در این گزارش، بازی مرسوم و جذاب سینمایی را که از شروع جشنواره و در قالب ویژه‌نامه روزانه آغاز کردیم، ادامه می‌دهیم و نقطه پایانی روی آن می‌گذاریم. این‌که چه فیلم‌هایی رکورددار نامزدی در این دوره بودند و چه آثاری بیشترین سیمرغ‌ها، دیپلم‌های افتخار و جوایز را کسب کردند و به خانه بردند. در این میان و با کمال احترام، از خجالت برخی انتخاب‌های داوران هم درآمده‌ایم.  این‌که چطور فیلم تماشایی و تاثیرگذار «غریب» ساخته محمدحسین لطیفی با وجود پیشتازی  در دریافت جوایز و تحسین مخاطبان و منتقدان حتی شایسته نامزدی در بخش بهترین فیلم و فیلم‌نامه نشد؟ این البته چیزی از ارزش‌های فیلم خوب «سینمامتروپل» ساخته محمدعلی باشه‌آهنگر کم نمی‌کند  که برنده سیمرغ بلورین بهترین فیلم شد.

9 نکته جوایز
یک) از 24 فیلم بخش سودای سیمرغ(مسابقه سینمای ایران) پنج فیلم در هیچ رشته‌ای نامزد دریافت سیمرغ شناخته نشدند، آه سرد(ناهید عزیزی‌صدیق)، پرونده باز است(کیومرث پوراحمد)، کاپیتان(محمد حمزه‌ای)، هایپاور(هادی محمدپور)، هوک(حسین ریگی). البته آه سرد و هوک دست خالی مراسم اختتامیه چهل و یکمین جشنواره فیلم فجر را ترک نکردند و جوایزی در بخش‌های دیگر به دست آوردند؛ آه سرد، سیمرغ ویژه هیات داوران در بخش سینمای سعادت را دریافت کرد و هوک هم موفق به کسب جایزه ویژه بخش بین‌الادیان و سیمرغ بهترین دستاورد جلوه‌گاه شرق برای بازی سبحان رخشانی شد.

دو) از میان فیلم‌هایی که نام‌شان میان نامزدی بخش‌های مختلف چهل و یکمین جشنواره فیلم فجر قرار داشت، پنج فیلم با دست‌های خالی مراسم اختتامیه را ترک کردند: جنگل پرتقال، وابل، روایت ناتمام سیما، بعد از رفتن و آنها مرا دوست داشتند.

سه) از عجایب داوری این دوره جشنواره فیلم‌فجر که باعث شگفتی بسیاری از مخاطبان شد، بی‌توجهی به بازی درخشان بابک حمیدیان در نقش شهید محمد بروجردی در فیلم غریب بود که داوران به شکل عجیبی حتی این بازی خوب را شایسته نامزدی ندانستند. بازی‌های خوب علیرضا معتمدی در چرا گریه نمی‌کنی؟ رضا بهبودی در جنگل پرتقال و جواد قامتی در آغوش درخت هم از دیگر نقش‌آفرینی‌های درست و به اندازه و جذاب این دوره بود که داوران آنها را ندیدند. 

چهار) اما فارغ از بحث بازی‌ها و بی‌اعتنایی به برخی بخش‌های فنی، بزرگ‌ترین شگفتی داوری در بی‌مهری تام و تمام به فیلم غریب رقم خورد؛ آنجا که به‌رغم همه پیش‌بینی‌ها و گمانه‌زنی‌ها این اثر قابل توجه، در دو بخش بهترین فیلم و بهترین فیلمنامه حتی شایسته نامزدی شناخته نشد. اگرچه به غریب جفا شد و به گفته برخی منابع موثق، نفوذ مشهورترین داور در این بی‌اعتنایی نقش مهمی داشته، اما این فیلم به قدری در بخش‌های دیگر خوب بوده که با دریافت هشت جایزه و از جمله پنج سیمرغ، بیشترین جوایز این دوره را به خود اختصاص داد. سؤال مهم از هیات محترم داوران به‌ویژه همان داور پرآوازه موردنظر این است چطور فیلمی غریب که این‌قدر در داوری بخش‌های بازیگری و فنی و از نظر مخاطبان و منتقدان موردتوجه قرار گرفت و شایسته تحسین شناخته شد، نباید جایی میان نامزدهای بهترین فیلم و بهترین فیلمنامه داشته باشد؟ آیا این موفقیت و پیشتازی نشان از فیلمنامه، کارگردانی و فیلم خوب بودن نیست؟ 

پنج) یکی از غرایب دیگر داوری در این دوره، نامزدشدن سه نفر از بازیگران فیلم کت چرمی در بخش بهترین بازیگر نقش مکمل زن بود که رکورد عجیبی را هم برای این فیلم ثبت کرد. ستاره پسیانی، رویا تیموریان و سارا حاتمی در این بخش نامزد دریافت جایزه بودند که درنهایت بهترین انتخاب صورت گرفت، هرچند به نظر می‌رسد باتوجه به میزان حضور و اهمیت نقش، سارا حاتمی درواقع نقش اصلی زن فیلم است، نه کاراکتری که گلاره عباسی نقش او را بازی می‌کند. یعنی اگر هم قرار به نامزدی بود، باید بازی حاتمی را در بخش بهترین بازیگر نقش اول زن می‌دیدند.

شش) دست و دلبازی داوران هم آش اختتامیه را شورتر کرد، آن هم با اهدای چهار جایزه در بخش بهترین بازیگر نقش مکمل مرد؛ یک سیمرغ عجیب به سجاد بابایی، که از قضا پاشنه آشیل ترکیب بازیگری فیلم استاد بود و اعطای سه‌دیپلم افتخار به فرهاد قائمیان، هومن برق‌نورد و پژمان جمشیدی. این تصمیم داوران یعنی انتخاب چهار برنده از میان هفت نامزد، یعنی بی‌اهمیت کردن رقابت. همین سخاوت بیهوده در بخش بهترین بازیگر نقش اول مرد هم به چشم خورد، درحالی‌که داوران باید با قاطعیت یک انتخاب و یک جایزه در هر بخش داشته باشند تا کیفیت رقابت، هیجان و جذابیت جشنواره حفظ شود. ضمن این‌که به اعتقاد خیلی‌ها، مهران احمدی به خاطر بازی خوبش در غریب شایسته‌ترین فرد برای دریافت جایزه این بخش بود. 

هفت) انگار سخاوت داوران و تعداد جوایز بس نبود که دیگران هم هوس مشارکت در این دست و دلبازی کردند، فارغ از جایزه ویژه هیات داوران و جایزه ویژه دبیر جشنواره که البته مرسوم فستیوال‌های جهانی هم است، جوایز وزیر ارشاد(گوهرشاد) و شهردار تهران(جایزه آرمان) را باید از بدعت‌های تازه این دوره جشنواره فیلم‌فجر دانست، هرچند هر دو جایزه به لحاظ نام و مضمون ارزشمند و قابل اشاره هستند. 

هشت) یکی دیگر از موارد قابل اشاره این دوره، بلاتکلیفی بود که با انتخاب انیمیشن بچه زرنگ شکل گرفت. اساسا رقابت یک اثر پویانمایی با دیگر فیلم‌های سینمایی از آغاز چالش برانگیز به نظر می‌رسید که همین‌طور هم شد و این انیمیشن باوجود نامزدی در شش رشته، دست خالی مراسم را ترک کرد و داوران تنها سیمرغ ویژه بهترین پویانمایی را به این اثر درخشان اهدا کردند اما سؤال اینجاست بهترین پویانمایی دقیقا از میان کدام آثار پویانمایی؟! 

نه) غافلگیری دیگر داوران انتخاب نشدن ژاله صامتی، بازیگر نقش اصلی فیلم سرهنگ ثریا بود. درحالی‌که خیلی‌ها گمان می‌کردند این بازیگر سیمرغ بهترین بازیگر نقش اول زن را در این دوره جشنواره به خانه می‌برد، این اتفاق نیفتاد و پردیس پورعابدینی، به خاطر بازی‌اش در غریب برنده این جایزه شد. در صورتی که بازی او باوجود امتیازاتی، واجد دریافت سیمرغ نبود.