اختصاص سهام برای سه دهک از جامعه ایثارگری

گفت‌وگو با دکتر ناصر فخاری مدیرعامل و نائب رئیس هیئت مدیره سازمان به مناسبت روز دانشجو

اختصاص سهام برای سه دهک از جامعه ایثارگری

از سال۱۳۷۲ و در راستای سامان‌بخشی به شرکت‌های زیرمجموعه بنیاد شهید و امور ایثارگران، سازمان اقتصادی کوثر با هدف تامین بخشی از نیاز مالی این بنیاد و خدمات‌دهی به جامعه ایثارگری تاسیس شد.

نگاهی به عملکرد قریب به چهار دهه‌ای این سازمان حکایت از آن دارد که اگرچه این سازمان از ابتدا در حوزه‌های مختلف اقتصادی ورود داشته، اما ۷۰درصد سرمایه‌گذاری بازوی اقتصادی بنیاد شهید تنها در بخش کشاورزی بوده است. ساخت الکتروموتور‌های آبرسانی، سهم ۷۰درصدی در تامین مرغ اجداد و مرغ مادر و تامین ۱۱درصد از روغن‌کشی کشور از مواردی است که نشان از اهمیت شرکت‌های زیرمجموعه سازمان کوثر در فضای اقتصادی و امنیت غذایی کشور دارد. نگاهی به عملکرد سازمان کوثر نشان می‌دهد طی دوسال اخیر با تغییر مدیریت این سازمان، تحولات مثبتی در عملکرد بازوی اقتصادی بنیاد شهید رخ داده که ماحصل آن، کمک بیشتر به امنیت غذایی کشور، خروج شرکت‌ها از زیان‌دهی و درنهایت کمک و خدمات‌دهی بهتر به جامعه ایثارگری بوده است. برای نمونه تنها در شرکت‌های صنعتی سازمان اقتصادی کوثر در سال‌جاری هزار میلیارد تومان سود کسب‌شده و پیش‌بینی می‌شود تا دوسال آینده سوددهی آن از هلدینگ کشاورزی نیز پیشی بگیرد. اما اتفاق مهم‌تری که رئیس سازمان اقتصادی کوثر بسیار روی آن تاکید دارد، سرمایه‌گذاری در بخش معدنی است. آن‌طور که ناصر فخاری می‌گوید، در پنج‌سال آینده سود ناشی از سرمایه‌گذاری‌های سازمان کوثر در بخش معدن، با سبقت از سایر بخش‌های سرمایه‌گذاری، کمک زیادی به بنیاد شهید خواهد کرد. آنچه در ادامه می‌آید، گفت‌وگو با ناصر فخاری، رئیس سازمان اقتصادی کوثر است. 
نحوه تعامل سازمان اقتصادی کوثر به‌عنوان بازوی سرمایه‌گذاری بنیاد شهید، با این نهاد چگونه است؟ از طرفی، چون منابع، درآمد و سود این سازمان وارد چرخه مالی بنیاد شهید می‌شود و بنیاد هم بودجه‌ای برای «کوثر» تعیین می‌کند، سیر تغییر این بودجه در دوره فعلی و دوره‌های گذشته چگونه بوده است؟
براساس اساسنامه، سازمان اقتصادی کوثر، مسئول تامین بخشی از نیاز‌های مالی بنیاد شهید است. ما کمک دولتی نداریم بلکه باید درآمد کسب کرده و به بنیاد شهید کمک کنیم. پیش از حضور ما حدود هزار و ۹۵۰ میلیارد تومان به بنیاد شهید پرداخت شد که نزدیک به هزار و ۴۵۰ میلیارد تومان از این مبلغ، در سال ۱۳۹۹ از طریق فروش سهام صورت گرفت، لذا جامعه ایثارگری کمتر طعم فعالیت‌های اقتصادی سازمان اقتصادی کوثر را چشیده است. در دوره مدیریت جدید، تاکید بر این بود که خدمات‌دهی به بنیاد شهید افزایش پیدا کند. در طول ۱۴ ماهی که ما خدمت عزیزان در بنیاد شهید هستیم، قریب به هزار و ۱۰۰ میلیارد تومان به بنیاد پرداخت کرده‌ایم. بخشی از این پرداختی‌ها نقدی بوده و براساس قانون بودجه به خزانه واریز شده تا کمکی به بنیاد شهید باشد. مابقی هم برای خدمات به جامعه ایثارگری بوده است، مثل خرید ۱۹ دستگاه آمبولانس و تجهیز مراکز درمانی و توانبخشی جامعه ایثارگری و از این دست هزینه‌هایی که به‌صورت مستقیم با دستور ریاست محترم بنیاد شهید، خدمات را انجام می‌دهیم. براساس اظهار عزیزان‌مان در جامعه ایثارگری، به نظر می‌رسد در طول این ۱۴ ماه سازمان اقتصادی کوثر در خدمت این جامعه قرار گرفته است. معتقدیم سازمان اقتصادی کوثر متعلق به همه جامعه ایثارگری است. مانند بقیه اقشار، برخی علاقه‌مند هستند سازمان را منحصر به خودشان کنند. همیشه اقلیتی وجود دارند که به دلیل در اختیار داشتن دسترسی و تریبون می‌خواهند از مواهب برخوردار شوند، اما در این دوره تا حد زیادی این روند اصلاح شده است. 
حوزه‌های فعالیت سازمان اقتصادی کوثر چیست؟ در دوره‌های گذشته و دوره فعلی بیشتر تمرکز روی چه بخش‌هایی بود؟ 
حوزه‌های فعالیت ما در بخش کشاورزی، صنعت، معدن، ساختمان و فعالیت‌های مالی است که عمده فعالیت‌های ما را شامل می‌شود. البته بخش درمان و بیمه را هم باید اضافه کرد. در گذشته، تمرکز بیشتر بر حوزه کشاورزی بود و بخش صنعت در شرف انحلال یا فروش قرار داشت. از گذشته‌ها آنچه درباره خصوصی‌سازی شنیده‌ایم، این بود که گاهی شرکت‌های دولتی را با زیان مواجه می‌کردند تا بتوانند به ثمن بخس به افراد خاصی بفروشند. نمی‌خواهم بگویم ضرورتا در سازمان ما چنین اتفاقی رخ داد، ولی بخش صنعت ما کاملا مغفول ماند؛ صنعتی که تقریبا زیان‌ده بود. گروه صنعت ما در حوزه روغن‌کشی، تولید الکتروموتور، تجهیزات پزشکی و سیم و کابل فعالیت دارد و تقریبا همگی هم خاص و جزء نیاز‌های ضروری کشور به شمار می‌رود، اما قرار بوده این صنایع را بدهیم و به جایشان زمین کشاورزی بگیریم.
قرار بود بخش صنعت واگذار یا منحل شود، اما بعد از ۱۴ماه می‌بینیم هزار میلیارد تومان در سال۱۴۰۱ سوددهی داشته است، درحالی‌که در دوره‌های قبل صفر و زیان‌ده بوده و قرار بود به فروش برسد یا منحل شود. 
نحوه فعالیت سازمان اقتصادی کوثر، بنگاه‌داری یا سهام‌داری محسوب می‌شود، رویکرد سازمان کوثر در این حوزه به چه شکل است؟
جهت‌گیری ما به سمت سهام‌داری رفته است. به مرور سهام شرکت‌ها را واگذار می‌کنیم و سهام خودمان را به زیر ۵۰ درصد می‌رسانیم. حوزه‌هایی مثل بیمه، دارو و سیاحت «ماموریتی» هستند. سیاحتی شامل هتلداری می‌شود و آقا نیز دستور داده‌اند حتما برای تغییر ذائقه خانواده شهدا باید آن‌ها را به زیارت و سیاحت ببرید. درمان و سیاحت، ماموریت ما محسوب می‌شوند و در این حوزه‌ها کرسی هم خواهیم داشت، یعنی صندلی مدیریتی می‌خواهیم، ولی به‌غیر از این حوزه‌ها، سهام خود را در شرکت‌های غیر ماموریتی به زیر ۲۰درصد می‌آوریم؛ چراکه به حق مدیریتی احتیاجی نداریم.
بنیاد شهید نباید بنگاه‌داری و به‌صورت مستقیم فعالیت اقتصادی کند. البته در طول سالیان متمادی، شاید اجتناب‌پذیر بوده و نمی‌خواهیم عملکرد گذشته را نفی کنیم. حضرت آقا در طول دو دهه گذشته بر خصوصی‌سازی تاکید کرده‌اند و این فرمایشات نشان می‌دهد اگر شکل کار، خصوصی شده و منافع بخش خصوصی و مردم درگیر شود حتما عملکرد بهتر خواهد بود. جهت‌گیری بنیاد شهید قطعا به سمت خروج از بنگاه‌داری است. 
به حوزه‌های فعالیت سازمان اقتصادی کوثر اشاره کردید. در مختصات درآمدی سازمان اقتصادی کوثر، سهم هریک از این اجزا به نسبت حجم‌شان به چه صورت است؟
در گذشته، کشاورزی تقریبا ۷۰درصد را پوشش می‌داد و تمام حوزه‌های دیگر شامل بهداشت، درمان، صنعت، معدن، ساختمان و گروه مالی روی همدیگر ۳۰درصد بود. 
وضعیت درآمدی در بخش‌های با حجم سرمایه‌گذاری بیشتر چگونه بود؟ شرکت‌هایی که در بهترین حالت سودده نبوده‌اند و اکنون سود می‌دهند، چه سهمی دارند؟
هم حجم سرمایه‌گذاری و هم حجم درآمدی به این نسبت بوده است. ۷۰درصد از سرمایه‌های ما در حوزه کشاورزی بوده و بعد از گذشت ۱۴ماه سوددهی حوزه صنعت به‌تنهایی، به ۷۰درصد از کشاورزی رسیده است. این اتفاق حمایت از بخش صنعت را نشان می‌دهد. اخیرا وزارت نیرو از الکتروموتور‌های تولید شرکت‌های سازمان اقتصادی کوثر برای آب‌رسانی به همدان و خوزستان استفاده کرد. پیش از آنکه خدای‌ناکرده مردم دچار چالش یا تنش آبی شوند، آبرسانی به آن‌ها صورت گرفت. این اقدام با کار شبانه‌روزی «جمکو» شرکت زیرمجموعه ما انجام شد. این شرکت دانش‌بنیان با درخواست وزیر وارد عمل شد و در ابتدا نیز هیچ پولی از سمت وزارتخانه پرداخت نشد. همکاران من شبانه‌روز کار کرده و الکتروموتور‌ها را برای آبرسانی تامین کردند.