5 آبان اعلام شد با مجوز ریاست شورای‌عالی بورس، جلسات فوق‌العاده بررسی راهکارهای کوتاه‌مدت حمایت از بازار سرمایه جهت اقدامات عملیاتی فوری برگزار می‌شود. در همین راستا سازمان بورس اعلام کرد این تصمیمات با اخذ مجوزهای لازم از نهادهای ذی‌ربط از شنبه هفته آینده اعمال خواهند شد. حالا بسته‌ای به عنوان بسته 10 بندی حمایت فوری از بازار سرمایه منتشر شده که کارشناسان معتقدند این حمایت جنبه مثبت و منفی دارد. به بیان بهتر ممکن است در کوتاه‌مدت بتواند به بازار سرمایه کمک کند اما اگر این حمایت ادامه‌دار نباشد، ممکن است بازار را تحت‌تاثیر قرار دهد. ضمن این‌که بازار سرمایه از تعادل خارج شده و به عنوان بازاری شفاف شناخته می‌شود و دولت نباید حمایت خود را به منظور دخالت در بازار تلقی کند. 
 
جزئیات بسته 10 بندی
براساس مفاد بسته ۱۰بندی حمایت فوری از بازار سرمایه؛ اصل سهام و سود ۲۰درصدی ۹۶ درصد از حقیقی‌ها بیمه شد. در بسته 10بندی حمایت فوری از بازار سرمایه، مصوباتی از جمله بیمه شدن اصل و سود سهام مردم در یک سال آینده تا واریز شدن منابع جهت حمایت از سهام شرکت‌های تولیدی بزرگ کشور دیده می‌شود. بسته جامع حمایتی بازار سرمایه که هفته گذشته طراحی و در جلسات رده عالی مقامات اقتصادی کشور مطرح شده بود، اجرایی می‌شود. بیمه کردن سهام حاضر در پورتفوی اشخاص حقیقی تا سقف 100میلیون تومان برای هر نفر(که حدود 96 درصد از تعداد کدهای حقیقی فعال حاضر در بازار را تشکیل می‌دهند) از طریق انتشار عمومی اوراق تبعی و خرید توسط سرمایه‌گذاران صورت می‌گیرد. سررسید اعمال این اوراق یک ساله بوده و مبلغ تعهد خرید 20 درصد بالاتر از ارزش ترکیب سبد افراد در آخرین روز معاملاتی چهارشنبه، 4 آبان1401 است و براساس ترتیباتی که سازمان بورس اعلام می‌نماید، اعمال و اجرایی خواهد شد. همچنین انتشار اوراق اختیار تبعی فروش بر روی سهام موجود در صندوق‌های درآمد ثابت تا سقف 40 هزار میلیارد تومان با تضمین اصل ارزش سبد سهام در ابتدای دوره براساس ترتیباتی که سازمان بورس اعلام می‌کند که البته باید توجه داشت منابع لازم برای ایفای تعهدات در سررسید اوراق مذکور، از محل بودجه سال 1402 تامین خواهد شد. 
مورد بعدی، حمایت به موضوع تزریق منابع جدید برمی‌گردد که توسط صندوق‌های حاکمیتی برای خرید سهام در بازار سرمایه انجام می‌شود و به مرور افزایش مبلغ مذکور را در دستور کار دارد. واریز منابع مندرج در ردیف بودجه سال 1401 به صندوق تثبیت از روز شنبه جمعا به مبلغ حدود 5000 میلیارد تومان حمایت بعدی این بسته است. 

 چتر نظارتی
هماهنگی، نظارت و پایش مستقیم و مستمر فعالیت اشخاص حقوقی بازار سرمایه شامل شرکت‌ها و نهادهای مالی شبه‌دولتی، صندوق‌های بازنشستگی و نهادهای نظامی و حمایت این نهاد‌ها از سهام ناشران تحت مدیریت خود و توقف فروش تا زمان ثبات در بازار، و انجام اقدامات حمایتی از جمله خرید سهام و انتشار اوراق تبعی حمایتی هم مورد تاکید شورای‌عالی بورس بوده است. همکاری مشترک بانک مرکزی و وزارت اقتصاد جهت مدیریت نرخ سود هم قرار است برای حمایت از بازار سرمایه اجرایی شود. 

 مشوق‌های سپرده‌گذاری
با تصویب هیات‌مدیره سازمان بورس، مواردی مانند افزایش سپرده‌گذاری مستقیم سازمان بورس نزد صندوق تثبیت، محدود کردن بخش فروش بازارگردان‌ها تا اطلاع ثانوی، توقف پذیره‌نویسی اوراق بهادار و عرضه‌های اولیه تا زمان بازگشت ثبات به بازار سرمایه و بازگشت زمان جلسه معاملاتی در فرابورس به روال سابق از ساعت13 به 12و30دقیقه اجرایی خواهد شد.

 بسته‌ای پرنقش و نگار
محمد رضانژاد، کارشناس بازار سرمایه در گفت‌و‌گو با خبرنگار جام‌جم در واکنش به بسته 10 بندی و فوری دولت برای حمایت از بازار سرمایه بیان کرد: در این زمینه بحث‌های مختلفی وجود دارد که از جمله آن می‌توان به استیضاح فعلی وزیر صمت اشاره کرد که این موضوع همیشه در راستای وعده‌ها، ابهام دارد. درواقع این اقدام به تنهایی می‌تواند منجر به تشدید بی‌اعتمادی در فضای بازار سرمایه شود.
وی اضافه کرد: در صورتی که بسته 10 بندی حمایت از بازار سرمایه به مرحله اجرا برسد، تأثیرات بسیار مثبتی در روند آن شاهد خواهیم بود. ضمن این‌که عمده افراد فروشنده در این حوزه، افراد حقیقی هستند که نسبت به حقوقی‌ها از سهام کمتری برخوردارند. البته این هیجان می‌تواند کاهش یابد، چرا که از لحاظ بنیادی در شرایط فعلی کسی سهام خود را نمی‌فروشد، مگر این‌که با ریسک زیاد، سرمایه خود را وارد بانک کند.
این کارشناس بازار سرمایه با اشاره به استیضاح وزیر صمت اظهار کرد: در این زمینه معمولا باید دید استنباط بازار سرمایه نسبت به رویکرد وزیر چگونه است. وی در صنایع خودرویی چند اقدام مهم و مثبت مانند عرضه برخی از خودروها در بورس کالا و آزادسازی واردات خودرو   را به سرانجام رساند اما از طرفی، در سهم‌‎های عمده بازار که کامودیتی‌ها هستند، عملکرد خیلی خوبی به خصوص در حوزه پتروشیمی و نفت از خود نشان نداد.
رضانژاد تصریح کرد: همچنین احتمال دارد دلیل ریزش بورس و شاخص، سناریو بدبینانه و بی‌اعتمادی باشد که در سراسر بازار منتشر شده است. بنابراین باید دید برآیند اعتماد بازار سرمایه برای استیضاح وزیر صمت به کدام سمت خواهد رفت و نمی‌توان نتیجه آن را به صورت قطعی پیش‌بینی کرد.

سرکوب نرخ، مانع رشد بازار سرمایه
احمد جانجان، کارشناس بازار سرمایه به خبرنگار جام‌جم می‌گوید: نرخ بهره بین بانکی اکنون به 21 درصد نزدیک شده که تاثیر مستقیمی بر وضعیت بازار سرمایه دارد. همچنین اوراق گام فشار زیادی را به این بازار وارد می‌کند و در بلندمدت تاثیرات منفی به دنبال خواهد داشت. 
وی تاکید کرد: سیاستگذار پولی و مالی در کشور اقداماتی انجام داده که بازار سرمایه در بلندمدت از آن بهره‌مند نمی‌شود. سرکوب نرخ و دخالت در قیمت‌گذاری بازار سرمایه باعث شده این بازار جذابیت خود را برای سرمایه‌گذاری از دست بدهد. برخی کارشناسان بر این باورند بسته‌ای که تدوین‌شده بیشتر مربوط به کلیات است و موضوع جدیدی ارائه نشده است. حالا باید دید آیا این بسته در کوتاه‌مدت می‌تواند پاسخگوی نیاز سرمایه‌گذاران باشد.

محمدحسین علی‌اکبری - گروه اقتصاد