جیبخالی هوایپاک
دو هفته پیش تهران به همراه چند کلانشهر دیگر طولانیترین تداوم آلودگی هوای تاریخ ایران را به ثبت رساندند. شاخصهای آلودگی هوا در آن دوره زمانی به گونهای بود که برخی از کارشناسان حوزه مدیریت باور داشتند این اتفاق به معنای تخلیه شهرهاست.
همان دوره زمانی هم اظهارنظرهای بسیار و متفاوتی از چرایی حل نشدن این معضل تکراری عنوان شد، شهرداری از زیر بار تولیگری حل آلودگی هوا شانه خالی کرد و آن را منوط به همافزایی 16 دستگاه دیگر دانست، حتی وقتی بحث بالا گرفت اساسا موضوع آلودگی هوا را «سیاهنمایی» خواند، دادستان تهران از پیگیری حقوقی مسببان این امر خبر داد، کارخانههای مازوتسوزی تعطیل شدند. بالاخره علی سلاجقه، رئیس سازمان محیطزیست ایران با آرامشی عجیب از «خبرهای خوب در هزینهکرد برای قانون هوای پاک» خبر داد. همه اینها اما با وزش باد و ورود توده هوای سرد از هفته گذشته به ایران از یاد رفت. برف سپید آمد و نشست بر تمام آن گفتههای پیشین. آسمان رنگ آبیاش را به رخ شهروندانش کشید و فراموشی سابقهدار ما هم چتری شد بر تمام آلودگیهای گذشته. امروز اما آفتاب زده است و یخ برفهای گوشه خیابان را آب کرده، شهرهای دیگر هم آرام آرام از برف سپید خالی شدهاند و همین دیروز سازمان هواشناسی اعلام کرده است «منتظر آلودگی هوا» باشیم! همین امروز هم البته که هوای پایتخت برای گروههای حساس ناسالم است. دوباره همان چرخه به حرکت در میآید، هر ارگان و نهاد دست به انتشار آمارهایی میزند و مقصران آلودگی یکی یکی در رسانهها رفع اتهام میکنند. آلایندهها دوباره سر زبانها میافتند، از حجم بالای خودروهای فرسوده گرفته تا نقش قابلتوجه صنایع در هوای آلوده این روزها. همه اینها اما یک نکته عجیب و تاسفبار را هم به همراه داشت، اینکه در میانه همه این اتفاقات لایحه بودجه سال آینده به مجلس تقدیم شد. لایحهای که بهعنوان مهمترین سند مالی کشور، افقی از وضعیت سال آینده را پیش روی ما قرار میدهد. جزئیاتی که از این بودجه در رسانهها منتشر شده یک فصل مشترک بدیهی به همراه دارد، اینکه تقریبا تمامی هزینههای دولت در سال آینده افزایش داشته است، بدیهی از این جهت که میزان این افزایش با توجه به نهادها همسو به میزان تورمی است که از سوی بانک مرکزی اعلام شده است. از یارانه دارو گرفته تا حقوق کارمندان.
اما سهم هوا در این سند الی همچون یک زخم به چشم میخورد، چراکه براساس این لایحه به شکل عجیبی بودجه قانون هوای پاک، کاهش چشمگیری داشته است. دولت قرار است برای اجرای این قانون در سال بعد فقط ۱۶۰میلیارد تومان هزینه کند. تیم اقتصادی دولت البته پارسال برای اجرای این قانون دستودل بازتر بود؛ آنها ۳۲۰میلیارد تومان (دو برابر رقم بودجه پیشنهادی ۱۴۰۲) برای اجرای قانون هوای پاک در نظر گرفته بودند هرچند در نهایت مجلس آن را به ۲۸۸میلیارد تومان کاهش داد. این رقم قرار بوده ۳۴ ماده قانون هوای پاک را که در سال ۹۶ تصویب شده بود، اجرایی کند، قانونی که تکالیف متعددی روی دوش همه دستگاهها گذاشته است. با وجود رقم ۲۸۸میلیارد تومانی، هوای پاک امسال سهم خیلی از شهرها نشد و مثلا کلانشهر تهران امسال فقط دو روز هوای پاک تنفس کرد. جالب اینکه فصل بودجهنویسی دقیقا مطابق با فصل آلودگی هواست اما اینکه ارقام ردیفهای مختلف مربوط به هوای پاک در لایحه بودجه هر سال آب میرود، نتیجهاش این است که کاهش آلودگی هوا عملا در اولویت نیست. این ردیف بودجه در حالی به نصف سال گذشته کاهش پیدا کرده که احتمالا هنگام تصویب این سند مالی، رقم بودجه قانون هوای پاک بیش از این هم کاهش یابد.
اما سهم هوا در این سند الی همچون یک زخم به چشم میخورد، چراکه براساس این لایحه به شکل عجیبی بودجه قانون هوای پاک، کاهش چشمگیری داشته است. دولت قرار است برای اجرای این قانون در سال بعد فقط ۱۶۰میلیارد تومان هزینه کند. تیم اقتصادی دولت البته پارسال برای اجرای این قانون دستودل بازتر بود؛ آنها ۳۲۰میلیارد تومان (دو برابر رقم بودجه پیشنهادی ۱۴۰۲) برای اجرای قانون هوای پاک در نظر گرفته بودند هرچند در نهایت مجلس آن را به ۲۸۸میلیارد تومان کاهش داد. این رقم قرار بوده ۳۴ ماده قانون هوای پاک را که در سال ۹۶ تصویب شده بود، اجرایی کند، قانونی که تکالیف متعددی روی دوش همه دستگاهها گذاشته است. با وجود رقم ۲۸۸میلیارد تومانی، هوای پاک امسال سهم خیلی از شهرها نشد و مثلا کلانشهر تهران امسال فقط دو روز هوای پاک تنفس کرد. جالب اینکه فصل بودجهنویسی دقیقا مطابق با فصل آلودگی هواست اما اینکه ارقام ردیفهای مختلف مربوط به هوای پاک در لایحه بودجه هر سال آب میرود، نتیجهاش این است که کاهش آلودگی هوا عملا در اولویت نیست. این ردیف بودجه در حالی به نصف سال گذشته کاهش پیدا کرده که احتمالا هنگام تصویب این سند مالی، رقم بودجه قانون هوای پاک بیش از این هم کاهش یابد.