دستاورد تلسکوپ‌های رادیویی در ثبت نمای دقیق از کهکشان راهشیری
جزئیات بی‌سابقه از خانه کهکشانی ما
مدت‌هاست که ستاره‌شناسان در کهکشان خودمان، راه شیری به دنبال گمشده‌ای می‌گردند. گمشده‌ای که حالا به نظر می‌رسد بخشی از آن به لطف ادغام داده‌های دو تلسکوپ رادیویی و به‌دست آوردن پرجزئیات‌ترین تصویر رادیویی تهیه‌شده از کهکشان راه شیری پیدا شده است. این گمشده بقایا و بازمانده‌های ابرنواخترهای کهکشان است. پیدا کردن و مطالعه بازمانده‌های ابرنواختری، اطلاعات مهمی از تاریخ تکامل کهکشان راه شیری در اختیار ما قرار میدهد.
اغلب ستاره‌ها در مرحله آخر زندگی خود طی انفجاری متلاشی می‌شود و پوسته خود را به بیرون پرتاب می‌کند که این پایان زندگی آنها خواهد بود. اگر جرم این ستاره‌ها بیشتر از حد خاصی باشد، این انفجار بسیار بزرگ و عظیم است که به آن ابرنواختر(Supenova) گفته می‌شود. به ابرهای گسترده گاز و غبار به‌جا مانده از این انفجار نیز بازمانده ابرنواختر گفته می‌شود. اجرامی که به کمک ترکیب داده‌های دو پروژه «ای‌ام‌یو» و «پگاسوس» حالا بخشی از آنها آشکار شده است.
براساس مدل‌های مربوط به سن و چگالی کهکشان راهشیری، تعداد بازمانده‌های ابرنواخترها در این کهکشان باید بسیار بیشتر از چیزی باشد که تاکنون پیدا کرده‌ایم؛ احتمالا پنج برابر بیشتر! تا به امروز تلسکوپ‌های ما حساسیت کافی برای آشکار کردن این بازمانده‌های ابرنواختری را نداشتند. این ناحیه از کهکشان راهشیری که تصویر آن منتشرشده فقط در محدوده طول موج رادیویی قابل مشاهده است و در طول موج مرئی، یعنی طول موجی که چشم انسان در آن کار می‌کند، دیده نمی‌شود. در این تصویر رادیویی می‌توانیم نشرهای گسترده مربوط به گاز هیدروژن که فضای بین ستاره‌های در حال مرگ را پر کرده و همچنین حباب‌های داغ گازی که همان بازمانده‌های ابرنواختری هستند را ببینیم. در این تصویر ما فقط حدود یک درصد از کهکشان راه شیری را می‌بینیم که در آن ۲۰ بازمانده ابرنواختری قابل مشاهده است. از بین این بازمانده ابرنواخترها، فقط هفت مورد آن از قبل شناسایی شده و مابقی برای نخستین بار آشکار شده است.
داده‌های این تصویر با کمک دو تلسکوپ رادیویی «اسکاپ (ASKAP)» و «پارکس-مرییانگ(Parkes/Murriyang)» تهیه شده است. تلسکوپ اسکاپ زیرنظر پروژه ای‌ام‌یو است و پارکس-مرییانگ با پروژه پگاسوس همکاری می‌کند. اسکاپ در واقع سامانه‌ای است که از ۳۶تلسکوپ هم‌راستا شده تشکیل شده است. قطر گیرنده هرکدام از این تلسکوپ‌های رادیویی ۱۲متر است و همه اینها روی هم یک گیرنده رادیویی واحد شش کیلومتری را تشکیل میدهد. این قطر بزرگ رزولوشن بسیار بالایی را برای تصاویر این تلسکوپ فراهم می‌کند. تلکسوپ پارکس-مرییانگ از سوی دیگر فقط یک گیرنده ۶۴ متری دارد که در نوع خودش از بزرگ‌ترین رادیوتلسکوپ‌های تک‌گیرنده دنیا هم محسوب می‌شود. ترکیب داده‌های این دو تلسکوپ، پرجزئیات‌ترین تصویری که تاکنون از کهکشان راه شیری گرفته شده را در اختیار ما قرار داده است. با این وجود هنوز مقادیر بسیار زیادی از بازمانده‌های ابرنواختری ناشناخته باقی مانده است. این در حالی است که ما می‌دانیم این بازمانده‌ها باید جایی در کهکشان ما قرار داشته باشد و ما هنوز ابزار و احتمالا شانس کافی برای آشکارسازی آنها را نداشته‌ایم. تخمین زده می‌شود بیش از ۱۵۰۰بازمانده ابرنواختری در راه شیری همچنان کشف نشده است. حالا این پروژه جدید که منجر به تهیه چنین تصویری شده، می‌تواند بازی را به نفع ما تغییر دهد و به ما کمک کند تا پاسخ سوال‌مان را بدهیم: بقیه بازمانده‌های ابرنواختری کجاست؟
برگرفته از: Science Alert
امین‌رضا کیفرگیر - گروه دانش و سلامت
براساس مدل‌های مربوط به سن و چگالی کهکشان راهشیری، تعداد بازمانده‌های ابرنواخترها در این کهکشان باید بسیار بیشتر از چیزی باشد که تاکنون پیدا کرده‌ایم؛ احتمالا پنج برابر بیشتر! تا به امروز تلسکوپ‌های ما حساسیت کافی برای آشکار کردن این بازمانده‌های ابرنواختری را نداشتند. این ناحیه از کهکشان راهشیری که تصویر آن منتشرشده فقط در محدوده طول موج رادیویی قابل مشاهده است و در طول موج مرئی، یعنی طول موجی که چشم انسان در آن کار می‌کند، دیده نمی‌شود. در این تصویر رادیویی می‌توانیم نشرهای گسترده مربوط به گاز هیدروژن که فضای بین ستاره‌های در حال مرگ را پر کرده و همچنین حباب‌های داغ گازی که همان بازمانده‌های ابرنواختری هستند را ببینیم. در این تصویر ما فقط حدود یک درصد از کهکشان راه شیری را می‌بینیم که در آن ۲۰ بازمانده ابرنواختری قابل مشاهده است. از بین این بازمانده ابرنواخترها، فقط هفت مورد آن از قبل شناسایی شده و مابقی برای نخستین بار آشکار شده است.
داده‌های این تصویر با کمک دو تلسکوپ رادیویی «اسکاپ (ASKAP)» و «پارکس-مرییانگ(Parkes/Murriyang)» تهیه شده است. تلسکوپ اسکاپ زیرنظر پروژه ای‌ام‌یو است و پارکس-مرییانگ با پروژه پگاسوس همکاری می‌کند. اسکاپ در واقع سامانه‌ای است که از ۳۶تلسکوپ هم‌راستا شده تشکیل شده است. قطر گیرنده هرکدام از این تلسکوپ‌های رادیویی ۱۲متر است و همه اینها روی هم یک گیرنده رادیویی واحد شش کیلومتری را تشکیل میدهد. این قطر بزرگ رزولوشن بسیار بالایی را برای تصاویر این تلسکوپ فراهم می‌کند. تلکسوپ پارکس-مرییانگ از سوی دیگر فقط یک گیرنده ۶۴ متری دارد که در نوع خودش از بزرگ‌ترین رادیوتلسکوپ‌های تک‌گیرنده دنیا هم محسوب می‌شود. ترکیب داده‌های این دو تلسکوپ، پرجزئیات‌ترین تصویری که تاکنون از کهکشان راه شیری گرفته شده را در اختیار ما قرار داده است. با این وجود هنوز مقادیر بسیار زیادی از بازمانده‌های ابرنواختری ناشناخته باقی مانده است. این در حالی است که ما می‌دانیم این بازمانده‌ها باید جایی در کهکشان ما قرار داشته باشد و ما هنوز ابزار و احتمالا شانس کافی برای آشکارسازی آنها را نداشته‌ایم. تخمین زده می‌شود بیش از ۱۵۰۰بازمانده ابرنواختری در راه شیری همچنان کشف نشده است. حالا این پروژه جدید که منجر به تهیه چنین تصویری شده، می‌تواند بازی را به نفع ما تغییر دهد و به ما کمک کند تا پاسخ سوال‌مان را بدهیم: بقیه بازمانده‌های ابرنواختری کجاست؟
برگرفته از: Science Alert
امین‌رضا کیفرگیر - گروه دانش و سلامت
ضمیمه قاب کوچک
تیتر خبرها
