امنیت سازی و قدرت‌سازی در دریا

معاون عملیات نیروی دریایی ارتش در گفت وگو با جام جم تشریح کرد

امنیت سازی و قدرت‌سازی در دریا

۴۰ سال قبل در چنین ایامی، نیروی دریایی ارتش در نخستین هفته های جنگ تحمیلی در عملیاتی غرورآفرین، محاسبات رژیم بعث عراق را به هم ریخت. در این عملیات که مروارید نام داشت و در هفتم آذر ۱۳۵۹ در شصت و هفتمین روز از آغاز جنگ تحمیلی انجام شد، ناو همیشه جاوید پیکان و همتی و یارانش در خلیج همیشه فارس با قطرات خونشان وضوی عشق ساختند و ققنوس شدند. حضور سفیدجامگان نیروی دریایی ارتش جمهوری اسلامی ایران در آن روز نقش مهمی در تغییر معادلات در ابتدای جنگ داشت و این حضور مقتدرانه تا به امروز استمرار یافته و پیشرفت های نیروی دریایی ارتش، نوید آینده روشن تری را می دهد. جام جم در هفته نیروی دریایی ارتش و در ایام سالگرد عملیات غرورآفرین مروارید با امیر‌دریادار دوم غلامرضا طحانی، معاون عملیات نیروی دریایی ارتش گفت وگو کرده است. وی در این مصاحبه ضمن تشریح برنامه های نیروی دریایی می گوید: چنانچه امروز عرصه و امتحانی مانند هفتم آذر سال ۵۹ پیش بیاید عملکرد نیروی دریایی بسیار شیرین‌تر و باشکوه خواهد بود که نشانه‌های این توانمندی هم اکنون واضح و روشن است.

به نظر می رسد جمهوری اسلامی ایران در سال‌های اخیر در حال ایجاد تغییراتی در راهبرد دریایی و پر رنگ کردن حضور خود در آب‌های بین‌المللی است. دلیل اتخاذ چنین رویکردی چیست؟
امنیت منطقه‌ای همواره مورد توجه و دغدغه کشورها بوده و در این میان، حاکم بودن امنیت پایدار دریایی در مناطق دریای عمان، خلیج فارس و شمال اقیانوس هند بیش از پیش به سبب نقش این مناطق در تجارت بین‌المللی و آبراه حیاتی انرژی جهانی (تنگه هرمز) از اهمیت بیشتری برخوردار است.
امروزه نیروی دریایی، ابزاری کارآمد در سطح بین‌الملل جهت توسعه روابط بین‌المللی است. در این راستا فرماندهی معظم کل قوا در بخشی از تدابیر خود فرموده‌اند: نیروی دریایی، نیرویی است که هم سیاسی، بین‌المللی و هم علمی و نظامی است.
همین امر نشان می‌دهد که معظم له برای حفظ و توسعه مناسبات جمهوری اسلامی ایران با همه جهان از مهم‌ترین ابزار توسعه روابط بین‌الملل به خوبی بهره گرفته و جایگاه نیروی دریایی را روز به روز مهم‌تر از روز قبل می‌دانند.
نیروی دریایی راهبردی ارتش جمهوری اسلامی ایران امروز با حضور در آب‌های بین‌المللی و به اهتزاز در‌آوردن پرچم مقدس جمهوری اسلامی ایران در آب‌های دوردست، دست بلند نظام در برابر تهدیدات دشمن است و همه کشورهایی که چشم طمع به مرزهای ایران دارند، بدانند که نیروهای مسلح کشور با چشمانی بیدار، ایمان قلبی و با تجهیزات به روز آماده در برابر هرگونه گستاخی و زورگویی هستند.
در کنار ابعاد نظامی دریایی، دیپلماسی دریایی واژه‌ای است که حاکی از تعاملات بین کشورها در عرصه دریا است. از تاریخ 14/7/88 دکترین جدیدی توسط فرماندهی معظم کل قوا با عنوان نیروی دریایی نیروی راهبردی به سیاست‌های کلان دفاعی کشور وارد شد،زیرا یکی از کارکردهای کلان در حوزه دیپلماسی دفاعی به ویژه در صحنه دریا -که یک صحنه کاملا رقابتی محسوب می‌شود- امنیت سازی و قدرت سازی با تسهیل الگوهای تأمین منافع و امنیت است. نکته مهم این است در عرصه دریا فقط قدرت دفاعی کافی نیست، زیرا این قدرت باید در تعامل با سایر بازیگران تقویت و بازگو شود
 از نظر توانمندی‌های نظامی در دریا با توجه به پیشرفت‌های سالهای اخیر، جایگاه کشورمان میان کشورهای منطقه چگونه است؟
نداجا بدون در نظرگرفتن محاسبات سیاسی، آمادگی‌های خود را دائما افزایش داده و با شناسایی خلأهای خود و همچنین بررسی امکانات و نقاط ضعف دشمن، برنامه‌ریزی‌های راهبردی را در دستور کار قرار داده و در انجام مأموریت‌ها، جدیت و اهتمام مضاعف دارد. ساخت درونی از لحاظ افزایش مهارت‌های گوناگون، توانایی علمی، عزم و اراده جدی و تدین مستحکم، حضور مقتدرانه در آب‌های آزاد، توانمند در حوزه اشراف اطلاعاتی، افزایش توان دفاع موشکی، تشریک مساعی و همدلی بین نیروهای دریایی ارتش و سپاه سرلوحه امور است و همه اینها نشان از پیشرفت‌های قابل توجه نداجا در همه ابعاد ظاهری و محتوایی است.
وقتی نیروی‌دریایی‌راهبردی‌ارتش‌جمهوری‌اسلامی ‌ایران میزبان دو قدرت دریایی بزرگ (روسیه و چین) می‌شود و با برگزاری رزمایش مرکب دریایی دنیا را تحت تأثیر قرار می‌دهند، یعنی آن قدرت‌ها به توان و پرستیژ نداجا اعتقاد دارند.
در روزهای گذشته شاهد بهره‌برداری سپاه از ناو اقیانوس‌پیما بودیم. به عنوان یک متخصص در زمینه تجهیزات نظامی‌دریایی، برخورداری جمهوری‌اسلامی‌ایران از چنین شناوری چقدر در معادلات نظامی تأثیرگذار است؟
یکی از اصول مهم رزم در دریا اصل ماندگاری است که سه مؤلفه مهم دارد و عبارتند از: توان بازیافت، هدایت عملیات و تداوم آمادرسانی و این شاخص‌ها به طور کلی از ویژگی‌های ناوهای اقیانوس پیما یا به اصطلاح ناوبندرها با قابلیت حمل بالگرد و پهپاد است که مجموعه‌ای از ظرفیت‌های موشکی و تسلیحاتی را به همراه دارند و آمادگی عملیاتی و توان رزم را در دریا افزایش می‌دهد و یک ظرفیت لجستیک قابل توجهی را در لجمن (لبه جلوی منطقه نبرد) ایجاد می‌کند.
در خصوص یگان مذکور که توسط برادران ما در نیروی دریایی‌سپاه‌پاسداران‌انقلاب‌اسلامی در روزهای گذشته رونمایی شد اطلاعات خاصی ندارم ولی به برادران عزیزم در نیروی دریایی سپاه به خاطر دستیابی به این دستاورد بزرگ تبریک عرض می‌کنم.
آیا رزمایش دریایی مشترک دیگری با کشورهای متحد در دستور کار هست؟
استفاده از الگوی همکاری منطقه‌ای از جمله برگزاری رزمایش‌ها نمونه قابل لمسی برای تضمین امنیت دریایی پایدار در مناطق راهبردی دریای عمان و اقیانوس هند است. صلح و امنیت پایدار بزرگ‌ترین دستاورد تلاش‌ها و مجاهدت‌های نیروهای مسلح کشور است که منتخب، نماینده و مظهر قدرت و اقتدار ملت هستند و مظهر این اقتدار در دریا، نیروی دریایی است و رزمایش نماد و نمایش بخشی از این اقتدار و توانایی برای حفظ و تحکیم صلح و برقراری امنیت است.
رزمایش سه جانبه مرکب دریایی به نام کمربند امنیت دریایی به میزبانی جمهوری اسلامی ایران و با حضور کشورهای روسیه و چین از جمعه 6 دی 98 به مدت چهار روز در منطقه شمال اقیانوس هند طراحی و اجرا شد که بازتاب بسیار گسترده‌ای در ابعاد بین‌المللی برای کشورمان داشت.
جمهوری اسلامی ایران از هیچ‌گونه اقدامی برای حفظ امنیت دریانوردی در خلیج‌فارس، تنگه‌هرمز و دریای عمان فروگذار نکرده و امنیت منطقه فصل مشترک ایران و سایر همسایگان در خلیج‌فارس است؛ لذا با این پیش فرض، امنیت باید توسط کشورهای منطقه تأمین شده و در این زمینه وارد گفت‌وگوهای سازنده شوند و نداجا در راستای تدابیر سلسله مراتب، آمادگی مشارکت در عرصه دریا شامل همکاری و اجرای رزمایش با کشورهای دوست و همسایه را دارد.
با توجه به این که اسکورت کاروان‌های تجاری در دریا توسط نیروی دریایی انجام می‌شود، تاکنون چند اسکورت انجام شده است؟
اسکورت کاروان‌ها از زمان آغاز جنگ تا پایان آن ادامه داشت و در حقیقت یک مأموریت کلان و مستمر محسوب می‌شد که بیش از ۱۰۰عملیات دریایی تا پایان جنگ برای تحقق آن انجام گرفت. ولی حیف این مجموعه عملیات همانند عرف موجود در سایر نیروها نامگذاری نشد و شاید یکی از دلایل مهمی که افکار عمومی جامعه به اهمیت اسکورت کاروان در طول مدت دفاع‌مقدس پی نبرده‌اند، عدم معرفی مناسب آنها بوده است.
مأموریت اسکورت کاروان‌ها که از روزهای آغازین جنگ تحمیلی شروع و تا پایان جنگ ادامه داشت به نوعی تمامی یگان‌های شناور، پروازی، تفنگدار و سایر نیروهای نیروی دریایی ارتش را در برگرفت. اهمیت اقتصادی مقابله با تدابیر دشمن در قطع خطوط مواصلاتی در ابعاد مختلف به‌ویژه اداره جنگ، تأمین نیازمندی‌های عمومی و حفظ امنیت ملی کشور مهم و با ارزش بود که دشمن تمام سعی و تلاش خود را در راستای مقابله با آن صرف می‌کرد. در دوران جنگ تحمیلی در مجموع ۱۰هزار فروند کشتی تجارتی و نفتکش توسط ناوهای نیروی دریایی اسکورت و همراهی شدند. در حدود ۳۰۰میلیون تن انواع کالا به‌وسیله این شناورها به بنادر داخلی وارد و از طریق معابر وصولی به داخل کشور انتقال یافتند.
اسکورت کاروان توسط نیروی دریایی مصداق مجاهدت خاموش است که این مهم به منظور بازنگهداشتن خطوط مواصلات دریایی جمهوری اسلامی ایران در حال حاضر در دریای سرخ، خلیج عدن و شمال اقیانوس هند در جریان است زیرا دفاع همچنان باقی است.
سخت‌ترین عملیاتی که تاکنون توسط نیروی دریایی انجام شده از نظر شما کدام بوده است؟
به قول حافظ: شب تاریک و بیم موج و گردابی چنین حائل؛ کجا دانند حال ما سبکباران ساحل‌ها گرچه رزم در دریا از پیچیده‌ترین و سخت‌ترین امور است، ولی اعتقاد داریم بر اساس فرازی از بیانیه گام دوم انقلاب هنوز کارهای مهم‌تر و سخت‌تری در پیش داریم زیرا آمادگی برای ظهور و تمدن‌سازی آرمان بزرگ انقلاب اسلامی ایران یک اصل بنیادین است. دهه‌های آینده، باید کارآزموده و پرانگیزه از انقلاب خود حراست کنیم و آن را هرچه بیشتر به آرمان بزرگش که ایجاد تمدن نوین اسلامی و آمادگی برای طلوع خورشید ولایت عظما (ارواحنا فداه) است، نزدیک کنیم.
برای برداشتن گام‌های استوار در آینده باید گذشته را درست شناخت و از تجربه‌ها درس گرفت. اگر از این راهبرد غفلت شود، دروغ‌ها به جای حقیقت خواهد نشست و آینده مورد تهدیدهای ناشناخته قرار خواهد گرفت.
و سخن پایانی؛ چنانچه عرصه و امتحانی مانند 7‌آذر سال59، پیش بیاید عملکرد نیروی دریایی بسیار شیرین‌تر و باشکوه خواهد بود که نشانه‌های این توانمندی هم اکنون واضح و روشن است.


چقدر با ساخت شناورهای غول‌پیکر در تراز ناوهای هواپیمابر فاصله داریم؟
به‌نظرم ساخت ناو هواپیمابر فعلا در دستور کار نداجا قرار ندارد. البته با توجه به بومی شدن صنعت ناوسازی کشورمان که در حال حاضر مصادیق عینی آن در عرصه دریا در ناوگان جنوب و شمال نداجا قابل مشاهده است (مثل ناوشکن‌های جماران، سهند، دماوند و سایر ناوهای موشک‌انداز کلاس پیکان) لذا ساخت ناوهای سنگین‌تر در شرایط کنونی کشورمان امکان‌پذیر است و به تدابیر و دستورات سلسله مراتب بستگی دارد.
زمان بهره برداری از ناو شکن دنا
امنیت نباید عاریه‌ای باشد، زیرا آن‌وقت شکننده می‌شود. فرماندهی‌معظم‌کل‌قوا سال ۹۹ را سال جهش تولید نامگذاری کردند و متعاقب این نامگذاری و بر اساس وظایف ذاتی نیروهای‌مسلح به‌خصوص نداجا؛ جهش در تولید امنیت در دستور کار قرار گرفت.
مصادیق جهش تولید در امنیت را امسال در نیروی‌دریایی‌راهبردی‌ارتش
‌جمهوری‌اسلامی‌ایران حتما مشاهده خواهیدکرد، چون تلاش وافری پای کار آمده‌است. مجموعه نیروی‌دریایی یک مجموعه پویاست و بنا است در هر دوره‌ای ظرفیت‌های رزمی و بومی بیشتری را پای کار بیاید که در شأن نظام‌مقدس‌جمهوری‌اسلامی‌ایران و ملت ایران باشد.
همان‌طور که می‌دانید فرآیند ساخت شناورها از دهه 80 شروع شد تا 30 بهمن 88 که شاهد الحاق جماران به عنوان اولین ناوشکن بومی با حضور فرمانده‌کل‌قوا به ناوگان نیروی‌دریایی با همه فناوری‌هایی که آن روز در اختیار داشتیم، بودیم. همزمان با جماران، کار ساخت ناوشکن دماوند هم در شمال شروع شد که الحاقش سال 95 صورت گرفت.
امروز که در آستانه چهلمین سالگرد عملیات غرورآفرین مروارید هستیم به نقطه‌ای از توان ساخت رسیده‌ایم که زیردریایی فاتح، هواناو پیروزان، شناور مین شکار، انواع رادار و همچنین انواع موشک کروز دریایی به صورت کاملا بومی تولید شده‌اند.
ناوشکن دنا، ساخت سازمان صنایع دریایی وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح که به لحاظ امکانات، تجهیزات و عملکرد با ناوشکن‌های هم‌نسل خود تفاوت‌های بسیاری دارد و در سایه شدیدترین تحریم‌های ظالمانه کشورهای استکباری و در غربت کامل به دست توانای صنعتگران و دانشمندان ایران اسلامی ساخته شد؛ ان‌شاءا... تا پایان سال جاری به مجموعه نداجا
ملحق خواهد شد.