طی چند روز گذشته اتفاق‌های جالبی در فضای مجازی افتاد. برخی كاربران از اعلام اخطار گوگل در مورد دو نرم‌افزار هاتگرام و تلگرام طلایی خبر می‌دادند و در نهایت گوگل در پیغامی این دو نرم‌افزار را بدافزار و ابزاری جهت جاسوسی معرفی كرد و از كاربران خود تقاضای حذف این نرم‌افزارها را برای حفظ امنیت و حریم خصوصی داشت، اما در نهایت سه‌شنبه و چهارشنبه گذشته نرم‌افزارهای هاتگرام و تلگرام طلایی از دسترس خارج‌ شد و از گوشی‌های كاربران به علت این‌كه یك بدافزار شناسایی ‌شده بود حذف ‌شد! هاتگرام و تلگرام طلایی هر دو نرم‌افزارهایی بودند كه با منشأ ایرانی بعد از فیلترینگ تلگرام تلاش كردند مخاطبان تلگرام را جذب كنند. حذف این دو نرم‌افزار یعنی تقریبا تلگرام بدون فیلترشكن برای ایرانی‌ها در دسترس نیست، مگر با یكی دو اپلیكیشن گمنام!
 یك اقدام زرد!
پس از كش و قوس‌های فراوان با هدف جلوگیری از خروج اطلاعات كاربران و تقویت پیام‌رسان‌های داخلی، دكمه فیلترینگ تلگرام زده شد، اما در شرایط ضعف نسبی پیام‌رسان‌های داخلی، خطر شیوع استفاده از فیلترشكن‌ها جدی شد و با همین توجیه، دو پوسته بومی تلگرام كه فیلتر نبودند در ماركت‌های نرم‌افزار منتشر و به‌سرعت فراگیر شدند؛ هاتگرام و تلگرام طلایی. البته تلاش‌هایی از سوی مراجع قضایی برای تعیین تكلیف این دو نرم‌افزار و تبدیل شدن آنها به یك نرم‌افزار صددرصد بومی صورت گرفت، اما با توجه به عدم همراهی نهادهای متولی از جمله وزارت ارتباطات، به نتیجه مشخصی نرسید. این دو پوسته تلگرام بدون مشكل خاصی در ماركت‌های اندرویدی همچون كافه‌بازار وجود داشت و در فروشگاه گوگل‌پلی هم قابل دانلود بود، كاربران آیفون هم از این دو نسخه به‌راحتی استفاده می‌كردند تا جایی كه طبق برخی آمار حدود 30 میلیون نفر كاربر ایرانی این دو نسخه را روی گوشی تلفن همراه خود داشتند. اما این دو نسخه مرموز چندان بی‌حاشیه نبودند و هر از چند گاهی سوالاتی در مورد ماهیت و چرایی فیلتر نبودن آنها مطرح می‌شد. پس از آن‌كه تلگرام فیلتر شد و برخی نسخه‌های فرعی تلگرام مانند تلگرام طلایی مسدود نشدند، شایعاتی درخصوص قانونی بودن یا نبودن جایگزین‌های تلگرام مطرح شد كه بدون هیچ مشكلی به فعالیت خود ادامه می‌دادند و حتی برخی از آنها كماكان ادامه هم می‌دهند. در ابتدا به نظر می‌رسید این ‌نرم‌افزارها نیز به مرور زمان فیلتر خواهند شد، اما هرچه كه جلوتر رفتیم متوجه شدیم مسؤولان ذی‌ربط مشكلی با فعالیت این نسخه‌های فرعی ندارند و حتی برخی از آنها با انجام مصاحبه‌هایی اعلام كردند كه تلگرام طلایی قانونی است. حسن بیكی، نماینده مجلس شورای اسلامی و عضو كمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس گفت: وزیر اطلاعات اعلام كرده كه تلگرام طلایی متعلق به جمهوری اسلامی ایران است. ابوترابی، عضو كمیسیون حقوقی و قضایی مجلس شورای اسلامی گفته بود برنامه‌هایی مانند تلگرام طلایی كه تحت لیسانس تلگرام فعالیت می‌كنند داخلی‌تر بوده و بك‌آپ داخلی دارند؛ به همین دلیل فعلا تصمیمی برای فیلتر كردن آنها وجود ندارد، اما از سویی دیگر، برخی نهادهای دیگر نظام فعالیت این دو پوسته را غیرقانونی می‌دانستند و نسبت به ادامه فعالیت آن ابراز نگرانی می‌كردند.

 فیلتر ناكام
عبدالصمد خرم‌آبادی، معاون سابق قضایی دادستان كل كشور در امور فضای مجازی طی پستی در پیام‌رسان سروش به این ماجرا انتقاد كرده و آن را نوعی تمسخر حكم قضایی دانسته بود. خرم‌آبادی نوشت: «با توجه به این‌كه در دستور قضایی فیلتر تلگرام صراحتا قید شده است: «اعمال مسدودسازی تلگرام باید به نحوی اجرا شود كه محتوای شبكه مذكور با هیچ نرم‌افزاری (اعم از فیلترشكن و نظایر آن) در كشور قابل دسترس نباشد»، لذا فعالیت هاتگرام و تلگرام طلایی از ابتدا غیرقانونی و برخلاف دستور قضایی بوده و ناقضان دستور قضایی مستوجب مجازات ماده 576 قانون مجازات اسلامی (بخش تعزیرات) هستند.» اظهارنظرهای وزیر ارتباطات، درباره تلگرام و هاتگرام اما جالب است. محمد جواد آذری‌جهرمی مردادماه سال 97، در پاسخ به این كه در چندگانگی بازار پیام‌رسان‌هایی در كشور كه از یكسو هاتگرام و تلگرام طلایی امكان دسترسی تلگرام را فراهم می‌كنند، از سوی دیگر پیام‌رسان‌های داخلی در تلاش برای جذب مخاطب هستند و همچنین امكان دسترسی به تلگرام از طریق فیلترشكن فراهم است، گفت: در كشور ما دیدگاه‌های متفاوتی وجود دارد و فضای نقد و اظهارنظر نیز باز است كه فضای خوبی است و همه اظهارنظر می‌كنند و به مساله می‌پردازند. هر كس نظرش را می‌دهد و نظرات همه نیز محترم است!
 یادم تو را فراموش!
وزیر ارتباطات اما فردای حذف شدن تلگرام طلایی و هاتگرام از اندروید، توئیتی زد و نوشت: «برای حق‌الناس در دی 96 گفتیم پوسته‌های فارسی تلگرام، فاقد امنیتند. اكنون 127 پوسته غیررسمی در كشور هست! با حذف دوتا از آنها باید دید مدعیان داخلی و خارجی، از محل تامین بودجه آنها خواهند گفت یا روزه سكوت خواهند گرفت؟» آذری‌جهرمی با این توئیت توپ را به زمین دیگرانی كه معلوم نیست دقیقا چه كسانی هستند انداخت اما خیلی از كاربران این سوال برایشان ایجاد شد كه چرا وزیر ارتباطات، در این یك سال نسبت به خطرات امنیتی این پوسته‌ها ورود نكرده بود و حرفی در این باره نمی‌زد؟ چرا این دو پوسته در كافه بازار حضور داشتند و نظارتی بر آنها نبود؟
اما یكی دیگر از منتقدان تلگرام طلایی هم عزت‌ا... ضرغامی بود. عضو شورای‌عالی فضای مجازی، چند ماه پیش در این باره نوشت: «ما كه ناسلامتی عضو شورای‌عالی فضای مجازی هستیم، هنوز نفهمیدیم تلگرام طلایی و دیگر مشتقات تلگرامی نوظهور داخلی چه صیغه‌ای است؟ ظاهرا جنس خارجی را با روكش داخلی می‌فروشند. این هم كار برادران را راه می‌اندازد، هم خواهران را! جوان‌های پای كار پیام‌رسان‌های داخلی هم، كلا نمی‌دانند كجای كار هستند!» ضرغامی حالا هم در توییتر خود نوشت: «تلگرام می‌توانست یك سال پیش پوسته‌ها را حذف كند، ولی نكرد، چون قرار بود پیام‌رسان‌های نوپا و پرانگیزه، در آغاز كار منفعل و ناامید شوند. حالا كه خیال‌شان از تداوم بلاهت‌ها راحت شد، از طریق گوگل اپلیكیشن‌های پوسته‌ها را از روی گوشی‌ها حذف كردند.»
كش و قوس‌های داخلی در مورد این دو نسخه آنقدر ادامه پیدا كرد كه پیام‌رسان‌های بومی كاملا از نفس افتادند. تلگرام طلایی و هاتگرام به شكل مداوم از سوی مقامات قضایی مهلت ادامه فعالیت می‌گرفتند تا این‌كه شركت اپل اجازه نصب این دو نرم‌افزار روی گوشی‌های اپل را دیگر نداد و تلگرام طلایی از اپ‌استور حذف شد.
 حركت طلایی اندروید
پس از آن‌كه سرویس امنیتی گوگل‌پلی (پلی پروتكت) با هشدار دادن به كاربران اندرویدی به آنها گفته بود كه تلگرام طلایی قصد جاسوسی از اطلاعات شخصی آنها مانند عكس، پیغام‌ها، فهرست تماس و صداهای ضبط‌شده را دارد و از آنها خواسته بود این نرم‌افزار را از روی گوشی‌های خود پاك كنند، حالا در اردیبهشت‌ماه سال 98، گوگل دو اپلیكیشن تلگرام طلایی و هاتگرام را به‌دلیل جاسوسی كردن از اطلاعات كاربران از روی گوشی‌های اندرویدی پاك كرد و این دو اپ هم از رده خارج شدند و همزمان با حذف این دو پوسته، در غیاب پیام‌رسان جایگزین، جست‌وجوها برای فیلترشكن‌های گوناگون بالا رفت! در همین حین، رئیس پلیس فضای تولید و تبادل اطلاعات كیش (فتا) هشدار داد: اپلیكیشن‌هایی كه از فیلترینگ عبور می‌كنند همانند تلگرام طلایی و تلگرام X، جاسوسی بوده و به محض نصب شدن روی تلفن همراه، اقدام به ارسال اطلاعات به مقصد از پیش تعیین‌شده می‌كنند. سرهنگ محمدرضا رضایی افزود: استفاده از اپلیكیشن‌های عبور از فیلترینگ عواقب خطرناكی دارد، زیرا اساس كار این نرم‌افزارها سوء‌استفاده از اطلاعات خصوصی كاربران است. هرچند این صحبت‌ها روز بعد تكذیب شد و سرهنگ رضایی گفت اظهارنظری درباره تلگرام طلایی نداشته‌ام.
 ماجرای یك ریپورت
اما چرا تلگرام طلایی و هاتگرام حذف شدند؟ داستان اپ‌های آیفون را به یاد دارید؟ اپ‌های ایرانی كه یكباره روی گوشی‌های آیفون مسدود شد و امكان ورود به آنها از بین رفت و این شایعه‌ای شد تا در شبكه اجتماعی توییتر ماجرای ریپورت یك كاربر ایرانی به وجود آید. حالا پس از آن حركت، دوباره در توییتر این بازار داغ است. نوشته‌اند كه پس از ریپورت دوباره او، گوگل‌پلی پروتكت درباره تلگرام طلایی هشدار داده و باید در ادامه حاشیه‌های این داستان نوشت كه بازار فحاشی هم در این میان داغ است! از ریپورت یك ایرانی تا حذف تلگرام طلایی به صورت ناگهانی.
 تكلیف كاربران ایرانی چیست؟
حالا چهار حالت وجود دارد. حالت اول حذف فیلترینگ است كه پس از بازگشت خبرگزاری‌های رسمی و كانال‌های مربوط به مسؤولان به تلگرام، دوباره سر زبان‌ها افتاد. چند وقت پیش هم دبیر شورای‌عالی فضای مجازی اعلام كرد در صورتی كه خدمات پایدار داخلی در حوزه پیام رسان‌ها ایجاد شود، این احتمال وجود دارد كه تلگرام رفع فیلتر شود، هرچند این تصمیم درباره این موضوع به عهده قوه قضاییه است و باید منتظر ماند و دید كه چه اتفاقی می‌افتد.
حالت دوم هم دقیقا همان معضلی است كه حالا دارد اتفاق می‌افتد! مردم و به‌خصوص نوجوانان روز به روز با فیلترشكن‌های بیشتری آشنا می‌شوند تا به تلگرام وارد شوند و این سرآغاز هزاران معضل دیگر است.
حالت سوم سوق دادن مردم به سمت پیام‌رسان‌های داخلی است. اتفاقی كه تاكنون به هر دلیلی نیفتاده و این پیام‌رسان‌ها هم در زمینه‌های تخصصی خود فعالیت خوبی برای جذب مردم انجام نداده‌اند.
حالت چهارمی هم هست. این‌كه مردم كماكان به دلیل قطع و وصلی فیلترشكن‌ها، به دنبال اپ‌هایی باشند كه می‌توان بدون اتصال به فیلترشكن، وارد آنها شد و از تلگرام استفاده كرد. موضوعی كه ابتدا در ا‌پی مانند تلگرام طلایی وجود داشت و حالا به مردم ثابت شده كه امنیت ندارد و بدون اطلاع قبلی از بازارهای مجازی حذف شده، اما حالا تكلیف مردم چیست؟