فروردین
خداحافظی تلخ
تئاتر، سال 98 را با مرگ آغاز كرد؛ آن هم مرگ سه هنرمند پیشكسوت و استخوان‌دار. سال نو آغاز شده بود كه از آن سوی جهان خبر رسید در آخرین روز سال، محمد مطیع بازیگر پیشكسوت تئاتر و تلویزیون و سینما درگذشت. خبر درگذشت استاد جمشید مشایخی آن هم در آخرین روز تعطیلات نوروزی به دروغ و شایعه بیشتر شباهت داشت؛ دروغ تلخی كه بارها در فضای مجازی شنیده بودیم اما این بار دیگر دروغ نبود.
اولین ماه سال 98 هنوز تمام نشده بود كه هنرمند دیگری از صحنه تئاتر به دیار ابدی كوچید؛ مرتضی خمسه‌ای از پیشكسوتان عرصه خیمه شب‌بازی صبح 27 فروردین دار فانی را وداع گفت. او فرزند احمد خمسه‌ای و برادر زنده‌یاد رضاخمسه‌ای از پیشكسوتان عروسك‌سازی و عروسك‌گردانی سنتی ایرانی بود كه از چهار سالگی در محضر پدرش كه از بزرگ‌ترین خیمه ‌شب‌بازان تاریخ ایران بود شاگردی كرد. او تنها بازمانده این شیوه نمایش سنتی در ایران بود و از آخرین فعالیت‌هایش اجرای یك نمایش در شب یلدای سال 97 در تئاتر محراب بود.


درهای تئاتر نصر گشوده شد
چه داستانی دارد این تئاتر نصر؛ این تماشاخانه یكی از قدیمی‌ترین‌های تهران است كه تقریبا سه دهه متروك مانده بود. سال 81 به عنوان یك بنای تاریخی ثبت شد و سال87 در اختیار شهرداری قرار گرفت برای بازسازی. در نهایت 23 فروردین امسال درهای تئاتر نصر برای مدتی به روی عموم باز شد تا تماشاگر یك چیدمان باشند؛ چیدمان هنری از اسناد و مدارك این سالن قدیمی در خیابان لاله‌زار تهران.
قرارشده با حمایت سازمان زیبا سازی شهرداری تهران، تئاتر نصر پس از باز سازی و مرمت تبدیل به موزه تئاتر ایران شود.



اردیبهشت
ملاقات میلیاردی
مرد آرام تئاتر در روزهای آغاز سال 98 نمایشی به نام ملاقات را روی صحنه داشت كه بر اساس آمار فروش مجموعه تئاتر شهر و تالار هنر، این نمایش تا جمعه 13 اردیبهشت به فروش 16 میلیارد و 605 میلیون و 950 هزار ریال در گیشه دست پیدا كرد. ملاقات یكی از نمایشنامه‌های فریدریش دورنمات است كه با ترجمه، طراحی و كارگردانی پارسا پیروزفر از 12 اسفند 97 روی صحنه رفته بود و تقریبا 30 هزار نفر این نمایش را تماشا كردند.
این میزان فروش در تئاتر كشورمان یك ركورد محسوب نمی‌شود، اما جزو معدود اتفاقات خوب سال 98 در عرصه تئاتر به حساب می‌آید.


بهترین بازیگر تئاتر
شانزدهمین جشن بازیگر تئاتر، جایزه ویژه‌اش را به میكائیل شهرستانی هدیه كرد؛ جایزه‌ای كه شهرستانی مدعی شد 24سال پیش از او دزدیده شد! جایزه ویژه هیات داوران برای بازی شهرستانی در نمایش آوازه‌خوان خیابان منهتن به او تعلق گرفت و البته شهرستانی بعد از دریافت جایزه گفت كه باید آن را 24سال پیش برای نمایش مویه جنگ به او می‌دادند اما جایزه‌اش پشت صحنه تالار به فرد دیگری تعلق گرفت و بعدها این فرد برای شهرستانی ماجرا را تعریف كرده بود!



خرداد
بازیگری همسر اشكان خطیبی روی صحنه
اشكان خطیبی كه یكی از جوان‌های فعال تئاتر است و به تازگی متاهل هم شده، امسال از بازی و حضور همسرش در نمایش نفرین قحطی‌زدگان بهره گرفته است. این نمایش 27 خرداد روی صحنه رفت و فرصتی شد برای این كه آناهیتا درگاهی كه بازیگری در سینما و قاب تصویر را تجربه كرده برای اولین بار روی صحنه تئاتر قرار بگیرد و در این فضا هم بازیگری را تجربه كند.
این اتفاق دو ماه بعد برای یك زوج دیگر تكرار شد و همسر یكی از بازیگران تئاتری با او به روی صحنه رفت.



بگو مگو بعد از پایتخت
علیرضا خمسه چند سالی بود كه زمستان را در قالب باباپنجعلی می‌گذراند، پارسال با منتفی شدن ساخت سریال پایتخت، بازگشتی به تئاتر داشت اما این بار در شكل و شمایل یك زن، آن هم در آمریكا و كانادا.
خمسه نمایش بگو مگو را بر اساس نمایشنامه‌ای از اوژن یونسكو طراحی كرد و نقش بازیگر زن را خودش برعهده گرفت. طراحی گریم او را استاد جلال‌الدین معیریان انجام داده بود كه بازتاب گسترده‌ای در شبكه‌های اجتماعی داشت. ماجراهای خمسه اما به همین مورد ختم نشد. او تیرماه یك استندآپ كمدی در كانادا اجرا كرد كه به مذاق خیلی‌ها خوش نیامد و انتقادهای بسیاری به دنبال داشت.



تیر
نقی و ارسطو در آرایشگاه زنانه
محسن تنابنده و احمد مهران‌فر در نمایش «مولن روژ» همبازی شدند، اما جالب است چند نكته را هم درباره مولن‌روژ بدانید: این كه این نمایش را حسین پارسایی كارگردانی كرد كه نمایش‌های لاكچری مانند اولیور توئیست و بینوایان را به صحنه برده بود و جالب این كه پارسایی برای به صحنه بردن مولن‌روژ سالن پردیس سینمایی باغ كتاب را در نظر گرفت كه معمولا مورد توجه تئاتری‌ها نیست و در نهایت این كه اجرای این نمایش در شهریور ماه و در پی اعتراض‌ها به محتوای آن، متوقف شد.


مرداد
جشن سالانه انجمن منتقدان خانه تئاتر
در تئاتر خیلی زودتر از سینما به اهمیت منتقدان، نویسندگان و پژو هشگران توجه شده و از همین رو از هجده سال پیش جشنی برگزار می‌شود و امسال در هجدمین جشن انجمن منتقدان و نویسندگان تئاتری سعید پورصمیمی مورد تقدیر قرار گرفت.


همسر رضا رویگری هم بازیگر شد
رضا رویگری بعد از 10 سال دوری از صحنه در نمایش حسن‌كچل بازی ‌كرد؛ البته با همراهی همسرش تارا كریمی كه برای اولین بار بازیگری را تجربه می‌کرد و احتمالا حضورش در كنار رویگری برای این بازیگر كه در سال‌های اخیر با بیماری دست و پنجه نرم می‌كند، مغتنم بوده است. در طول اجرای این نمایش‌ هم خبرهای زیادی درباره احوالات ناخوش رویگری منتشر شد، بخصوص بعد از وقفه نمایش در روزهای 13 و 14 مرداد اما كارگردان نمایش هر خبری درباره نامساعد شدن حال رضا رویگری را تكذیب كرد.




شهریور
زمانی برای تعزیه
امسال روز اول ماه محرم مصادف شد با دهم شهریور و از شب اول محرم یعنی نهم شهریور نزدیك به 50تعزیه، در سالن‌های پایتخت به اجرا درآمد. فرهنگسراهای اشراق، خاوران، معرفت و میدان امام حسین‌(ع) میزبان این اجراها بودند. اپرای عروسكی عاشورا از آثار بهروز غریب‌پور نیز از
13 تا 22شهریور روی صحنه بود و داستان عاشورا را در 10 پرده روایت می‌كرد.


مهر
 صدای وزیر درآمد
امسال با پدیده تئاترهای لاكچری یا همان نمایش‌های موزیكال لوكس رو به رو بودیم كه قیمت بلیت هر كدامشان سر به آسمان می‌كشید.
نمایش‌هایی مانند «الیور توئیست»، «بینوایان»، «اشك‌ها و لبخندها». همزمان با اجرای نمایش «بینوایان»، موج انتقاد‌ها را شاهد بودیم به قیمت بلیت این نمایش و نمایش‌های اینچنینی. از علاقمندان و تماشاگران تئاتر تا مسؤولان تئاتری مانند بهزاد فراهانی. البته ما هم در روزنامه جام‌جم چند گزارش مفصل نوشتیم و سابقه و كارنامه كارگردان بیشتر این نمایش‌ها یعنی حسین پارسایی را مورد ارزیابی قرار دادیم. موج انتقادها و اعتراض‌ها ادامه داشت تا در نهایت سید عباس صالحی، وزیر ارشاد بیستم مهر در توئیترش تئاتر لاكچری را تیر خلاص به این هنر دانست. او در این باره نوشته بود: تئاتر لاكچری تیر خلاص به این هنر مردمی است. اداره كل هنرهای نمایشی با هم ‌اندیشی و همیاری خانه تئاتر، حریم صحنه را از آن مصونیت دهد. همین اعتراضات به پایین كشیده شدن فتیله قیمت این نمایش‌ها ختم شد اما نه آنقدرها كه فكرش را بكنید و شاگردان پارسایی راهشان را ادامه دادند و نمایش‌های موزیكالی چون «مری پاپینز» را در ماه‌های پایانی سال روی صحنه بردند.


آبان
 بلیت نیم‌میلیون تومانی؛ شایعه یا واقعیت؟
در روزهای پایانی اجرای نمایش «زیبایی گاهی زن است»، فضای مجازی پر شده بود از اظهاراتی درباره فروش بلیت این نمایش به قیمت 500 هزار تومان در بازار سیاه. البته روابط‌عمومی این نمایش آن را تكذیب و اعلام كرد این نه‌تنها شایعه است بلكه اصلا ممكن نیست، چون هیچ مرجعی جز گیشه‌ پردیس تئاتر شهرزاد، بلیتِ ورود به سالن را در اختیار تماشاگران قرار نمی‌دهد و این فرآیند از ساعاتی قبل از شروع نمایش آغاز می‌شود.
تنها چیزی كه درباره این نمایش می‌توان به یقین گفت استقبال تماشاگران بود. هومن برق‌نورد، بهاره افشاری و ویدا جوان در «زیبایی گاهی زن است» بازی می‌كردند و این نمایش را رامبد جوان تهیه كرده است.



آذر
ادای احترام شکسپیر به میرزاخانی
زهرا صبری از ابتدای آذرماه امسال نمایشی را در سالن قشقایی تئاترشهر به صحنه برد به نام «خاك و تاج» كه از دو نمایشنامه شكسپیر وام گرفته شده بود. این اثر كه نمایشنامه‌اش را گیتی صفرزاده نوشته بود، به لحاظ مضمون هیچ ارتباطی به ریاضی یا حتی به زنان نداشت اما زهرا صبری به دلیل علاقه شخصی‌اش به مریم میرزاخانی، آن را به این ریاضیدان فقید تقدیم كرد. در نمایش او سعید اَبك و فهیمه باروتچی بازی می‌كردند و در آن از عروسك‌های كاغذی استفاده می‌شد.




مالیات‌بی‌مالیات
از نیمه‌های فصل پاییز بحث پیش‌نویس لایحه اصلاح برخی قوانین و مقررات مالیاتی داغ شد.
چند هفته به اظهار نظر در این باره گذشت و مخالفان و موافقان برای هم صف‌آرایی كردند. در نهایت روز 10 آذر، با دستور صریح و فوری محمدباقر نوبخت، رئیس سازمان برنامه و بودجه، معافیت مالیاتی فعالیت‌های انتشاراتی، مطبوعاتی، فرهنگی و هنری در لایحه بودجه ۹۹ پایدار شد و به این ترتیب اهالی فرهنگ و هنر همچنان از پرداخت مالیات معاف ماندند.



دی
كمك وودی آلن به سیل سیستان
روزهای دشواری بود برای مردم سیستان و امدادرسانی به‌سختی ادامه داشت. بسیاری از مردم در سیستان و بلوچستان و هرمزگان، به‌خصوص در روستاها با مشكلات جدی دست و پنجه نرم می‌كردند و در همین احوالات بود كه گروه نمایش «مرگ در می‌زند» عواید فروش سه شب خود را برای حمایت از هموطنان سیل‌زده اختصاص داد؛ آن هم سه شب پر تماشاگر را یعنی چهارشنبه، پنجشنبه و جمعه ۲۵، ۲۶ و ۲۷ دی‌ماه.
نمایش «مرگ در می‌زند» بر اساس نمایشنامه‌ای از وودی آلن به كارگردانی شاهین رمضانی در تماشاخانه ایران تماشا اجرا می‌شد.




سكوت به احترام سردار
صبحگاه تلخ 13 دی‌ماه بود كه خبر آسمانی‌شدن سردار سلیمانی، تمام ایران را در شوك فروبرد. به حرمت مراسم وداع با پیكر حاج قاسم سلیمانی، از روز دوشنبه 16 دی نمایش‌های كمدی تعطیل و كمی بعد با عبور از شوك حاصل از این ترور، فعالیت‌های تئاتری به منظور ادای احترام به سردار آغاز شد. هنرمندان تئاتری سه‌ نمایش صحنه‌ای و یك نمایش رادیویی برای بزرگداشت حاج‌قاسم در سی‌و هشتمین جشنواره تئاتر فجر آماده كردند كه عبارت بود از نمایش «سرباز» به نویسندگی امیرحسین شفیعی و كارگردانی پژمان شاهوردی، نمایش «همنفس» به نویسندگی و كارگردانی علی‌محمد رادمنش و «سردار پرچمدار» به نویسندگی و كارگردانی سید پویا امامی. رادیوتئاتر نیز «سردار عشق» به كارگردانی بهرام ابراهیمی را در تالار رودكی اجرا كرد.




بهمن
جشنواره‌ای با اتفاقات پیش‌بینی نشد
خیلی چیزها تغییر كرد؛ زمان برگزاری سی و هشتیمین جشنواره تئاتر فجر را خیلی وقت قبل جابه‌جا كردند كه همزمان با جشنواره فیلم برگزار نشود، یك ماه مانده به برگزاری جشنواره هنرمندان گرجستانی نیامدند و كمی بعد از آن هم شهادت سردار سلیمانی اتفاقی بود كه جشنواره را متاثر كرد. با تمام تغییرات پیش‌بینی نشده، جشنواره برگزار شد و بهترین‌های تئاتر را در بخش‌های مختلف معرفی كرد؛ از پوستر و تبلیغات گرفته تا بازیگری و كارگردانی.
از میان جایزه‌های اهدا شده به بازیگران دو جایزه هست كه یادآوری آنها خالی از لطف نیست یكی اهدای دیپلم افتخار و تندیس جشنواره به امیر جدیدی كه سابقه چندانی در تئاتر ندارد و دیگری جایزه ویژه هیأت داوران و تندیس جشنواره و دیپلم افتخار به نوید محمدزاده كه امسال به عنوان بازیگر و نیز تهیه‌كننده در تئاتر حسابی فعال بود.



اسفند
تعطیلات کرونایی
تمامی برنامه‌های هنری و سینمایی در سالن‌های سراسر كشور تا پایان هفته یعنی تا 9 اسفند تعطیل و در ادامه همین طور كه می‌دانید این تعطیلی تا پایان سال هم تمدید شد.
شیوع ویروس جدید كرونا، اگر چه در ابتدا چندان جدی به نظر نمی‌رسید اما تا جایی پیش رفت كه مسؤولان را بر آن داشت كه مراكز فرهنگی و هنری از جمله سالن‌های نمایش را تعطیل كنند. بسیاری از نمایش‌ها در حال اجرا بودند، برخی گروه‌ها آماده می‌شدند كه در روزهای پایان سال به صحنه بروند و برخی دیگر در حال برنامه‌ریزی برای سال جدید بودند اما ویروس جدید كرونا فعلا همه فعالیت‌های تئاتر را مثل دیگر بخش‌های فرهنگی و هنری را معطل نگاه داشته تا روزی كه بر این ویروس غلبه كنیم و شكستش بدهیم.



وداع با گلزار محمدی
روزهای پایانی سال برای تئاتری‌ها به تراژدی شباهت داشت؛ بعد از تمام اوج و فرودها، رسیده بودند به دوران سكوت و تعطیلی ناشی از شیوع ویروس كرونا كه 18 اسفند خبر رسید گلزار محمدی، دبیر جشنواره تئاتر عروسكی مبارك جان به‌جان‌ آفرین تسلیم كرده است. او بعد از مدت‌ها مبارزه با بیماری سرطان در 42 سالگی از دنیا رفت. محمدی كه اهل سنندج بود روزهای پایانی عمر را در زادگاهش گذراند و در بهشت محمدیه همین شهر به خاك سپرده شد.