در نقاط مختلف جهان تصوری عمومی وجود داشت که عملکرد مغزی دختران در ریاضی نسبت به پسران ضعیف‎تر است و آنها به همین دلیل نمی‌توانند به اندازه دانش‎آموزان پسر در ریاضیات و علوم محاسباتی پیشرفت کنند. گرچه در سال 2020/ ‌1398 تیمی از محققان دانشگاه کارنگی ملون آمریکا با انتشار پژوهش‎های خود نشان دادند تفاوت جنسیتی در عملکرد مغز یا استعداد ریاضی معنایی ندارد اما با این حال هنوز هم سوگیری‎های جنسیتی برخی خانواده‎ها، بعضی معلمان و در نهایت کارفرمایان، دانش‌آموزان و فارغ‌التحصیلان دختر را به سمتی غیر از علم سوق می‌دهد. آنها فکر می‎کردند یک فیزیکدان مرد حتما بهتر از یک فیزیکدان زن است. این نگاه باعث می‎شد دختران دانش‎آموز هم خودباوری‎شان را از دست بدهند و آینده خود را محدود به رشته‎ها و شغل‎های محدودی بدانند. در حالی که امروزه و با ظهور زنانی که دنیای علم را دگرگون کرده و مرزهای علوم مختلف را گسترش داده‏اند، جرقه‎های امید و انگیزه در دل بسیاری از دختران ایجاد شده است. اقبال دختران و پسران به طور همزمان به علم می‎تواند نتایج موثری در رشد اقتصادی و توانمندی‌ هر کشوری داشته باشد. با همه اینها متاسفانه یافته‎های اخیر مجمع جهانی اقتصاد، حاکی است حدود 132 سال دیگر زمان لازم است تا آرام آرام شکاف جنسیتی در جهان کمرنگ شود.
   
علم، مسیر فراجنسیتی توسعه
مقایسه تعداد مقالات و اختراعات علمی زنان با مردان حاکی از شکافی عمیق است که می‎گوید مردان در زمینه تولید علم موفق‌تر بوده‎اند. همین موضوع ممکن است دستمایه بسیاری از قضاوت‎ها درباره عملکرد زنان در زمینه‎های علمی باشد. در حالی که پژوهش‎های مفصل درباره چرایی این موضوع، نکات مهمی در‎بر دارد. یکی از عوامل متنوع که در این مساله اثر دارد، مسئولیت‎های خانوادگی بیشتری است که زنان نسبت به مردان در جوامع مختلف به دوش می‎کشند؛ مسئولیت‎هایی که باعث می‎شود کارفرمایان آنها استقبال کمتری از حضورشان در محیط کار داشته باشند و در نهایت موقعیت‎های شغلی و تحصیلی کمتری را در اختیارشان قرار دهند. از سوی دیگر، تحقیقات زنان در طول تاریخ مورد ارزش‌گذاری کمتری قرار گرفته است. در این باره مثال‌های متعددی می‎توان ذکر کرد اما در اینجا فقط به قصه روزالیند فرانکلین اشاره می‎کنیم؛ زن شیمیدان انگلیسی که نتایج تحقیقاتش درباره ساختار  دی‌ان‌ای باعث شد فرانسیس کریک و جیمز واتسون، دو شیمی‎دان مرد بتوانند تحقیقات خود را در همین زمینه پیش ببرند، بی آن که به نتایج مهم آزمایش‎های فرانکلین اشاره کنند. آنها مقاله‎شان را در مجله‌ نیچر (Nature) چاپ کردند و به فرانکلین نگفتند از نتایج کار او در تحقیقات استفاده کرده‌اند. کریک سال‌ها بعد و پس از دریافت جایزه نوبل شیمی، اعتراف کرد که فرانکلین در درک ساختار صحیح دی‎ان‎ای در سال ۱۹۵۳ چند قدم از آنها جلوتر بوده است. نوع جمع‎آوری آمار از پژوهش‎ها و مقالات در سال‌های پیش با شیوه امروزی متفاوت بود و همین موضوع باعث می‌شد نام دانشمندی مثل فرانکلین حتی در مقالات ساختار دی‎ان‎ای به عنوان نام دوم و سوم هم نیاید. سرنوشتی که روزالیند فرانکلین و دیگرانی مانند او تجربه کردند، بسیاری از محققان زن مستعد انجام پژوهش‎های تاثیرگذار را از ورود به دنیای علم منصرف کرد. حضور کمرنگ زنان نسبت به مردان در هیأت‌های علمی دانشگاه‎ها می‎تواند نتیجه دلسردی زودهنگام میان محققان جوان باشد. مرور تحقیقات مفصلی که در این زمینه انجام شده، داده‎های تجربی زیادی درباره دلایل این حضور کمرنگ را به ما نشان می‎دهد. 

 منابع: nature / timescolonist.com
مریم ملی - گروه دانش و سلامت