صنایع میان دست و پایین‌دست را رها كرده‌ایم
محسن حاتم، معاون سابق وزارت صنایع گفت: سه دسته اقلام در كشور وجود دارد كه باید برای داخلی‌سازی آنها اقدامات اساسی صورت گیرد. اولویت اول هم اقلامی است كه از ابتدا تاكنون بیشترین تحریم‌های ظالمانه شامل آنها بوده، به همین منظور  برای شكوفایی تولید داخلی در این كالاها بهترین كار این است كه پیش‌خرید  محصولات تولیدی در كشور صورت گیرد.
معاون سابق وزارت صنایع اذعان كرد: دوم  مواد اولیه واحدهای تولیدی هستند كه مشكل جدی در این زمینه وجود دارد به طوری كه چند روز قبل مقام معظم رهبری به خام‌فروشی هم اشاره داشتند.
حاتم تاكید كرد: بعد از انقلاب شركت‌های مربوط به صنایع بالادستی را به طور گسترده ایجاد كردیم ولی صنایع پایین‌دستی و میان دستی را رها كرده و در این زمینه وابسته شده‌ایم. به همین دلیل این محصولات مورد تحریم واقع می‌شوند، بنابراین بهترین فرصت است تا اینها را توسعه بدهیم، این در حالی است كه مثلاً در زمینه معدن و انرژی مواد خام را صادر و محصولات تمام‌شده همان‌ها را وارد می‌كنیم.
وی افزود: سوم كالاهای مصرفی معمولی هستند كه نیاز به برخی مواد اولیه خاص به‌خصوص در زمینه دارویی دارند به همین دلیل باید با بسته‌های حمایتی متنوع  تولید داخلی آنها را رونق دهیم، در پایان نیز باید ورود كالاهای لوكس به كشور را كنترل كرد.


صنعت لوازم خانگی کمتر از 6 ماه خودکفا می‌شود
حمیدرضا غزنوی، سخنگوی انجمن صنفی تولیدکنندگان لوازم خانگی تصریح کرد: صنعت لوازم خانگی در طول سال‌های گذشته توانسته به استقلال مناسبی برسد و وابستگی خود را به خارج از کشور به حداقل برساند.
وی صنعت لوازم خانگی را به سه دسته سطح بالا، سطح متوسط و سطح پایین تقسیم کرد و افزود: بخش فناوری با سطح بالا مربوط به کالاهای لوکس می‌شود که واردات آن به کشور ممنوع است و ایران نیز در این بخش توانایی تولید ندارد که البته تقاضای پایینی در این زمینه وجود دارد.
غزنوی ادامه داد: در بخش متوسط که مربوط به چند برند خارجی و چند برند ایرانی می‌شود رقابت زیادی وجود دارد که 60 درصد تقاضای بازار را تشکیل می‌دهد. برندهای ایرانی توانسته‌اند سهم زیادی از بازار داخلی کسب کنند و به دلیل کیفیت بالای محصولات خود قصد ورود به بازارهای منطقه و کشورهای اروپایی و آمریکا را داشتند که متاسفانه دولت در این زمینه کمکی به بخش خصوصی نکرده است.
سخنگوی انجمن صنفی تولیدکنندگان لوازم خانگی اضافه کرد: وابستگی لوازم خانگی به بخش موتور و ورق لمینت بیرونی محصولاتی است که کارخانه‌های فولاد می‌توانند تقاضای تولیدکنندگان را در این زمینه رفع کنند؛ اما در بخش موتور به‌دلیل عدم حمایت در طول سال‌های گذشته شاهد تعطیلی دو کارخانه تولید موتور لوازم خانگی در کشور بودیم که دلیل اصلی آن حضور برندهای خارجی با عنوان مونتاژکاری بود.
وی به مشکل اصلی تولیدکنندگان لوازم خانگی اشاره کرد و گفت: سرمایه در گردش و برندینگ مشکل اصلی تولیدکنندگان لوازم خانگی است که اگر دولت در زمینه تأمین سرمایه در گردش و همچنین تبلیغات و حضور در بازارهای منطقه به بخش خصوصی کمک کند، قول می‌دهم در خانه اروپایی‌ها و آمریکایی‌ها کالاهای ایرانی جای بگیرد.
غزنوی تاکید کرد: اکنون کیفیت لوازم خانگی تولید ایران با کارخانه‌های بزرگ آمریکایی، اروپایی و آسیایی رقابت دارد، اما دلیل مطرح نشدن آن عملکرد دولت‌ها در مقابل برندهایشان است. کشورهای اروپایی، آمریکایی و آسیایی با تبلیغ کالاهای خود سعی می‌کنند این کالاها را به کشورهای دیگر صادر کنند اما هنوز ما به این باور نرسیدیم که در ایران محصول خوب تولید می‌شود و می‌توانیم یک صادرکننده غیرنفتی باشیم.
وی برای صادرات لوازم خانگی به کشورهای دیگر پیشنهاد داد دولت بخشی از هزینه تبلیغات و بازاریابی در کشورهای دیگر را به بخش خصوصی بپردازد و مانند کشورهای دیگر عمل کند. وی افزود: بخش خصوصی توانایی تبلیغ، بازاریابی و فروش را به تنهایی ندارد و دولت باید در این زمینه کنار آنها باشد. حمایت از بخش خصوصی در زمینه صادرات می‌تواند ارزآوری زیادی برای کشور و دولت به همراه داشته باشد و دولت هم با اعطای جوایز صادراتی می‌تواند به بخش خصوصی انگیزه دهد. به گفته این مقام صنفی، اگر به صنعت لوازم خانگی توجه شود کمتر از شش ماه وابستگی تا 50 درصدی لوازم خانگی به کشورهای خارجی به کمتر از 5 درصد خواهد رسید. غزنوی به عملکرد برخی کشورهای منطقه برای فروش محصولات کشورشان اشاره کرد و گفت: برخی کشورها علاوه بر پرداخت هزینه تحقیق و توسعه، انبارهایی را برای عرضه محصولاتشان در نظر گرفتند تا بتوانند کالاها را راحت‌تر به کشورهای دیگر صادر کنند. سخنگوی انجمن صنفی تولیدکنندگان لوازم خانگی به بخش صنایع با فناوری پایین اشاره کرد و افزود: بخش فناوری با سطح پایین 25 درصد تقاضای بازار را تشکیل می‌دهد که ایران نیز در این زمینه پیشتاز است و محصولات خود را در اختیار متقاضیان بدون وابستگی به کشورهای خارجی می‌گذارد.


در 90 درصد كالاهای وارداتی می‌توان خودكفا شد
محمدرضا نجفی‌منش، رئیس انجمن صنایع همگن قطعه‌سازی گفت: چند ماه پیش در جلسه‌ای كه با رهبر معظم انقلاب داشته‌ایم به ایشان عرض كردم بیاید یك نمایشگاهی از نداشته‌هایمان تشكیل دهیم و از 3800 شركت دانش‌بنیان دعوت كنیم تا آنها این كالاها را ببینند و متناسب با توانایی خود به ساخت آنها بپردازند كه خوشبختانه رهبر معظم انقلاب این پیشنهاد را مورد توجه و دستور دادند كه این امر به نمایشگاهی دائمی تبدیل شود. وی افزود: به نظر بنده تا 90 درصد كالاهای وارداتی به‌خصوص در زمینه قطعه‌سازی می‌تواند داخلی‌سازی شده و در داخل تأمین شود، منتهای امر باید توانمندان به این عرصه ورود كرده و دولت و مسؤولان نیز در تمام زمینه تسهیلات و كمك لازم را به تولیدكنندگان بدهند.
رئیس انجمن صنایع همگن قطعه‌سازی اظهار كرد: در تمام محصولات وارداتی مورد نیاز می‌توانیم فرهنگ نمایشگاهی را ایجاد كرده تا تولیدكنندگان ورود كرده و از میزان وابستگی كاسته شود؛ البته به شرطی كه این نمایشگاه‌ها پراكنده نباشند. نجفی‌منش گفت: ما داخلی‌سازی پیكان را در دهه 70 با قطعه‌سازی اجزای مختلف آن تحقق بخشیدیم، بنابراین تولیدكنندگان ما ابتدا با نمونه‌سازی و سپس تجاری‌سازی و تولید انبوه می‌توانند واردات را قطع و اشتغال‌زایی گسترده‌ای را با طعم تبدیل تحریم‌ها به فرصت فراهم كنند. وی تصریح كرد: تولیدكنندگان و قطعه‌سازان به سمت تولید برخی از قطعات خودرو مانند ای بی اس، ایربگ و گیربكس اتوماتیك حركت نكردند، ولی با حمایت از قطعه‌سازان با پرداخت به‌موقع پول قطعه‌ساز می‌توان در بسیاری از این محصولات هم خودكفا شد.




غفلت‌ها از خودكفایی در صنعت فولاد
امیرحسین كاوه، دبیر سندیكای سازندگان لوله و پروفیل درباره كالاهای وارداتی كه امكان تولید آنها در داخل وجود دارد، گفت: یكی از اتهاماتی كه به كشورمان وارد می‌شود این است كه همیشه به دنبال خودكفایی در همه محصولات هستیم و می‌گویند این نگاه غلط است. این در حالی است كه در عرصه عمل در بسیاری از كالاهای اساسی  نتوانستیم به خودكفایی برسیم و به همین دلیل با كوچك‌ترین تحریمی دچار مشكل می‌شویم.
وی افزود: با این حال می‌توانیم تهدید تحریم را به فرصت تبدیل كنیم خصوصاً اگر متوجه شویم كدام چرخ‌دنده اقتصادی وجود ندارد تا چرخ كل اقتصاد بچرخد.
كاوه اظهار كرد: در شرایط تحریمی باید نقطه و گلوگاه‌های تولید را بشناسیم، بخشی از این گلوگاه‌ها در اقلام وارداتی برخی در تحریم‌سازی داخلی است ولی عمده آن به سخت‌گیری  مسؤولان است كه می‌گویند قانون فلان را گفته این در حالی است كه این قوانین برای شرایط معمولی است نه شرایط تحریمی، بنابراین باید قوانین دست و پاگیر در شرایط جنگی برداشته شود.
دبیر سندیكای سازندگان لوله و پروفیل گفت: در بحث لوله‌های قطور گاز شركت‌های لوله‌سازی ماهشهر، صفا ساوه و اهواز پیشرفته‌ترین دستگاه‌های جهان را دارند ولی هم‌اكنون بیكارند دلیلش هم این است كه وزارت نفت آنها را مجبور كرده برای شركت در مناقصات ضمانت‌نامه بیاورند.
وی افزود: باید از این مسؤولان سؤال كرد شركتی كه بیكار بوده و پول ندارد چطور بانك ضامن آن می‌شود. حتی در برخی مواقع این شركت‌ها شاهد واردات لوله‌های مشابه تولید خودشان از خارج بودند، بنابراین وزارت نفت نباید از تولیدكننده داخلی ضمانت بخواهد و به جای آن می‌تواند یا سفته گرفته  یا سهام كارخانه را برای ضمانت تصاحب كند.
وی تصریح كرد: رونق تولید یعنی همان اقتصاد مقاومتی، به عبارت دیگر در شرایط سخت علاوه بر تولید همچنان شاهد رشد تولید و اقتصاد باشیم، اما در بحث تولید با این امر روبه‌رو هستیم كه دستگاه‌های غیرمسؤول در راه تولید داخلی مجهول‌سازی می‌كنند به عنوان نمونه می‌گویند پروفیل باید در بورس كالا عرضه شود وگرنه جلوی صادرات گرفته می‌شود.
كاوه  به ذكر نمونه‌ای از غفلت‌ها در تقویت تولید داخلی و اتكا به واردات در صنعت فولاد پرداخت و گفت: در تمام كشورهای جهان شركت‌های بزرگ سودشان بین 6 تا 10 درصد است و عمده سود به شركت‌های كوچك اختصاص می‌یابد، این در حالی است كه در كشورمان این قضیه برعكس است و شركت‌های بزرگ 30 تا 150 درصد سود می‌كنند و عمده مزایا نیز به آنها اختصاص می‌یابد و از حمایت‌ها برخوردار می‌شوند، بنابراین باید این رویه تغییر كند.
دبیر سندیكای سازندگان لوله و پروفیل اظهار كرد: در چشم‌انداز 1404 تولید 55 میلیون تن فولاد  آمده است، این در حالی است كه متاسفانه صنایع فولادی هر كدام می‌خواهند به تنهایی كل زنجیره این عرصه را
به طور كامل در دست بگیرند.
كاوه تصریح كرد:  زمانی كه تولید این كارخانه‌ها شروع می‌شود می‌بینیم همگی از نبودن الكترود گرافیتی شاكی هستند، بنابراین باید از آنها بپرسیم كشوری كه سالانه 32 میلیون تن فولاد تولید می‌كند چرا هنوز به فكر ساختن این  قسمت مهم تولیدات فولادی نیفتاده است؟
وی افزود: به همین دلیل این كارخانه‌ها عمدتاً علت گرانی فولاد را نداشتن الكترود گرافیتی عنوان می‌كنند ماده‌ای كه برای هر تن فولاد باید 5/1 تا سه كیلو در كوره‌ها مصرف شود، با این حال هنوز معلوم نیست چرا این كارخانه‌ها با سود هزاران میلیاردی به فكر تولید این ماده نیفتاده‌اند.
این فعال صنعتی با بیان این‌كه باید توسعه متوازن و همه‌جانبه و تكمیل چرخه تولید را در پیش بگیریم، تاكید كرد: كسانی در كشور به فكر ساخت واحدهای الكترود گرافیتی بودند و حتی تشكیلاتی نیز ایجاد كردند ولی چون حمایت و تشویقی از آنها صورت نگرفت از ادامه راه منصرف شده و این امر به سرانجام مطلوبی نرسید.
كاوه افزود: شركت‌های بزرگ فولادی كه هر سال سود زیادی كسب می‌كنند به راحتی توان تولید و خودكفایی الكترود گرافیكی را دارند و حتی می‌توانند صادرات داشته باشند.
دبیر سندیكای سازندگان لوله و پروفیل در ادامه گفت: در زمینه تولیدات فولادی ده میلیون تن مازاد تولید داریم، این در حالی است كه در زمینه ورق‌های فولادی دو برابر میزان عرضه،  تقاضا وجود دارد، چرا در یك محصول فولادی مثل شمش و اسلپ تولید بسیار بالا رفته و در محصولی دیگر كه از این محصولات فرآوری می‌شود تولید كم بوده و وابسته هستیم؟
وی گفت: باید از مسؤولان پرسید چرا در چشم‌انداز افق 1404 از تولید ورق‌های فولادی غفلت شده است؟ این در حالی است كه با توجه به تحریم و وابستگی كشورمان به ورق‌های فولادی وارداتمان به صفر رسیده و كمبود شدیدی در این زمینه احساس می‌شود، به همین دلیل توزیع این ورق‌ها سهمیه‌ای و گران شده است، مثلاً كارخانه‌ای كه در سال، 70 هزار تن می‌خواست 7000 تا ده هزار تن به آن اختصاص می‌یابد.
كاوه اذعان كرد: مسؤولان فعلی فولاد كشور به دنبال كار و تولید راحت و صادرات فولاد خام هستند، چون صادرات فولاد خام كه ده میلیون تن  است به عنوان یك شعار موفقیت‌آمیز حساب می‌شود؛ هرچند باید بدانیم در واقع یارانه برق و گاز خودمان را به صورت مفت و مجانی صادر می‌كنیم، این در حالی است كه می‌توانستیم آن را در داخل به محصولاتی همچون ورق‌های فولادی تبدیل كنیم.
این فعال صنعتی افزود: ورقه‌های عریض گاز و نفت در كشور نیز باید توسط كارخانه فولاد اكسین تولید شود ولی هم‌اكنون این كارخانه به جای ورقه‌های فولادی به دلیل صرفه اقتصادی نداشتن، ورقه‌های ساختمانی تولید می‌كند بنابراین باید به آن كمك كرد تا در مسیر خودش تولید داشته باشد.


وارداتچی‌ها نمی‌گذارند
تولید داخل پا بگیرد
سیامك صمیمی دهكردی، عضو انجمن سازندگان تجهیزات صنعت نفت از عملكرد دولت در راستای حمایت از تولید داخل انتقاد كرد و  گفت: برخی تجهیزات بالادستی نفت كه وزارت نفت ساخت آنها را به شركت‌های داخلی در قالب  مناقصه سپرد به‌دلیل حمایت‌نكردن بدنه دولت و همچنین لابی پرنفوذ وارداتچی‌ها به حالت تعلیق درآمده است.
صمیمی دهكردی با بیان این‌كه توانایی سازندگان داخلی به حدی افزایش یافته كه می‌توانند تا 85 درصد از نیاز صنایع بالادستی نفت را رفع كنند ادامه داد: تنها 30 درصد از ظرفیت شركت‌های داخلی در صنایع بالادستی
به كار گرفته می‌شود. این در حالی است كه در بخش پایین‌دستی بیش از 85 درصد از توانایی داخلی استفاده می‌شود.
این تولیدكننده تجهیزات صنعت نفت تصریح كرد: متاسفانه همیشه نگاه دولت‌ها به خرید از شركت‌های خارجی بوده و توانایی تولید داخل را قبول نداشتند. اكنون در بخش مته و پمپ درون‌چاهی، ایران دارای ظرفیت تولید است، اما این تقاضا از طریق واردات پوشش داده می‌شود.
وی اضافه كرد: شركت ملی نفت تنها در بخش مته سالانه حدود هزار مته نیاز دارد كه قیمت هر كدام حداقل 50 هزار دلار است. این رقم تنها بخش كوچكی از نیازهای صنعت نفت است و اگر دكل و سرویس‌های دكل حفاری و بخش‌های اكتشاف را در نظر بگیرید رقم بزرگی خواهد شد كه با داخلی‌سازی آنها هم شركت‌های داخلی می‌توانند نیاز كشور را رفع كنند و هم در خروج ارز صرفه‌جویی خواهد شد.
رئیس كمیسیون تسهیل و توسعه كسب‌وكار انجمن سازندگان تجهیزات صنعت نفت افزود: چندی پیش وزارت نفت ده كالای استراتژیك حوزه نفت در صنایع بالادستی را اعلام كرد و با انتخاب برخی شركت‌ها برای ساخت این تجهیزات قرار شد خودكفایی در این بخش افزایش یابد، اما به دلیل عدم حمایت واقعی، این موضوع به تعویق افتاده است.
صمیمی دهكردی گفت: با توجه به توان بالای متخصصان ایرانی برای خودكفایی و صرفه‌جویی ارزی  برای ساخت مته در كنار یكی از شركت‌های خارجی اعلام آمادگی كردیم و طی مناقصه‌ای  برنده شدیم و وزارت نفت هم با ما قرارداد بست  كه با انتقال فناوری مته‌ها در داخل تولید شود و داخلی‌سازی آنها از 25 درصد به 100درصد برسد، اما متاسفانه با موانعی روبه‌رو شدیم كه اصلا در تصورمان نبود.