بگو مگوی عاشقانه بنده با خدا

گفت‌وگو با نجم‌الدین شریعتی درباره حال خوب مناجات شعبانیه

بگو مگوی عاشقانه بنده با خدا

بار خدایا، روزى كه در آن میان بندگانت حكم می‌كنى، مرا به دیدارت خوشحال كن... خدایا بر خوشبینی‌ام ناامیدى و یأس را چیره نسازم و امیدم از زیبایى كرمت نَبُرد. خدایا گر خطاهایم مرا از نظرت انداخته، به خاطر حسن اعتمادم بر تو از من چشم‌پوشى كن. خدایا، اگر گناهان از جایگاه مكارم لطفت مرا پایین آورده، اما یقین به كرم عنایتت هوشیارم نموده... آنچه خواندید بخشی از دعای شعبانیه است كه طبق اسناد و به روایت ابن خالویه دعایی است كه امیرالمومنین (ع) و دیگر امامان شیعه آن را در ایام شعبان می‌خواندند. دعایی كه گفت‌وگویی زیبا و عاشقانه است بین خدا و بنده‌اش. بنده می‌نشیند در درگاه خداوند، خداوندی كه به باور بنده، آقایی است كه می‌داند بنده گناهكار است اما او را می‌پذیرد و می‌نوازد و می‌بخشد.دعای شعبانیه آنجا عاشقانه‌تر می‌شود كه بنده، خدا را آقای خود می‌نامد، گویا یاد گرفته كه از چه دری و با چه زبانی وارد شود تا پروردگار او را دریابد و اجابتش كند. وقتی به چنین جایگاهی رسید، دیگر كار به سرانجام رسیده و تسلیم و رضا چنان در هم می‌آمیزد كه هیچ گرهی در آن پیدا نخواهد شد.در آستانه ماه رمضان و در روزهایی كه باید ذهن و دل را آماده ورود به ماه روزه و صبر كرد، دعای شعبانیه می‌تواند باب خوب و مطمئنی باشد. با نجم‌الدین شریعتی، مجری برنامه سمت خدا هم‌صحبت شدم تا از تاثیر دعا بر قلب و روان بگوید و این‌كه چقدر می‌توان با ادعیه‌‌ مختلف حال دل را خوب كرد.

می‌گویند دعا و نیایش عبور آدمی است از حال بد به حال خوب. چگونه می‌توان از این مسیر رد شد و به ساحل آرامش رسید؟

به نظرم دعا كردن نعمت بزرگی است كه خداوند امتیاز آن را به ما داده. این اختیار به ما عطا شده كه نیازها و خواسته‌هایمان را در قالب دعا با خدا در میان بگذاریم. اما متاسفانه ما معمولا با روح دعا ارتباط برقرار نمی‌كنیم. دعا فقط وسیله‌ای شده برای بیان نیاز‌های مادی و دنیوی. در صورتی كه افقی كه دعا به ما می‌دهد، افق بسیار شگفت‌انگیزی است كه از ازل تا ابد و نهایت آرزو و جایگاه را برایمان تصویرسازی می‌كند. فرهنگ دعا از امام سجاد (ع) به ما رسیده است. امام خمینی (ره) تعبیر خوبی از دعا دارند، ایشان می‌گویند دعا قرآن صاعد است. یعنی همان‌طور كه قرآن از بالا به زمین آمده، دعا از زمین به آسمان می‌رود و به دست خدا می‌رسد. صحیفه سجادیه، پر از تعالیم بزرگی است كه در قالب دعا به ما عرضه می‌شود. برای مناسبت‌های مختلف هم ادعیه‌ها‌ داریم كه زلفی به آنها گره زده و حالمان را خوب می‌كند. مناجات‌ شعبانیه یكی از زیباترین ادعیه‌هاست كه مضمون‌ و فرازهای شگفت‌انگیزی دارد كه همه امامان در ماه شعبان آن را می‌خوانده‌اند و خدا را هزار مرتبه شكر كه این ادعیه به ما رسیده است.
 برخی برای دعا زمان و مكان خاصی درنظر می‌گیرند اما دعا و ذكر را در هر جا و هر مكانی می‌توان به زبان آورد و حال خود را خوب کرد ....
چند باور اشتباه وجود دارد كه من نمی‌دانم ریشه آنها در كجاست. دعاهایی كه مانند گنج همیشه همراه ما هست و روز و شب و در همه مكان‌‌ها می‌توانیم از آنها استفاده كنیم اما محصورشان كرده‌ایم حتی دعای كمیل كه نیمه شعبان نازل شده و قرائتش شب‌های جمعه فضیلت دارد اما خوب است فرازهایی از همین دعا را در قنوت و سجود نمازهای پنج‌گانه ذكر كنیم یا فرازهایی از دعای شعبانیه كه بسیار زیباست. اگر حس خوب و حال خوب را در همه اوقات شبانه روز می‌‌خواهیم بهتر آن است كه فرازهایی از ادعیه مختلف را زیر لب بخوانیم. دعای ابوحمزه، دعای سحر، دعا‌های مفاتیح و ... همه حالمان را از سمت غم و اندوه به سمت شادی می‌برد. دعاها مثل عریضه‌های زیبا و مفیدی است كه امامان شیعه برای ما نوشته‌اند و ما فقط كافی است دلمان را صاف كنیم و از روی آنها بخوانیم تا اجابت شویم.
 به ماه رمضان نزدیك می‌شویم و بزرگان می‌گویند كه اوقات سحر را دریابیم تا حالمان «بِه» شود و روز خوبی را آغاز و به سرانجام برسانیم.
خدا رحمت كند جناب حافظ را كه فرمود: هر گنج سعادت كه خدا داد به حافظ / از یمن دعای شب و ورد سحری بود. در قرآن هم ذكر شده آنهایی كه اهل سحر هستند و این وقت را درك می‌كنند، رستگار می‌شوند. به نظرم سحر وقتی است كه فاصله بین خالق و مخلوق به كمترین حد خود می‌رسد. در دل شب و سكوت با خدا صحبت كردن، حتما به اجابت نزدیك‌تر است. خدا سحر را دوست دارد و مباهات می‌كند به بنده‌هایی كه از خواب شیرین صبح بیدار می‌شوند و او را صدا می‌زنند. آنهایی كه دوست دارند، خدا زودتر جوابشان را بدهد، فرصت سحر را از دست ندهند.

 در همه فرازهای مناجات شعبانیه با این مضمون رو‌به‌رو می‌شوی كه خدایا من خیلی ایراد دارم اما تو خیلی بزرگواری. كل دعا این را به ما یادآوری می‌كند كه چنین نیست اگر ما اشتباهی كردیم برای همیشه مورد غضب و قهر خدا قرار می‌گیریم.
مناجات شعبانیه به نظرم دریایی وسیع و عمیق از رحمت خداوند است.به باور من این دعا به نوعی ناز‌كردن بنده برای خداست. مدام می‌گویی خدایا، می‌‌خواهی مرا نادیده بگیری، تو كه بزرگی، می‌خواهی مرا از درگاهت برانی. خدایا اگر تو مرا به جرمم بگیری من، تو را به عفوت می‌گیرم. اگر مواخذه‌‌ام كنی، می‌گویم تو كه مغفرتت خیلی بزرگ است، چرا مرا نمی‌بخشی. بگو  مگویی عاشقانه و توام ناز بنده با خدا در این دعا شكل می‌گیرد كه بی‌نظیر است. آخر دعا هم كه وارد مباحث عظیم عرفانی می‌شود كه مفسران باید درباره آن صحبت كنند. در انتهای دعای شعبانیه خودت را در آغوش خدا می‌بینی و به نظرم آخر این گفت‌وگوی عاشقانه این است كه خدا به بنده می‌گوید بیا پیش خودم تو مال خودم هستی، هر كاری كردی، گذشت و تمام شد حالا در پناه من آسوده باش. به باور من باید در دنیای دعا غواصی كرد تا دریچه‌‌های جدیدی از معرفت به روی ما باز شود.