بررسی گستره مطالعات علمی در مورد فساد نشان می‌دهد سیستمی (سیستمیك) فرض كردن فساد Systemic Corruption عملا به معنای ذاتی و درونی بودن و جاری و ساری بودن در تمامی اجزا و همچنین از صدر تا ذیل هر حكومتی است و القای یأس و ناامیدی و بی‌اثر بودن مبارزه با فساد می‌كند و درك این نكته كه سیستماتیك بودن فساد به معنای شكل‌گیری جرم سازمان‌یافته و روشمند در معدودی دستگاه‌هاست كه مقابله با آن نیازمند قاطعیت و هوشمندی است. بنابراین به‌رغم این‌كه معدودی مدعی‌اند فساد در كشور سیستمی است و البته وزارت خزانه‌داری ایالات متحده آمریكا در سال‌های اخیر منظما القای سیستمی بودن فساد در كشورهای دیگر را دارد، تمامی شواهد و قرائن نشان می‌دهد به هیچ وجه این‌گونه نیست و در مواردی ما شاهد شكل‌گیری فساد به صورت یك جرم سازمان‌یافته در برخی ساخت‌ها هستیم كه سیستمی نیست و مبارزه قاطع قوه قضاییه با مفاسد مؤید آن است كه این مبارزه هرچند كاری دشوار و پیچیده است، ولی حكایت از آن دارد كه فساد در ایران سیستمی نیست.
گفتنی است برای مفاسد گذشته، مقابله قضایی لازم است، اما برای جلوگیری و ریشه‌كنی فساد در شرایط حال و آینده، اولویت اصل پیشگیری و اصلاح سیستم‌ها و روش‌ها در بخش اجرایی (و نیز دقت در شایسته گزینی در غوغای جبهه‌بندی‌های سیاسی) توأم با مبارزه بیرحمانه با فساد توسط بخش‌های قضایی و به‌ویژه شبه قضایی ضروری است.
جالب است در جمهوری اسلامی ایران جابه‌جایی قدرت گروه‌های رقیب سیاسی در انتخابات گوناگون، حكایت از سلامت كامل و نزد نخبگان سیاسی جهان همواره زبانزد است.