سایه رکود بر سر دبی

جام‌جم ریشه‌های اقتصادی تغییر رویکرد سیاسی دبی نسبت به تهران را بررسی می‌کند

سایه رکود بر سر دبی

دبی كه در دو دهه گذشته روابط تجاری حیاتی با ایران داشت، در چند سال اخیر به علت همراهی دولت امارات با عربستان در جنگ علیه مردم یمن و سپس پیروی از دستورات آمریكا برای تشدید تحریم‌ها علیه ایران، بتدریج در حال لطمه دیدن از این سیاست‌هاست. در دوره قبلی تحریم‌ها علیه ایران، دبی به یك كانال مقابله با تحریم‌ها تبدیل شد؛ اما در یك سال اخیر كه آمریكا از برجام خارج شد، حاكمان دبی با كاخ سفید همراهی و مراودات تجاری و ارزی با ایران را مختل كردند. هرچند اقدامات سال گذشته دبی، در بحران ارزی ایران تأثیر گذاشت اما اكنون اقتصاد ایران در حال مدارا با تحریم‌هاست و از دوره بحرانی عبور كرده است. در مقابل، این اقتصاد دبی است كه از منافع تجارت با ایران محروم مانده است. به همین دلیل است كه حاكمان دبی اخیرا برای اصلاح روابط تجاری با ایران ابراز علاقه كرده‌اند. آن‌طور كه شورای بازرگانان ایرانی در دبی اعلام كرده، تجارت بین ایران و امارات، بار دیگر ازسر گرفته شده و نتیجه مذاكرات با حاكمان دبی، موافقت آنها با دادن مجوز به تاجران ایرانی، برای فعالیت و سرمایه‌گذاری در دبی است. از آنجا كه نزدیكی دبی به ایران، بدون اجازه ابوظبی صورت نمی‌گیرد، مشخص است كه نگرانی‌ها و دغدغه‌های امارات، اقتصادی است نه امنیتی. تغییر اخیر در سیاست امارات نیز در همین راستا تفسیر می‌شود، چرا كه دبی همچنان به سرمایه‌گذاران ایرانی نیاز شدیدی دارد و تا سال گذشته حدود 600 هزار ایرانی در دبی سرمایه‌گذاری كرده یا زندگی می‌كردند. به همین دلیل دبی نمی‌تواند از سرمایه‌گذاری هزاران ایرانی چشم‌پوشی كند. باید توجه داشت كه دبی در نتیجه وجود امنیت توانسته در دهه‌های اخیر چنین رشدی كند و هزاران نفر از سرمایه‌گذاران خارجی را جذب كند؛ بنابراین تنها با یك زمین‌لرزه امنیتی كوچك در امارات تمام سرمایه‌ها از این كشور خارج ‌شده و به مكان امن‌تری منتقل می‌شود و در نتیجه همه شكوفایی و رشد و پیشرفتی كه طی 50 سال برای امارات حاصل شده طی چند روز از بین می‌رود. ایران در سال‌های گذشته بزرگ‌ترین مقصد صادرات مجدد دبی محسوب می‌شد اما در سال گذشته روابط تجاری دبی با ایران به شدت كاهش یافت به طوری كه واردات ایران از امارات بیش از 40 درصد كم شد. از سوی دیگر در یك سال اخیر به علت پیروی امارات از تحریم‌های آمریكا، شاهد مهاجرت بی‌سابقه شمار زیادی از سرمایه‌گذاران ایرانی مقیم امارات عربی متحده به سوی كشورهایی نظیر تركیه، گرجستان و حتی عمان بودیم. روزنامه فایننشال تایمز اعلام كرده كه در مدت سه سال گذشته شمار ایرانیان مقیم امارات كه بیشتر آنها در دبی سكونت داشتند به شدت كاهش یافته است. همچنین شمار گردشگران ایرانی در امارات عربی متحده بین سال‌های ۲۰۱۶ تا ۲۰۱۸، نصف شده و از ۷۰۰ هزار نفر به ۳۵۰ هزار نفر رسیده است.

جنگ یمن و سیاست‌های اقتصادی غرب دامن دبی را هم گرفت
محمدرضا فیاض، سفیر سابق ایران در امارات در خصوص ركود اقتصادی حاكم بر این كشور و به‌خصوص دبی گفت: در وضعیت فعلی فشار اقتصادی زیادی كشور امارات را تهدید نمی‌كند، هرچند اوضاع اقتصادی این كشور مثل چهار، پنج سال قبل هم نیست و افت پیدا كرده است.
وی افزود: همه كشورهای منطقه و خاورمیانه با مشكل اقتصادی روبه‌رو شده‌اند كه در این امر حضور انگلیسی‌ها و آمریكایی‌ها، سیاست‌های اقتصادی آنان و تأثیر آن بر كشورهای حوزه خلیج فارس به همراه جنگ عربستان و یمن نقش پررنگی ایفا می‌كند. فیاض در ادامه تصریح كرد: تجارت ایران با امارات نسبت به سه سال قبل تغییری نكرده و همچنان تجار دو كشور در حال مبادله كالاهای خود با هم هستند. البته با توجه به شرایط سیاسی حاكم بر منطقه، امارات از این امر ضرر زیادی كرده است.



كاهش درآمد دبی از تحریم‌ها علیه ایران
عباس آرگون، فعال اقتصادی به جام‌جم گفت: اقتصاد دبی زیرساخت بسیار مناسبی دارد و با تكانه‌های كوچك آسیب زیادی نمی‌بیند اما از چند سال پیش كه مالیات بر تراكنش تجار ایرانی در نظر گرفتند، نقل و انتقال پول به این كشور كم شد و همین موضوع باعث شده تا در زمینه تجارت با كاهش روبه‌رو شود. وی به جنگ یمن اشاره كرد و افزود: همكاری امارات با عربستان در جنگ یمن هزینه‌هایی را برای این كشور به‌دنبال داشت و از سوی دیگر نقل و انتقال پول تجار ایرانی كه در گذشته در دبی انجام می‌شد اكنون با اجرای تحریم‌های آمریكا علیه ایران از درآمدهای این شیخ‌نشین كاسته و این در حالی است كه هزینه‌های این كشور به دلیل شركت در جنگ افزایش یافته است.  در تحریم‌های شورای امنیت سازمان ملل تجار ایرانی این امكان را داشتند كه نقل و انتقال ارزی خود را در این كشور انجام دهند اما اكنون این امكان از تجار ایرانی گرفته شده است. آرگون اضافه كرد: هر كشوری كه وارد جنگ نظامی می‌شود امنیت سرمایه‌گذاری در آن كشور از بین می‌رود. با ورود امارات به جنگ با یمن تراز تجاری این كشور كه در دبی متمركز است كاهش یافت.




ركود در دبی نتیجه عدم همكاری با ایران
عرفان شاكری، نایب رئیس اتاق بازرگانی ایران و امارات با بیان این‌كه فعالیت تجاری ایران و امارات در دو سال گذشته كاهش زیادی داشته، گفت: اعداد و ارقام نشان می‌دهد حجم تجارت ایران و امارات نسبت به گذشته
 20 درصد كاهش یافته است و همین موضوع یكی از عوامل ایجاد ركود در اقتصاد دبی شده است. شاكری به مثبت بودن روند مذاكرات مقامات ایران و امارات اشاره كرد و افزود: تحركات اخیر امارات در منطقه و باز شدن چشم این كشور نسبت به كشورهایی كه سابق بر این با آنها همراهی می‌كرد، نشان‌دهنده این موضوع است كه نگاه سیاسی امارات در حال تغییر است و این كشور نیز بسیار تمایل دارد با ایران روابط تجاری خود را افزایش دهد؛ لذا همین فضای ایجادشده می‌تواند موجب بهره‌برداری مثبت اقتصادی هر دو كشور شود. وی افزود: چند سال پیش دبی موضوعاتی حول بحث مالیات بر تراكنش را مطرح كرد كه عواملی از این دست تأثیر بسیاری در ایجاد مشكلات اقتصادی داخلی این كشور داشت. ایران یكی از اصلی‌ترین شركای تجاری امارات بود و كاهش همكاری با این شریك بزرگ بازرگانی كه سطح بالایی از مراودات را نیز با هم داشتند طبیعتا باعث لطمه به اقتصاد این كشور شده است. نایب رئیس اتاق بازرگانی ایران و امارات مشكلات اقتصادی را نشات گرفته از سیاست كشورها دانست و گفت: من كارشناس سیاسی و روابط بین‌الملل نیستم اما به‌عنوان یك تاجر می‌دانم زمانی كه روابط سیاسی دو كشور سرد شود قطعا بر روند تجارت تأثیر می‌گذارد.



جنگ یمن اقتصاد دبی را به هم ریخت
مسعود دانشمند، رئیس هیات مدیره خانه اقتصاد ایران چرخش سیاسی امارات به سمت ایران را با هدف بهبود وضعیت اقتصادی این كشور دانست و تصریح كرد: كشورهایی كه وارد جنگ می‌شوند در شرایط اقتصادی بدی قرار می‌گیرند و از آنجا كه امارات در جنگ عربستان با یمن نقش اساسی ایفا كرد باعث كاهش امنیت اقتصادی شد و قصد دارد آن را جبران كند. وی ادامه داد: امارات یك كشور تولید محور نیست و اغلب درآمد آن از طریق تجارت به دست می‌آید. زمانی كه تجارت خود را با ایران كاهش داد به این معنا بود كه كالاهای كمتری به مركز تجاری این كشور (دبی) وارد شود. دانشمند با بیان مثالی در این زمینه گفت: اگر یك تولیدكننده قصد عرضه كالا به ایران را داشته باشد محصول خود را با 10درصد سود راهی ایران می‌كند، اما این كالا زمانی كه قرار است به دبی برسد قیمت تمام‌شده آن محاسبه و سود موردنظر دریافت می‌شود. از این سمت دبی برای ارسال كالا به ایران سود 20درصدی را دریافت می‌كند و كاهش همین موارد باعث پایین آمدن تراز تجاری و ركود اقتصادی در دبی شده است. این كارشناس اقتصادی تاكید كرد: امارات قصد دارد از جنگ با یمن خارج شود و به فكر افزایش تجارت با ایران است. اكنون ركود اقتصادی باعث شده تا قیمت شركت‌های خدماتی و همچنین ساختمانی و املاك در این شهر به میزان
 قابل توجهی پایین بیاید.


بلندپروازی‌های آل مكتوم در دبی
سیدرضی حاجی‌آقامیری، عضو اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و كشاورزی تهران نیز گفت: ركود اقتصادی دبی و امارات چیز جدیدی نیست و همواره در ده سال اخیر امارات با این مشكل روبه‌رو بوده است كه علت اصلی آن به بلندپروازی‌های حاكمان دبی و ابوظبی برمی‌گردد. وی افزود: به دلیل قرض‌های انباشته‌شده حاكمان دبی و ركود اقتصادی در آمریكا و اروپا اوضاع اقتصادی این كشور با ركود روبه‌رو شد، البته دو سه سالی وضع بهتر شد، ولی هم‌اكنون نیز دبی با این مساله دست‌وپنجه نرم می‌كند. این عضو اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و كشاورزی تهران تصریح كرد: از طرف دیگر فعالان صنعت برج‌سازی و هتلداری امارات همواره به دنبال ساختن برج و هتل بوده‌اند به‌طوری كه در این زمینه تورم شدیدی اتفاق افتاد و مازاد بر نیاز به امور ساخت‌وساز توجه كردند. حاجی‌آقامیری گفت: روابط تجار ایرانی با تاجران اماراتی همچنان خوب بوده و نمی‌توان گفت كه رابطه اقتصادی بین ایران و امارات كاهش یافته است چون اقتصاد این دو كشور همیشه به هم وابسته بوده و هر دو طرف از افزایش روابط سود خواهند برد. این عضو اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و كشاورزی تهران اذعان كرد: در افزایش یا كاهش نرخ ارز در سالیان اخیر در كشورمان، سیاست‌های امارات نقش پررنگی ایفا كرده است.



كاهش شدید ورود گردشگران خارجی
جعفر قنادباشی، كارشناس مسائل خاورمیانه درخصوص ركود اقتصادی حاكم بر این كشور و به‌خصوص دبی گفت: در حال حاضر كاهش ارزش سهام بورس در امارات بیش از گذشته خودنمایی می‌كند. وی گفت: در این امر كاهش خرید محصولات توسط دولت و بخش خصوصی كشورمان از امارات در این امر نقش به‌سزایی داشته است چون به نوعی می‌توان گفت دبی و ابوظبی توسط ایرانی‌ها رونق پیدا كرد. این كارشناس مسائل خاورمیانه با بیان این كه بسیاری از ایرانی‌ها همواره خریدهای خود را از دبی انجام می‌دادند، بیان كرد: بخش خصوصی با توجه به افزایش قیمت دلار و بخش دولتی به‌دلیل مسائل سیاسی خرید محصولات از دبی را كاهش داده‌اند، همچنین بسیاری از محصولات كشورمان همچون سوخت و خاك با قیمت ارزانی از ایران به سمت دبی و امارات می‌رفت كه خوشبختانه جلوی این امر گرفته شده است. قنادباشی یادآور شد: به دلیل تحریم‌های ظالمانه آمریكا، اماراتی‌ها هم خرید محصولات و خصوصا میوه از ایران را متوقف كردند، به همین دلیل این محصولات را با قیمت گران‌تری از سایر كشورها تأمین می‌كنند. وی افزود: اماراتی‌ها با درآمد حاصل از تجارت (قانونی و قاچاق) با ایران و از طریق تبلیغات گسترده گردشگران زیادی را به این كشور روانه كردند و از طرف دیگر سرمایه‌گذاری زیادی در بخش‌های مختلف در دیگر كشورها همچون كشورهای آفریقایی انجام دادند ولی با جنگ‌های منطقه‌ای و تنش این كشور با همسایگان گردشگران كمتری به امارات وارد شدند و اقتصاد این كشور از این امور بیشترین آسیب را دیده است.