پایه‌های اصلی ساخت تمدن
حضرت آیت‌ا... خامنه‌ای، هویت قوی، فرهنگ غنی و فكر و اندیشه صحیح را پایه‌های اصلی ساخت تمدن دانستند و از همین زاویه درخصوص سند ۲۰۳۰ و علت اصرارهای آشكار و پنهان بیگانگان برای تحكیم آن بر مناسبات كشورها از جمله كشورهای اسلامی و ایران، نكات مهمی خطاب به مسؤولان گوشزد كردند.
رهبر انقلاب اسلامی گفتند: جان كلام در سند ۲۰۳۰ كه فصل مهمی از آن به آموزش‌وپرورش اختصاص دارد، این است كه نظام آموزشی باید جوری تنظیم شود كه فلسفه، سبك زندگی و مفهوم حیات براساس مبانی غربی به كودكان و نوجوانان آموزش داده شود.
ایشان در تبیین این واقعیت افزودند: غربی‌ها انتظار دارند معلمانِ متدین ما كه علاقه‌مند به آینده كشور هستند، در كلاس درس خود برای آنها سرباز تربیت كنند، تا دانش‌آموز ما سرباز و رعیت همان وحشی‌های كروات‌زده ظاهرسازی شود كه به‌راحتی آدم می‌كشند و به آدمكش‌ها كمك می‌كنند.
حضرت آیت‌ا... خامنه‌ای در ادامه، خدمات معلمان در طول سال‌های پس از انقلاب را خدماتی بزرگ و ثمربخش برشمردند و با انتقاد از كسانی كه غیرمنصفانه و با اغراض سیاسی، درصدد بی‌قدر و قیمت كردن آموزش‌وپرورش هستند، گفتند: البته آموزش‌وپرورش با نقطه مطلوب فاصله دارد كه باید با كار و تلاش، نواقص و معایب را برطرف كرد اما وضعیت امروز آموزش‌وپرورش با وضع اسفبار آن در قبل از انقلاب قابل مقایسه نیست.
رهبر انقلاب اسلامی با بیان نمونه‌هایی از كارهای بزرگ آموزش‌وپرورش در سال‌های پس از انقلاب، خاطرنشان كردند: «دانشمندانی كه كشور را در شاخه‌های مختلف علمی همچون فناوری نانو جزو رتبه‌های برتر دنیا قرار داده‌اند»، «هزاران دانش‌آموز و معلم شهید و نسل سوم و چهارم انقلاب كه با وجود زمینه‌های گوناگون برای مفاسد اخلاقی در دنیای امروز، با انگیزه مجاهدت، محكم و استوار در مقابل دشمن می‌ایستد و برای اعزام به دفاع از حرم اصرار می‌كند»، «جوانان فعال در اردوهای جهادی و دلدادگان به معنویات و اهل دعا، توسل و پیاده‌روی اربعین» در همین آموزش‌وپرورش تربیت شده‌اند، بنابراین نباید آموزش‌وپرورش دوره انقلاب را دست‌كم گرفت.
رهبر انقلاب در تبیین وضع مطلوب آموزش و پرورش تأكید كردند: آموزش و پرورش باید انسان‌هایی «دانا، توانا، خردمند، پرهیزكار، پاكدامن، كارآمد، شجاع، هوشیار و اهل اقدام» تربیت كند كه اگر چنین شود، همان آرزویی كه بارها بیان كرده ام محقق می‌شود و ایران عزیز به جایگاهی می‌رسد كه تا پنج دهه بعد، هر كسی در هر جای جهان بخواهد از مرزهای جدید علم آگاه شود باید زبان فارسی یاد بگیرد.
ایشان رسیدن آموزش و پرورش به وضع مطلوب و تربیت جوانانی با ویژگی‌های یاد شده را پایه اصلی «ایران سربلند فردا» و «اساس ایجاد تمدن نوین اسلامی» خواندند.
حضرت آیت‌ا... خامنه‌ای در بیان چند تذكر «سند تحول آموزش و پرورش» را سندی بسیار خوب برشمردند و گفتند: این سند نوعی ریل‌گذاری است و می‌تواند این بخش مهم از كشور را به سرمنزل مقصود برساند.
رهبر انقلاب ابلاغ این سند را لازم اما ناكافی دانستند و با اشاره به ضرورت آشنایی و آگاهی بدنه آموزش و پرورش با این سند تأكید كردند: باید با جدیت، تحقق سند تحول را پیگیری كرد كه این امر روحیه انقلابی می‌خواهد.
حضرت آیت‌ا... خامنه‌ای با انتقاد شدید از كسانی كه با قلم یا بیان یا اَشكال دیگر درصدد تضعیف روحیه انقلابی در میان مردم و جوانان هستند، افزودند: روحیه انقلابی به منزله جان و روح این ملت است و خداوند از كسانی كه در این مساله تشكیك و آن را تضعیف كنند، نخواهد گذشت.
ایشان با یادآوری نجات ایران از زیرپای حكومت دست‌نشانده بیگانگان تأكید كردند: مؤسس رژیم پهلوی را انگلیسی‌ها آوردند و وقتی او را نخواستند به او دستور ترك كشور را دادند و رضاخان هم در اوج بی‌غیرتی و ذلت و خفت، این دستور را پذیرفت. آیا برای یك ملت، ننگ و سرافكندگی بیشتر از این امكان‌پذیر است كه رئیس كشورش را بیگانگان بیاورند و هر وقت نخواستند با تحقیر او را بردارند؟
ایشان افزودند: محمدرضا پهلوی را هم انگلیسی‌ها و آمریكایی‌ها روی كار آوردند و او هم در مقابل، كشور را به خدمت آنها درآورد، اما انقلاب، ایران عزیز را از زیر پای این انسان‌های حقیر و پست و ظالم بیرون كشید. حالا اگر كسی این روحیه انقلابی را تضعیف كند، آیا خدا او را می‌بخشد؟



تحول در آموزش و پرورش
با روحیه انقلابی
حضرت آیت‌ا... خامنه‌ای تحول در آموزش و پرورش را در گرو روحیه انقلابی خواندند و افزودند: باید بدون ترس و محافظه‌كاری به تشخیص و تصمیم رسید و اقدام لازم را نه نمایشی و تشریفاتی، بلكه واقعی و حقیقی انجام داد.
ایشان در همین زمینه افزودند: البته تصمیم و اقدام انقلابی به معنای بی‌توجهی به نقد عالمانه نیست، چرا كه استقبال از نقد عالمانه، جزو روحیه انقلابی است.
رهبر انقلاب در ادامه تذكرات در زمینه آموزش و پرورش، سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی را بسیار مهم و قلب این وزارتخانه دانستند و افزودند: متون آموزشی كه این سازمان تولید می‌كند، باید منطبق با سند تحول باشد. ایشان با انتقاد از در نظر گرفته شدن مهلتی ۱۲ ساله برای تطبیق متون درسی با سند تحول گفتند: باید با سرعت و جدیت و در زمانی كوتاه این كار را انجام داد، چرا كه امروزه هر «ساعت» در پیشرفت جامعه مهم است.
حضرت آیت‌ا... خامنه‌ای گنجانده شدن مناسب و صحیح و ظریف پیام‌ها و معارف انقلاب در همه متون آموزشی و پرورشی را ضروری خواندند و خاطرنشان كردند: سازمان پژوهشی و برنامه ریزی باید از لحاظ انسان‌های دانا، آگاه، خوشفكر، متدین و انقلابی غنی شود.
تذكر دیگر حضرت آیت‌ا... خامنه‌ای به مسؤولان آموزش و پرورش افزایش بیشتر دانشجویان و ارتقای كیفیت دانشگاه‌های فرهنگیان و شهید رجایی بود.
ایشان خاطرنشان كردند: در این مراكز باید معلمانی تربیت شوند كه به معنای حقیقی كلمه، معلم و تعلیم‌دهنده دین و تقوا و انقلاب باشند.


نشاط و سرزندگی
در محیط‌های دانش‌آموزی  
رهبر انقلاب، مدارس استعدادهای درخشان و نخبه پروری در كشور را بسیار مهم برشمردند و با تأكید بر تقویت هرچه بیشتر این مدارس گفتند: جایگاه ایران در المپیادهای جهانی باید حفظ شود و تنزل رتبه‌های كشور در برخی المپیادها از جمله ریاضی، فیزیك، شیمی و رایانه جبران شود و كشور و ملت به المپیادی‌های جوانی كه رتبه‌های جهانی كسب می‌كنند، افتخار كند.
حضرت آیت‌ا... خامنه‌ای با اشاره به توصیه مكررشان درباره نشاط و سرزندگی در محیط‌های دانش‌آموزی گفتند: البته برخی از این موضوع برداشت ناصحیح و سطحی می‌كنند، نشاط و سرزندگی یعنی برنامه‌های ورزشی یا فوق برنامه‌های جذاب به‌گونه‌ای باشد كه جوان، با انگیزه، پرانرژی و پرامید به درس و كار مشغول باشد.
ایشان با انتقاد از برخی برنامه‌ها در بعضی مدارس به بهانه نشاط و سرزندگی افزودند: گاهی اوقات فشارهای درسی در مدارس و در آموزشگاه‌هایی كه به دنبال قبولی بیشتر در كنكور یا به دست آوردن رتبه‌های بالا هستند، جوان را پژمرده و افسرده می‌كند كه باید برای حل این مسائل فكر و تدبیر و اقدام كرد.
توصیه دیگر رهبر انقلاب به مسؤولان آموزش و پرورش، فكر و تصمیم دقیق كارشناسی درباره كنكور بود. ایشان گفتند: دانشگاه‌ها می‌گویند در سال‌های اخیر صندلی خالی هم داشته‌اند، لازم است كارشناسان با بررسی عمیق درباره «بودن یا نبودن كنكور، ادامه آن به شكل فعلی یا تغییر آن»، تصمیم‌گیری و مسؤولان مربوط این تصمیمات را اجرا كنند.
حضرت آیت‌ا... خامنه‌ای، «معاونت پرورشی» را از بخش‌های بسیار مهم آموزش و پرورش برشمردند و با ابراز خرسندی از اقداماتی كه در این زمینه انجام شده است، افزودند: البته در ساختار، نیروی انسانی پرانگیزه و منابع مالی نقص‌هایی وجود دارد كه وزیر محترم باید دنبال كند تا معاونت پرورشی به معنای حقیقی آن محقق شود.


حفظ عزت نفس معلمان
در مساله معیشت
حضرت آیت‌ا... خامنه‌ای سپس به دو نكته مهم درباره معیشت معلمان و وضع دانش‌آموزان سیل‌زده پرداختند.
ایشان تأكید كردند: معلمان محترم، شریف و آبرودار هستند و عزت نفس آنان در مساله معیشت باید محفوظ بماند.
رهبر انقلاب با اشاره به سوءاستفاده برخی عناصر سیاسی یا بیگانگان از مسائل معیشتی معلمان گفتند: آنها می‌خواهند از این نقطه ضعف برای مقاصد خود بهره‌برداری كنند، اما قطع نظر از این سوءاستفاده، باید درباره درآمد معلمان به‌گونه‌ای عمل كرد كه عزت نفس آنان حفظ شود.
ایشان درباره دانش‌آموزان مناطق سیل‌زده نیز گفتند: این دانش‌آموزان حتی تا هنگامی كه مدارس آنها با همت دولت و مردم و كمك‌های قابل تقدیر خیرین مدرسه ساز تعمیر و ساخته شود نباید از درس و تحصیل عقب بمانند.
حضرت آیت‌ا... خامنه‌ای در ادامه سخنانشان، باطل كردن معارضه دروغین «علم و دین» را از افتخارات دستگاه‌های علمی، آموزشی و پژوهشی كشور برشمردند و افزودند: قدرتمندان مادی دنیا چندین قرن برای القای تعارض دین با علم تلاش كردند، اما در جمهوری اسلامی پرچم دین از همه جای دنیا برافراشته‌تر است و كشور از لحاظ علمی نیز جزو كشورهای پیشرفته محسوب می‌شود.
رهبر انقلاب فعالیت هزاران محقق، متفكر و دانشمند عمدتاً جوان و غالباً متدین در كشور را یادآوری كردند و افزودند: این نخبگان عزیز با هویت ایرانی سربلند و هویت دینی و اسلامی مشغول تحقیق و نوآوری و ابتكار و پیشرفت علمی هستند كه این حركت نشاط انگیز باید همچنان با قدرت ادامه داشته باشد.  حضرت آیت‌ا... خامنه‌ای برخورداری نوجوانان و جوانان ایرانی از مهارت تبدیل علم به عمل را بسیار مهم و پربركت خواندند و گفتند: مهارت آموزی باید از مدارس و دبیرستان‌ها شروع و پیگیری شود.


اقتدار ملت در گرو اتحاد آحاد مردم
رهبر انقلاب در آخرین بخش سخنانشان به آرایش جنگی دشمن و تهاجم آنان در زمینه‌های اقتصادی، سیاسی، نفوذ اطلاعاتی و ضربه زدن به‌وسیله فضای مجازی اشاره كردند و افزودند: آمریكا و صهیونیزم در همه ابعاد در حال برنامه‌ریزی و اقدام هستند البته این مختص دولت فعلی آمریكا نیست، قبلی‌ها هم همین كارها را با دستكش مخملین انجام می‌دادند اما كمكی كه رئیس جمهور فعلی آمریكا به ما كرده این است كه این دستكش را درآورده و همه آن چدن پنهان در زیر دستكش آمریكایی‌ها را می‌بینند.
ایشان تأكید كردند: در مقابل آرایش جنگی دشمن علیه ملت ایران، ملت هم باید آرایش جنگی بگیرد و همه مسؤولان، آحاد ملت و افراد توانا و نخبه در هر زمینه‌ای مشغول كارند با احساس مسؤولیت و آمادگی وارد میدان شوند.
ایشان افزودند: دشمن علی‌الظاهر در زمینه نظامی آرایش جنگی ندارد كه البته نظامیان ما حواسشان جمع است.
حضرت آیت‌ا... خامنه‌ای، حفظ وحدت را به‌ویژه در شرایط فعلی، بسیار لازم خواندند و تأكید كردند: همه مراقب باشند به‌خاطر اختلاف سلیقه‌های كوچك مقابل هم قرار نگیرند، چرا كه اقتدار ملت در گرو اتحاد آحاد مردم، گروه‌های اجتماعی، اقوام مختلف و وحدت متقابل مسؤولان و مردم است.
ایشان افزودند: به فضل الهی توطئه‌ها و تدابیر دشمن با وجود همه تبلیغات وسیع برای مشغول كردن ذهن‌ها و مخلوط كردن صحنه، به ضرر خود او تمام می‌شود.
رهبر انقلاب تأكید كردند: بدون تردید جوانان عزیز ایران سرافراز، شكست آمریكا و به زانو درآمدن صهیونیزم و عزت و عظمت نهایی ملت ایران را مشاهده خواهند كرد.
پیش از سخنان رهبر انقلاب اسلامی، آقای بطحایی وزیر آموزش‌وپرورش گزارشی از اقدامات و برنامه‌های این وزارتخانه در خصوص عملیاتی كردن سند تحول، تعمیق و معرفی سند تحول در بدنه آموزش‌وپرورش، توسعه عدالت آموزشی، اولویت دادن به افزایش كیفیت مدارس دولتی و جلوگیری از طبقاتی شدن آموزش‌وپرورش و تلاش برای توسعه كمّی و كیفی دانشگاه‌های تربیت معلم بیان كرد.