صفر شدن صادرات نفت شدنی است؟

جام‌جم با توجه به وضعیت عرضه و تقاضای نفت در بازار جهانی بررسی کرد

صفر شدن صادرات نفت شدنی است؟

دولت آمریكا روز دوشنبه گذشته اعلام كرد؛ دونالد ترامپ تصمیم گرفته معافیت مشتریان نفت ایران را از اجرای تحریم‌های نفتی علیه ایران تمدید نكند.این تصمیم آمریكا مورد انتقاد چین، تركیه و هند قرار گرفته و به نظر می‌رسد بر تعداد كشورهای معترض به این رویكرد افزوده خواهد شد. واكنش بازارهای جهانی و داخلی به این تصمیم نشان می‌دهد، كاخ سفید در تصمیم خود با شكست مواجه خواهد شد. در این گزارش به ارزیابی امكان عملیاتی شدن حذف نفت ایران از بازار جهانی با توجه به وضعیت بازار، مواضع خریداران نفت ایران و جایگزین‌های احتمالی آن پرداخته‌ایم.

وضعیت تولید اوپك
با تصمیم آمریكا برای پایان دادن به معافیت‌ها برای واردات نفت ایران، ظرفیت تولید مازاد اوپك دوباره در كانون توجه بازارهای نفت قرار گرفته است. اما عربستان سعودی و امارات متحده عربی كه دو معمار اصلی توافق كاهش تولید اوپك و غیراوپك بوده‌اند و سایر اعضای گروه را برای پایبندی به توافق و تقویت قیمت‌ها تحت فشار قرار داده‌اند، احتمالا برای حفظ یكپارچگی این گروه، محتاطانه رفتار خواهند كرد و در چارچوب سقف تولید خود می‌مانند. مقامات اوپك در خلیج‌فارس تاكنون یكصدا بوده و اظهار كرده‌اند هنوز تعهدی برای افزایش تولید نداده و منتظرند تأثیر تحریم‌ها بر بازار را مشاهده كنند. وزیر انرژی كویت هم گفته است: تصمیم جدید فقط پس از بازبینی قیمت‌های نفت و چگونگی تأثیر پایان معافیت‌ها بر قیمت‌ها گرفته می‌شود. آنچه اوپك می‌خواهد، اجتناب از تكرار وضعیت تابستان گذشته است. سال گذشته عربستان سعودی و امارات عربی متحده با بالا بردن تولید فراتر از سهمیه مجازشان كه تحت فشار آمریكا برای پایین نگهداشتن قیمت‌های نفت در آستانه آغاز تحریم‌ها علیه ایران در نوامبر انجام گرفت، خشم اعضای متعدد اوپك را برانگیختند. آنها زمانی كه آمریكا معافیت‌ها را از تحریم‌ها اعلام كرد و باعث شد قیمت‌های نفت به دلیل نگرانی از اشباع عرضه در اواخر سال ۲۰۱۸ ریزش كند، غافلگیر شدند. این مسأله به تنش شدید در دیدار دسامبر اوپك انجامید كه طی آن قطر از عضویت اوپك خارج شد.


احتمال آزادسازی ذخایر راهبردی نفت آمریكا
برخی كارشناسان نفتی معتقدند اگر عربستان تولید خود را به سرعت افزایش ندهد، احتمال متوسل شدن دولت ترامپ به آزادسازی ذخایر راهبردی نفت آمریكا افزایش می‌یابد.
به گفته كارشناسان، ذخایر استراتژیك نفت آمریكا می‌تواند فقط معادل سه ماه كاهش عرضه نفت ایران را جبران كند؛ بنابراین آمریكا نمی‌تواند به ذخایر استراتژیك نفت خود به عنوان یك گزینه بلندمدت برای كمك به حذف نفت ایران از بازار جهانی
اتكا كند.

چین به واردات نفت از ایران ادامه می‌دهد
 چین بزرگ‌ترین خریدار نفت ایران است كه به سرعت به اقدام آمریكا واكنش نشان داد. چین به لحاظ سیاسی و اقتصادی كشور قدرتمندی است و با وجود حجم 600 میلیارد دلاری مراودات تجاری با آمریكا تمایل ندارد كه آمریكا سیاست‌های اقتصادی خود را به آن دیكته كند.
علاوه بر این بخش‌هایی از اقتصاد چین، دولتی است و دولت‌ها هم موضوع تحریم نیستند و آمریكا نمی‌تواند آنها را تحریم كند و این بخش‌ها می‌توانند براساس سازوكارهایی بدون نگرانی از قواعد تحریم طرف قرارداد دولت باشند.
آمار جدید اداره گمرك چین هم نشان می‌دهد، چین در ماه مارس از ایران روزانه 541 هزار و صد بشكه (3/2 میلیون تن) نفت خریده است كه بیشتر از ماه فوریه (ماه پیش از آن) بوده است. پكن در ماه فوریه 509 هزار و 700 بشكه نفت در روز از ایران خریده بود.
خرید نفت چین از ایران در آستانه تصمیم این هفته آمریكا برای عدم تمدید معافیت‌های نفتی مشتریان نفت ایران افزایش یافته است.همچنین وزیر نفت عربستان اعلام كرده چین پس از اعلام آمریكا مبنی بر عدم تمدید معافیت‌های نفتی ایران، هنوز درخواست نفت بیشتر نكرده است. این نشان می‌دهد چین قصدی برای كاهش واردات از ایران ندارد.

تركیه: نفت عربستان و امارات به درد ما نمی‌خورد
 وزیر خارجه تركیه به عنوان یكی از خریداران نفت ایران اعلام كرده است: این كشور برای جایگزین كردن نفت ایران با نفت عربستان و امارات برنامه‌ای ندارد. مولود چاووش اوغلو گفت: پالایشگاه‌های ما با نفت عربستان و امارات سازگاری ندارند و باید فناوری آنها روزآمد شود و برای این كار آنها باید مدتی تعطیل شوند در حالی كه این كار بسیار پرهزینه است.به گزارش رویترز، حامی آكسوی سخنگوی وزارت خارجه تركیه هم گفت آنكارا در تلاش است تا آمریكا را متقاعد كند به پالایشگاه توپراش اجازه بدهد همچنان از ایران نفت خام وارد كند. توپراش بزرگ‌ترین واردكننده نفت در تركیه است.

روی ژاپن و كره حساب نكنیم
ژاپن و كره جنوبی سال گذشته پس از خروج آمریكا از برجام به استقبال تحریم‌ها رفته و واردات نفت خود از ایران را صفر كردند. از 13 آبان با معافیت‌های شش‌ماهه آمریكا، مجدداً این دو كشور اقدام به خرید نفت از كشورمان كردند؛ بنابراین اكنون با پایان این معافیت‌ها طبیعی است كه نباید روی این دو كشور حساب كرد. هرچند ژاپن هم به عنوان یكی از مصرف‌كنندگان عمده نفت در جهان تلاش خواهد كرد معافیت‌های خود را تمدید كند. كره جنوبی هم تاكنون واكنش نشان نداده است؛ بنابراین به نظر می‌رسد این دو كشور را باید از لیست خریداران نفت ایران حذف كرد.

 نیجریه: امكان حذف نفت ایران وجود ندارد
وزیر نفت نیجریه پنجشنبه در واكنش به تصمیم دولت آمریكا برای لغو معافیت‌های كشورها از تحریم‌های واردات نفت ایران گفته كه امكان ندارد بتوان صادرات نفت ایران را به صفر رساند.
 امانوئل كاچیكوو، وزیر نفت نیجریه در این مصاحبه با سی‌ان‌ان درباره به صفر رسیدن صادرات نفت ایران در اثر تحریم‌ها گفت: امكان ندارد.
 وزیر نفت نیجریه گفت: ایران قطعاً اقدام به فروش نفت خواهد كرد.

عربستان بلوف می‌زند
عربستان اعلام كرده آماده جایگزینی صادرات نفت ایران است. در ماه‌های قبل هم زمانی كه آمریكا تحریم‌های خود را علیه ایران اعمال كرد، سعودی‌ها نمایش قدرت داشتند و وعده دادند ده میلیون و 300 تا ده میلیون و 400 هزار بشكه تولید می‌كنند؛ اما به گفته كارشناسان، توان تولید عربستان 9 میلیون و 800 هزار بشكه است و این كشور هیچ‌گاه نخواهد توانست 12 تا 13 میلیون بشكه تولید كند. امارات هم در نهایت می‌تواند بین صد تا 150 هزار بشكه عرضه كند.
به گزارش رویترز خالد الفالح، وزیر انرژی عربستان سعودی گفت پس از پایان معافیت‌های آمریكا برای واردكنندگان نفت ایران، نیازی به افزایش فوری تولید نفت نیست؛ اما او اضافه كرد در صورتی كه مشتریان، نفت بیشتری لازم داشته باشند، عربستان به نیاز آنها پاسخ خواهد داد.
فالح در ریاض گفت: به‌‌رغم آنچه در مورد ونزوئلا در حال اتفاق افتادن است و سخت‌تر شدن تحریم‌های ایران، میزان ذخایر انبارهای نفت جهان در حال افزایش است. من نیازی برای اقدام فوری احساس نمی‌كنم.
او ادامه داد: ما تمایل داریم در محدوده تولید داوطلبانه خود باقی بمانیم. ریاض به مشتریان خود پاسخگو خواهد بود، به‌ویژه آنهایی كه در حال استفاده از معافیت برای وارد كردن نفت از ایران بودند و حالا این معافیت آنها لغو شده است.
وی گفت: ما معتقدیم تقاضای واقعی رو به افزایش خواهد بود، اما قبل از وقوع آن تولید خود را افزایش نخواهیم داد.


پس‌لرزه‌های تحریم خرید نفتی ایران در هند
 به‌دنبال تصمیم اخیر آمریكا برای تمدید نكردن معافیت‌های خرید نفت از ایران، دولت هند اعلام كرد به دنبال جایگزین برای واردات نفت از ایران خواهد بود كه این خبر، موجب افزایش قیمت سوخت در هند و كاهش ارزش روپیه در برابر دلار شده است.
به گزارش روزنامه بیزینس استاندارد، روز پنجشنبه قیمت بنزین و گازوئیل در اكثر ایالت‌های هند با افزایش قیمت همراه بود و هر لیتر بنزین 02/73 روپیه (حدود 14 هزار تومان) فروخته شد. قیمت گازوئیل نیز افزایش یافت؛ به‌طوری كه نرخ یك‌لیتر به 54/66 روپیه (حدود 13 هزار تومان) رسید.
تحلیلگران اقتصادی معتقدند با تصمیم اخیر دولت آمریكا علیه نفت ایران و افزایش قیمت جهانی نفت، هند نخستین كشوری است كه از نظر اقتصادی با بحران روبه‌رو خواهد شد.


اروپا همراه اول آمریكا
اروپا با این‌كه در مواضع ظاهری با اقدامات آمریكا مخالفت می‌كند، اما همراه اصلی آمریكا در تحریم‌های یك سال اخیر علیه ایران بوده است.
بیژن زنگنه، وزیر نفت در خصوص صادرات نفت به اروپا گفت: در این مدتی كه آمریكا از برجام خارج شده كشورهای اروپایی به‌جز تركیه هیچ كدام از ایران نفت نخریده‌اند در حالی كه دو كشور یونان و ایتالیا اجازه داشتند از ایران نفت خریداری كنند، اما این كار را انجام ندادند.