تقریبا  همه سیگاری هستیم!

رئیس گروه سلامت هوای وزارت بهداشت از مواجهه شهروندان با آلودگی هوا می‌گوید

تقریبا همه سیگاری هستیم!

این روزها چشم‌ها كه از ساختمان‌های سر به فلك‌كشیده به آسمان منتهی می‌شود، جز رنگ خاكستری چیزی نمی‌بینند، این روزها البرز هم در هاله‌ای از غبار فرو رفته است. بیشتر مردم ماسك بر صورت می‌زنند. در روزهایی كه آرزوی هوای پاك را دارند این آلودگی است كه جولان می‌دهد. درباره خطراتی كه آلودگی هوا ایجاد می‌كند این روزها حرف و حدیث بسیار است. برای این‌كه از صحت و سقم این ادعا‌ها بیشتر باخبر شویم این پرسش‌ها را با عباس شاهسونی، رئیس گروه سلامت هوای مركز سلامت محیط و كار وزارت بهداشت در میان گذاشتیم.

این روزها كه هوا آلوده است به بچه‌ها و همسرتان چه توصیه‌هایی می‌كنید؟
توصیه من نه به خانواده‌ام كه به همه مردم این است كه حضور در سطح شهر را به حداقل برسانند. گروهی از افراد اما در معرض خطر بیشتری قرار دارند؛ افرادی كه مبتلا به بیماری‌های ریوی و قلبی هستند، سالمندان، زنان باردار و كودكان، كسانی كه در گروه حساس طبقه‌بندی می‌شوند، باید از حضور در شهر اجتناب كنند. ‌
آنها كه ناچارند چه كنند؟
 اگر شخصی شرایط شغلی‌اش ایجاب می‌كند كه در بیرون از خانه باشد، مثلا راننده‌ها یا فروشنده‌ها از ماسك‌های مورد تأیید وزارت بهداشت استفاده كنند.
 چه ماسك‌هایی برای این هوا مناسب است؟
دو نوع ماسك به نام‌های P2 , N95 كه در همه داروخانه‌ها وجود دارد و مورد تایید وزارت بهداشت هم است، برای استفاده در آلودگی هوا مناسب  است. در مجموع، ماسك‌های فیلتردار بهترین گزینه برای آلودگی هواست.
ماسك‌هایی كه در دم و بازدم خیس نمی‌شوند. افرادی كه مجبور به استفاده از ماسك‌های فیلتردار هستند، باید از ماسك‌هایی استفاده كنند كه اطرافش باز نباشد، تمام صورت را بگیرد و هوا قابلیت رفت‌وآمد نداشته باشد.
 مدت زمان استفاده از این ماسك به طور استاندارد چقدر است؟
 از دو  تا پنج ساعت استفاده فرقی ندارد، مهم این است كه حتما از ماسك مناسب و فیلتردار استفاده شود.
 در میان اعضای خانواده شما شخصی بوده كه به‌دلیل آلودگی هوا بیمار شود؟
موضوع فرد خاص و اعضای خانواده مطرح نیست. آلودگی هوا برای بیماران قلبی و تنفسی خطرناك است، بنابراین نباید در سطح جامعه حضور داشته باشند، چرا كه باعث تشدید بیماری آنها  و حتی مرگ هم می‌شود.
 آلودگی هوا در كوتاه مدت چه تاثیری روی انسان می‌گذارد؟
اثرات كوتاه مدت آلودگی هوا، روی گروه‌های حساس جامعه بیشتر است. با افزایش غلظت آلودگی‌های هوا، سرفه، تنگی نفس، تشدید بیماری‌های ریوی و قلبی و احتمال بروز مرگ زودهنگام از تبعات كوتاه‌مدت آلودگی هواست.
 اثرات كوتاه مدت روی كودكان چیست؟
كودكان هم جزو گروه‌های حساس به شمار می‌روند. تعداد تنفس كودكان بیشتر از افراد بالغ است، به همین دلیل آنها در آلودگی هوا، بیشتر در معرض خطر هستند. اما باید توجه داشت كه اثرات آلودگی هوا، ممكن است كه روی یك كودك وجود داشته باشد و در كودك دیگری، نمود پیدا نكند. در آلودگی هوا، در كودكان افزایش سرفه خواهیم داشت، در مقاله‌های علمی ثابت شده در جهان، آلودگی هوا  احتمال ابتلا به بیماری‌های تنفسی، سرطان خون و اوتیسم را در كودكان افزایش می‌دهد.
 آلودگی هوا چقدر در نازایی و سقط جنین نقش دارد؟ آماری در این خصوص دارید؟
آمار دقیقی در این باره ندارم، اما براساس مقالات علمی معتبر، آلودگی هوا، بر افزایش سقط جنین تاثیر دارد. به خاطر همین در شرایط آلودگی هوا، به زنان باردار توصیه می‌شود از خانه، خارج نشوند.
 به جز مشكلات تنفسی و افزایش ابتلا به سرطان، آلودگی هوا باعث چه بیماری‌های دیگری می‌شود؟
آلودگی هوا، دو تاثیر بر سلامت افراد می‌گذارد. یك تاثیر كوتاه‌مدت و یك تاثیر بلند مدت. تاثیر كوتاه‌مدت باعث مشكلات تنفسی، قلبی و تشدید بیماری‌های قلبی و عروقی می‌شود اما اثرات بلند مدتی هم وجود دارد. افزایش مرگ به خاطر سكته قلبی و مغزی، افزایش ابتلا به سرطان سینه و افزایش ابتلا به دیابت و سقط جنین از اثرات آلودگی هوا بر افراد است. شواهد علمی نشان می‌دهد یك تا سه روز و حتی یك هفته، بعد از آلودگی هوا، تعداد مراجعان به مراكز درمانی افزایش پیدا می‌كند. این مراجعه البته مربوط به اثرات كوتاه مدت آلودگی هواست و شامل گروه‌های حساس و در حوزه تنفسی می‌شود.
 مواقع آلودگی هوا، لازم است كه رژیم خاصی هم رعایت شود؟
اولویت این است كه افراد كمتر در فضای بیرون از خانه حاضر شوند، اما بهتر است بیشتر از سبزیجات و میوه‌ها نیز استفاده كنیم. استفاده از میوه‌های حاوی آنتی اكسیدان‌ها، ویتامین C، ویتامین A، ویتامین  E  بتاكاروتن‌ها و سلنیوم می‌تواند بدن را در برابر دود و تاثیرات مخرب حاصل از آلاینده‌های سمی محافظت كند. مكانیسم حفاظتی این مواد بسیار تاثیرگذار است. مواد غذایی مانند شیر یا میوه‌هایی مانند پرتقال و انار توصیه می‌شود.
 می‌گویند اثرات آلودگی هوا برای افراد سالم مثل این است كه آنها نیز سیگار می‌كشند. این ادعا چقدر درست است؟
براساس نظر و دستورالعمل بهداشت جهانی، WHO، حد مجاز سالانه آلاینده‌ها حدود 10 میكروگرم است. در تهران این مقدار دو تا سه برابر بیشتر است. این میزان آلودگی، به جز گروه‌های حساس برای عموم مردم هم خطرناك است. طبق نظر مقالات علمی منتشر شده در دانشگاه‌های معتبر جهان، این ادعا كه تنفس در هوای آلوده مساوی با سیگار كشیدن است، درست است. حضور و تنفس در این فضا برای افراد سالم به اندازه كشیدن حدود یك تا دو نخ سیگار است.
 چند سال پیش خانم ابتكار گفتند، بهتر است به خاطر آلودگی هوا مردم تهران را ترك كنند، این نظر چه قدر واقعی است؟
آلودگی هوا در همه نقاط جهان وجود دارد. آلودگی هوا حتی در برخی از شهرهای جهان، از تهران هم شدیدتر است. شهرنشینی در كنار فوایدش تبعاتی مانند آلودگی هوا دارد پس این كه همه از شهری مهاجرت كنند، به نظرم درست نیست.
سوال اینجاست كه چند نفر از شهروندان می‌توانند از تهران كه شهری آلوده است، مهاجرت كنند.
 آیا واجب است گروه‌های حساس تهران را ترك كنند؟
آلودگی هوا، به امروز و دیروز برنمی‌گردد. ما سال‌هاست با این مشكل روبه‌رو هستیم، بنابراین این پیشنهاد را گروه‌های حساس به خاطر آلودگی هوا، بخواهند از شهر آلوده‌ای مهاجرت كنند، مطرح نمی‌كنیم.
آلودگی هوا، مخصوص به تهران و اصفهان و چند كلانشهر دیگر نیست، بسیاری از شهرهای ایران، دچار آلودگی هوا شده است.
 تصمیم‌های كمیته اضطرار آلودگی هوا را چقدر كاربردی می‌دانید؟ مثلا تعطیل شدن زنگ ورزش مدارس  یا محدودیت در استفاده از خودروها در سطح شهر.
در زمان آلودگی هوا، كمیته اضطرار آلودگی هوا، باید دو تصمیم بگیرد؛ یكی از آنها، این است كه منابع آلودگی هوا را كاهش دهد و تصمیم دوم هم این‌كه مواجهه مردم با آلودگی را كاهش دهند. بنابراین این‌كه مدارس تعطیل می‌شود، خودروها محدودیت پیدا می‌كند یا زنگ ورزش تعطیل می‌شود، بهترین تصمیم  است.
 اثرگذاری در این مواقع هم صددرصد است. همه این تصمیمات برای این است كه افزایش غلظت آلودگی هوا كاهش پیدا كند.
 بهترین كاری كه افراد برای كاهش آلودگی هوا می‌توانند انجام دهند، چیست؟
یك جنبه از جلوگیری از آلودگی‌ها، در دست مردم است. همه، منابع اولیه آلودگی هوا را می‌دانند. این كه خودروها و موتورها سهم زیادی در آلودگی هوا دارد. كاهش استفاده از وسایل نقلیه شهری، در دستان مردم است. مردم می‌توانند از خودروهای شخصی كمتر و از ناوگان عمومی بیشتر استفاده كنند. هر‌شهروند می‌تواند سهمی در كاهش آلودگی هوا داشته باشد.
یك بخشی از این موضوع هم به حضور مردم برمی‌گردد، اگر دلیلی برای حضور در بیرون از خانه ندارند، در محیط شهری حاضر نشوند و مراقب سلامت خود باشند.
 با توجه به این كه هر سال شاهد آلودگی هوا هستیم، وزارت بهداشت چه راهكارهایی برای كاهش آلودگی هوا دارد؟
ما مسؤول كنترل آلودگی هوا نیستیم. كنترل آلودگی هوا بر عهده دستگاه‌هایی مانند محیط زیست و وزارت نفت و وزارت صمت است. ما عضو كمیته ملی آلودگی هوا هستیم كه هر دو هفته یك بار، جلسه تشكیل می‌دهد.
 درباره اقدامات وزارت بهداشت بیشتر توضیح می‌دهید
اگر سازمان، ارگان و وزارتخانه‌ای در زمینه آلودگی هوا، مشكلی ایجاد كند، ما وارد عمل می‌شویم. با آنها مكاتبه كرده و تذكر می‌دهیم؛ به‌عنوان مثال مكاتباتی داشتیم تا از تردد خودروهای دیزلی جلوگیری شود.