شاید برای شما هم اتفاق بیفتد!

آیا انیمیشن آمریکایی «سیپمسون‌ها» توانسته شیوع کرونا را پیش‌بینی کند؟

شاید برای شما هم اتفاق بیفتد!

این روزها شبکه‌های اجتماعی از اخبار کرونا پر شده است و اگر در خانه هم خود را قرنطینه کرده و ارتباط‌هایتان با آدم‌ها را کم کرده باشید، باز هم از سیل اخبار مربوط به آن مصون نیستید، ‌اخباری که گاه مسموم یا شایعه است. یکی از ویدیوهایی که این مدت حسابی در فضای مجازی چرخ خورده و دست به دست شده، بخش‌هایی از کارتون‌ سیمپسون‌هاست. راوی توضیح می‌دهد این کارتون پیشگویی‌های زیادی داشته که یکی از آنها شیوع ویروس کرونا در جهان است! این گمان علاوه‌بر رمزآلود کردن این کارتون و البته دوباره مورد توجه واقع شدن آن، احساس ترس و حیرت را میان کاربران ایجاد کرده است. در ادامه به این موضوع و واکنش‌های موافق و مخالف آن بیشتر پرداخته‌ایم.

خانواده‌ای به‌نام سیمپسون‌ها
پویانمایی تلویزیونی سیمپسون‌ها به‌کارگردانی مت گرینیگ، برای شبکه‌ رسانه‌ای فاکس ساخته شده است. این کارتون نمایشی طنز از زندگی خانواده سیمپسون‌ است که در شهری به اسم اسپرینگ‌فیلد زندگی می‌کنند. در کنار افراد این خانواده پنج‌نفره، شخصیت‌های کمکی هم به فراخور ماجراها حضور دارند. فرهنگ آمریکایی و ارتباطات انسانی از جمله مواردی است که در خلال قصه‌های این سریال به تصویر کشیده می‌شود. سیمپسون‌ها به عنوان یک مجموعه مستقل سال 1989 روی آنتن رفت و تاکنون 31 فصل و بیش از 600 قسمت از آن پخش شده است. این سریال جوایز بسیاری را به دست آورده و از سوی منتقدان مورد توجه قرار گرفته است. به‌ویژه ده فصل اول آن را دوران طلایی می‌دانند که نظر مخاطبان را بسیار جلب کرد.


تکنولوژی، ترامپ، کرونا و چند داستان دیگر
برخی بر این باورند نویسندگان مجموعه کمدی-موقعیت سیمپسون‌ها سال‌ها پیش بعضی از اتفاقات را پیش‌بینی کرده‌اند. می‌گویند در این سریال اتفاقاتی به تصویر کشیده شده که بعدها در عالم واقعیت به حقیقت پیوسته است. روی کار آمدن ترامپ در آمریکا و حتی جزئی‌تر از آن، شیوه عبور از یک پله‌برقی از جمله مواردی است که ادعا می‌شود پیش از رخ‌دادن،‌ در این مجموعه دیده شده بود. از دیگر نمونه‌ها می‌توان به نشان دادن برخی تکنولوژی‌ها و اختراعاتی که سال‌ها بعد به واقعیت پیوستند و تولید شدند، ‌اشاره کرد. همچنین پیشگویی درباره جنگ سوریه، حمله به برج‌های دوقلو، مرگ ترامپ و... از مواردی است که درباره آنها صحبت می‌شود و برخی از آنها به وقوع پیوستند و برخی همچنان در هاله‌ای از ابهامند. مورد دیگری که این روزها بحث داغ شبکه‌های اجتماعی شده و این گمان را دوباره سر زبان‌ها انداخته است، موضوع کرونا است. در یکی از قسمت‌های این پویانمایی در کارخانه‌ای که ظاهرا متعلق به جنوب شرق آسیاست، کسی در کارتن محصولی تازه‌تولیده‌شده، عطسه می‌کند و این ویروس به‌تدریج میان همه مردم پخش و با نام آنفلوآنزای اوزاکا معرفی می‌شود. بسیاری این قسمت را به کرونا و پیش‌بینی اپیدمی آن نسبت می‌دهند. اما باید دید واقعا چنین است؟



پیش‌بینی نیست، تصادف است
اتفاقی که درباره سیمپسون‌ها افتاده، طبیعی است. این مجموعه نزدیک 30 سال است روی آنتن می‌رود و به همین دلیل موضوع‌های آن تنوع گسترده‌ای دارد. در این شرایط از میان اپیزودهای فراوان آن ممکن است چند اتفاق نمایش داده شده، به واقعیت بدل شود و مردم اسمش را پیشگویی بگذارند. جدی‌ترین موضوعی که در کارتون پیش‌بینی شده، ریاست جمهوری ترامپ است. آن هم ماجرایش این بود که ظاهرا ترامپ آن سال‌ها اعلام کرده بود ممکن است رئیس جمهور بشود و آنها هم این موضوع را مسخره کرده بودند. درباره کرونا هم باید گفت این پیش‌بینی اساسا رخ نداده است. تصویری که در توییتر به‌خصوص میان ایرانیان دست به دست می‌شود، با فتوشاپ و ترکیب چند اپیزود، دستکاری شده و نام کروناویروس را یک کاربر غیرایرانی روی جعبه قرار داده است. جمله اصلی هجویه‌ جمله‌ای از فیلم اینک آخرالزمان ساخته فورد کوپولا ست.
 متاسفانه مردم خیلی اهل تحقیق نیستند و بسیاری با زبان انگلیسی آشنایی کافی ندارند و به همین دلیل کسی چنین حرف‌ و ادعاهایی را پیگیری نکرد. البته پیش‌بینی‌هایی در این مجموعه اتفاق افتاده که موارد خیلی مهمی نیست. مثلا در یک اپیزود، ماهی سه چشم را نشان می‌دهد که ده تا 15 سال بعد در رودخانه‌ای در آرژانتین یک ماهی سه چشم پیدا شد. نمونه دیگر استفاده از ساعت هوشمند، در این مجموعه است؛ این هم با سیرصعودی فناوری در دهه 90 غیرطبیعی نیست. یکی دیگر این بود که تعلیم‎دهنده معروف حیوانات سیرک، در نمایشی مورد حمله ببر قرار می‌گیرد. این اتفاق چند سال بعد افتاد، اما اگر دقت کنیم رخ دادنش دور از ذهن نیست. همان گونه که اشاره شد در پس تنوع سوژه‌ها و تعدد قسمت‌های یک مجموعه چنین احتمالاتی عجیب نیست، آن هم وقتی کلا حدود ده مورد باشد. پس پیش‌بینی نیست، اسمش تصادف و اتفاق است که صرفا می‌تواند ذهن خلاق نویسندگان را نشان دهد. 




پیش‌بینی جام‌جم!
حالا که بحث پیشگویی در شبکه‌های اجتماعی داغ است و از این طرف و آن طرف دنیا، مدعی پیدا می‌کند، گفتیم ما هم از گزارشی درباره کرونا بگوییم که 5 مهر 94 در صفحه سلامت روزنامه جام‌جم به چاپ رسید. این گزارش هم این روزها زیاد در فضای مجازی و کانال‌های خبری به اشتراک گذاشته می‌شود و بسیاری آن را هم پیشگویی می‌دانند! اما ماجرا این است که کرونا ویروس‌ها ناشناخته نبودند، این فقط کرونا ویروس جدید یا کویدـ 19 است که با شیوعش در چین و سرایت آن به دیگر کشورها از جمله ایران، خبرساز شده است.   



جو ندهید
هرچند برخی پا را فراتر از پیش‌بینی می‌گذارند و می‌گویند سیمپسون‌ها پیشگو هستند، اما در این میان عده‌ای هم با بررسی اپیزودهای این مجموعه و زمان انتشار آنها تلاش دارند این وصله‌ها را از تن این پویانمایی جدا کنند. مثلا تعدادی می‌گویند یکی از تصاویر مشهور این روزهای این سریال یعنی همان رد شدن ترامپ از پله‌برقی در سال 2015 و حدود یک ماه قبل از به نمایش گذاشتن آن در یکی نماهای این مجموعه است و به اشتباه با تاریخ سال 2002 دست به دست می‌شود. در همین فضای مجازی برای مقابله با موجی که برای این کارتون ایجاد شده، از این دست رمزگشایی زیاد داشتیم. اما جدای از بررسی موردی این به اصطلاح پیشگویی‌ها می‌توان گفت اساس کار هنر، همین خلاقیت و بسترسازی است یعنی این‌که یک فیلم‌ساز و نویسنده با توجه به وضعیت فرهنگی، سیاسی و... کشورش بتواند به پیش‌بینی آینده بپردازد، کار عجیبی به‌نظر نمی‌رسد. به‌ویژه سریالی مثل سیمپسون‌ها که سال‌های طولانی از پخش آن می‌گذرد و گاه مخاطب را درباره پیش و پس بودن تاریخ رخدادها به اشتباه می‌اندازد. دیگر آن‌که بسیاری از مواردی که در این سریال مورد توجه قرار گرفته، کلی‌گویی درباره شرایطی مثل شیوع یک بیماری مسری است. از آنجایی هم که تا به حال ویروس‌های زیادی از چین به دلیل جمعیت فراوان آن و ارتباط اقتصادی گسترده‌اش با جهان منتشر شده است، نمی‌توان این مورد را دور از ذهن دانست.



چند نمونه دیگر
تا دلتان بخواهد فیلم و سریال درباره شیوع یک بیماری میان مردم جهان داریم. بیماری‌ای که دنیا را به هم می‌ریزد، اما پس از تلاطم‌های بسیار بشر بر آن فائق می‌آید. قصه‌هایی هم در این زمینه نوشته شده است. چنین مواردی هم در این روزهای کرونایی مورد توجه است که به برخی از آنها اشاره کردیم:
چشمان تاریکی: رمان علمی – تخیلی نوشته دین کونتز است که این روزها بیشتر مورد توجه قرار گرفته. چرا؟ تصویر بخشی از این کتاب منتشر شده که نشان می‌دهد ماجرای شیوع ویروس کرونا در آن سال 2020 پیش‌بینی شده است. این کتاب نخستین‌بار سال 1981 چاپ شده و از ساخت سلاح بیولوژیک با عنوان «ووهان- 400» می‌گوید که بیماری‌ای مسری را ایجاد می‌کند. حال که ویروس کوید- 19 از شهر ووهان چین به بیشتر کشورهای جهان منتقل شده،‌ این رمان و تشابهش به شرایط کنونی، کانون توجه بسیاری قرار گرفته است. در رد ادعای پیش‌بینی، اما عده‌ای می‌گویند هنوز دست‌ساز بودن این ویروس اثبات نشده است؛ درصد مرگ و میر بر اثر کرونا بسیار کمتر از ویروس خیالی رمان چشمان تاریکی است؛ همچنین زمان دوران نهفتگی این دو بیماری با یکدیگر متفاوت است. علاوه‌بر این می‌گویند در چاپ‌های ابتدایی این کتاب نام ویروس متفاوت بوده و در روسیه ساخته شده و چند سال بعد به اسم ووهان تغییر نام داده است. نکته دیگر این است که تصاویر منتشر شده متعلق به دو کتاب متفاوت است! البته برخی می‌گویند پیش‌بینی هرگز 100 درصد نمی‌شود و تا همین جای کار هم، کتاب روایتی نسبتا درست از آینده داشته است، اما نکته اینجاست همان‌گونه که گفتیم بیماری مسری و دستمایه قرار دادن روابط انسانی در چنین شرایطی، همچنین ساخت سلاح برای نابودی نسل بشر از آن موضوع‌هایی است که همواره مورد توجه نویسندگان و مخاطبان قصه‌های علمی – تخیلی با گرایش‌های آخرالزمانی
بوده و هست.   
فیلم شیوع: سال 2011 به کارگردانی استیون سودربرگ ساخته شده و حضور بازیگران چهره‌ای چون جود لا، ماریون کوتیار، مت دیمون و کیت وینسلت بهره می‌برد. قصه‌اش درباره شیوع بیماری واگیردار و دردسرهای آن است و این ماجرا با توجه به همه‌گیر شدن ویروس کرونا باعث شده این فیلم پس از سال‌ها بار دیگر مورد توچه قرار گیرد، اما این فیلم نیز چند سالی بعد از شیوع سارس در سال 2002 و آنفلوآنزای خوکی در سال 2009 ساخته شده است و به همین‌خاطر با وجود تمام تشابه‌ها نمی‌توان آن را پیش‌بینی دقیق کوید-19 دانست.