زبان ذاکر امام‌حسین (ع) باید طاهر باشد

گفت‌وگو با مهدی فقیه، بازیگر

زبان ذاکر امام‌حسین (ع) باید طاهر باشد

چند سال است می‌شناسمش. یکی از آن آدم‌های زلالی که آزمون و خطاهای زندگی را پشت سر گذاشته و سال‌هاست به اصطلاح به ساحل آرامش رسیده و زندگی آرامی را سپری می‌کند و گاهی هم نقش‌هایی را به عهده می‌گیرد و هنوز هم آنها را عالی اجرا می‌کند که بازی خوبش در فیلم «هور در آتش » برایمان زنده می‌شود. مهدی فقیه، متولد و بزرگ شده شیراز است. با او هم‌صحبت شدم تا برایمان از عزاداری محرم بگوید. او در مرور خاطراتش به فرانسه هم سری زد، زمانی که آنجا دانشجو بوده و درس تئاتر می‌خوانده.

  ماندگارترین خاطره‌ای که از محرم و ظهر عاشورا به‌یاد دارید به چه زمانی مربوط می‌شود؟
اجدادم هر چند معمم نبودند، اما فقیه بودند و کلاس درس فقه برگزار می‌کردند و پدرم نیز فقیه بود و تدریس هم می‌کرد. از زمانی که یادم می‌آید محرم هر روز صبح در خانه ما زیارت عاشورا خوانده می‌شد. شیراز در روز عاشورا غوغا و قیامت می‌شد. همه جا سیاه‌پوش و مردم برای عزاداری سنگ تمام می‌گذاشتند. مداح‌های بسیار خوب و معروفی برای سیدالشهدا مداحی می‌کردند و روضه‌خوان‌های باسواد در منقبت اباعبدا... روضه می‌خواندند و تاریخ عاشورا و کربلا را روایت می‌کردند. همه اینها در ذهن من ماندگار شده و هرگز فراموش نمی‌کنم.

  در هیات‌های عزاداری مشارکت داشتید؟
بله. خدا این توفیق را به من داده بود که در هیات‌ها چای می‌دادم. الان هم پختن آش سبزی به عهده من است. چند سفر به مکه رفته‌ام و آنجا هم دوستی بود که نذری آش سبزی می‌داد و پختش به عهده من بود. یکی از آشنایانم در تهران برای روز اربعین، نذری آش سبزی دارد ( البته امسال به دلیل کرونا نمی‌تواند نذرش را به شکل هر سال ادا کند). اربعین به تهران می‌آمدم و آش سبزی می‌پختم. در شیراز هم با چند خیریه همکاری دارم. هر سال غذا می‌پختیم و بین نیازمندان تقسیم می‌کردیم، اما امسال به دلیل کرونا موادغذایی را به صورت خشک توزیع می‌کنیم. امسال حدود 150 گوسفند قربانی کرده‌ایم و چند تن برنج هم خیران داده‌اند که آماده و توزیع کردیم.

  نوحه یا شعری درباره محرم که در خاطرتان مانده است؟
غریب کربلا حسین / تو را به جد اطهرت / ما را رسان به کربلا / تا جان کنیم فدای تو...
حاج صمد خدابیامرز این نوحه را ماه محرم و تاسوعا و عاشورا  می‌خواند. وقتی پسرش شهید شد، پیکر پسرش را دم در مسجد روی زمین گذاشتند و باز هم همین نوحه را خواند و قیامتی به پا شد. البته این را هم بگویم بزرگانی مانند حاج صمد واقعا ذاکر راستین امام‌حسین (ع) بودند. چون نام مبارک ایشان را به زبان می‌آوردند خیلی مراقب رفتار و گفتار خود بودند که مبادا در طول سال کرداری انجام دهند که بدبینی ایجاد کند و به ساحت سیدالشهدا(ع) لطمه بخورد. ذاکر سیدالشهدا همیشه و در همه حال باید مراقب نفس خود باشد که خطا نکند. باید زبانش طاهر باشد.کسی که مراقب نفس خود نیست نباید زبان به مداحی و ذکر بزرگمردی مانند حضرت عباس (ع) باز کند و در منقبت مردی بگوید که دستانش را داد تا تبدیل به باب‌الحوائج شده و دستگیر عالمیان شود. فراموش نکنیم مراسم عزاداری امام‌حسین (ع) تبدیل به فرهنگ شده و سینه به سینه گشته تا به ما رسیده و ما باید در حفظ آن و حرمتی که دارد تمام تلاشمان را انجام دهیم و در حق خاندان و یاران سیدالشهدا(ع) جفا نکنیم.

  کدام شخصیت واقعه کربلا بیشترین تاثیر را روی شما داشته؟
حضرت علی‌اصغر (ع) طفل شیرخوار. عجیب است شهادت او. چارلز دیکنز نوشته جایی خواندم (اینها وقتی می‌گویند «خواندم»، واقعا تحقیق کرده و خوانده‌اند و الکی نمی‌گویند) امام‌حسین (ع) برای حفاظت از دینش قیام کرد و شهید شد.

  یعنی دیکنز واقعا درباره امام‌حسین(ع) تحقیق کرده؟
بله، مستنداتش موجود است. در دهه80 ، دهه اول محرم با برنامه‌ریزی آقای ایوبی که رایزن فرهنگی در فرانسه بود برای اجرای تعزیه به پاریس رفتیم. آن زمان کلیسای لوکزامبورگ که یکی از مهم‌ترین کلیساهای پاریس است را در اختیار ما گذاشتند تا تعزیه «حر» را اجرا کنیم. فرانسوی‌ها عجیب به تعزیه علاقه‌مندند. به ما اجازه دادند نمادهای داخل کلیسا را با پرچم سیاه بپوشانیم و آنجا را به حسینیه تبدیل کردیم ( یک شرکت معتبر دکوراسیون آمد و طرح‌های ما را اجرا کرد) و تعزیه را اجرا کردیم. عجیب مردم پاریس از این تعزیه استقبال کردند. زمانی که در فرانسه دانشجو بودم هم در ایام محرم و روزهای تاسوعا و عاشورا دانشجویان ایرانی برنامه تعزیه‌خوانی اجرا می‌کردند و آن زمان هم بقیه دانشجویان استقبال زیاد و حتی خود مسؤولان دانشگاه هم با ما همکاری می‌کردند. تعزیه یکی از موثرترین راه‌های معرفی سیدالشهدا ؟ع؟ و یارانشان به مردم جهان است که به نظرم مغفول مانده است.