بیش از یك سال از خروج آمریكا از برجام می‌گذرد. ترامپ با سوء‌محاسبه و براساس توهمات خود چنین پنداشت كه خروج آمریكا از برجام و فشار حداكثری به ایران با همراهی اروپاییان (كه البته در مورد همراهی اروپا اشتباه نكرد) باعث تسلیم ایران شده و تهران به مذاكره با مدالیته ترامپ تن درمی‌دهد. البته پیش از وی همپالگی‌های تندرو وی مانند بولتون، جولیانی و مك‌كین اعلام كرده بودند جمهوری اسلامی ایران 40 سالگی خود را نخواهد دید. دلیل چنین پیش‌بینی‌هایی هم این بود كه همگی آنها قدرت و توانمندی بالای مردم ایران و فائق آمدن آنها بر مشكلات را با اتكا به منبع لایزال، نادیده گرفته بودند.
فیشر، وزیر خارجه اسبق آلمان دو روز پیش در مقاله‌ای نوشته بود ترامپ نمی‌داند از ایران چه می‌خواهد، ایران كشوری است هزارتو كه می‌تواند برای ترامپ یا هر كسی كه درصدد تعرض به این كشور باشد تبدیل به باتلاق بشود.
بدون تردید اگر ترامپ الان به یك سال گذشته برمی‌گشت هرگز از برجام خارج نمی‌شد زیرا نه سیاست فشار حداكثری وی جواب داده و نه اعتباری برای سیاست خارجی وی به وجود آمده است. از این‌روست كه سراسیمه به هر دری می‌زند تا راهی برای مذاكره پیدا كند. در حالی كه نفی مذاكره با آمریكا یكی از راهبردی‌ترین تصمیمات ایران در سال‌های گذشته بوده است. ایران با صبر محاسبه شده به اروپا فرصت داد تا خلأ خروج آمریكا را جبران كند، اما اروپا هرگز چنین نكرد و در عمل با آمریكا همراه شده و صرفا با اعلام مواضع از ایران جانبداری كرد. آنها خرید نفت ایران را به صفر رسانده و مبادلات بانكی را از دستور كار خارج كردند.
پس از اعلام كاهش تعهدات برجامی ایران ذیل ماده‌های 26 و 36 برجام و براساس مصوبه شورای عالی امنیت ملی، اروپا با سراسیمگی به دنبال اجرایی كردن اینستكس برآمده است و پس از اعزام مشاور مكرون به تهران و سفر مدیر وزارت خارجه انگلیس و وزیر خارجه آلمان به ایران، اروپایی‌ها در جلسه اخیر در وین اعلام كردند، اینستكس را راه‌اندازی خواهند كرد.
اما براساس آنچه از اطلاعات و اخبار منتشر شده برمی‌آید، حجم این ساز و كار بسیار ناچیز و دامنه آن در حال حاضر به مواد غذایی، دارو و اقلام كشاورزی منحصر می‌شود و بعید به نظر می‌رسد از این دایره فراتر رود.
این را هم باید بدانیم اجرایی كردن اینستكس به معنی جدا شدن راه اروپا از آمریكا نیست، بلكه اینستكس در خدمت سیاست آمریكاست كه ایران از كاهش تعهدات خود صرف‌نظر كند و با دلخوش شدن به اینستكس همچنان از مزایای برجام كه از مهم‌ترین آن فروش نفت و روان شدن روابط اقتصادی و مالی است بی‌بهره بماند. چنانچه خرید نفت اروپا از ایران ادامه داشته باشد و اینستكس در خدمت آن قرار گیرد در آن صورت می‌توان گفت اروپا راهی جدا از آمریكا برگزیده در غیر این صورت اقدام اروپا در خدمت راهبرد آمریكاست.
در جلسه‌ای كه در حضور ترامپ برگزار شد، دانفورد، رئیس ستاد مشترك ارتش آمریكا توضیحات مبسوطی داد كه حمله به ایران برای آمریكا ویرانگر خواهد بود و باتلاقی است كه مفری از آن وجود نخواهد داشت و ترامپ بر آن اساس به جمع‌بندی رسید. بنابراین توانمندی ایران و اقتدار ملی نظام تنها ضامن موفقیت در عرصه سیاست خارجی است، دلخوش نبودن به اینستكس و محقق ساختن آنچه شورای‌عالی امنیت ملی تصویب کرده باید مهم‌ترین اولویت كشور باشد. وقتی طرف مقابل دیپلماسی ایجابی را ناشی از ضعف ما می‌داند لازم است دیپلماسی قهری و سلبی برای كاهش تعهدات در برجام را در دستور كار قرار دهیم. ادامه این مسیر بدون تردید موجب می‌شود منافع ایران تامین شده و اروپا بداند با اتلاف وقت و اقدامات پیش پا افتاده نمی‌تواند ایران را از مسیر خود خارج كند.