناقص به لحاظ تسویه خیلی از کونلون‌بانک چین عقب‌تر است. به همین دلیل این ساختار پراشکال، پرایراد و پرنقص حتی هنوز راه نیفتاده است چون منبعی طرف چپ ترازنامه آن نمی‌تواند قرار بگیرد و تنها با یک خط اعتباری کوچک دارد افتتاح می‌شود.
به عبارت دیگر با پیش‌تولد اینستکس در مرحله جنینی مواجهیم و برای آن نباید طرف ایرانی بخواهد از خط قرمز هسته‌ای خود عقب‌نشینی کند که اگر این کار را بکند، درواقع باید بگوییم سقف آنچه از برجام می‌ماند همین موجود نصف‌و‌نیمه اینستکس خواهد بود و آنگاه اگر ایران وارد گام دوم در 18 تیرماه نشود دیگر برجام تمام شده است.
ممکن است افرادی بگویند سقف توانایی اروپا همین است، به اعتقاد بنده اینطور نیست چون راه‌حل‌هایی هم در اروپا و هم در ایران مطرح می‌شود که از اینستکس کارآمدتر خواهد بود.
دو نمونه که در ایران برای جابجایی با اینستکس مطرح شده این است:
1- می‌توانیم با شرکت‌های دولتی اروپا کار کنیم چون در اروپا شرکت‌های وسیعی در بخش‌های مختلف از جمله بازرگانی، نفت، پتروشیمی، بندر، بانک و...وجود دارد که ایرانیان می‌توانند با آن کار کنند با همان منطقی که می‌گوییم اینستکس تحریم‌پذیری اندکی دارد و بانک مرکزی یک کشور اروپایی در مرکز تسویه آن قرار دارد باید بدانیم هزینه‌های تحریم شرکت‌های اروپایی دولتی برای طرف آمریکایی بالاست.  
ادامه در صفحه 3