جادوی صدا
رادیو در خاطره جمعی تمامی مردم جهان جای دارد. روزهایی که وسایل ارتباط جمعی به گستردگی امروز نبود و تنها راه ارتباطی و دریافت اطلاعات و اخبار محدود به جعبه جادویی سخنگو میشد، رادیو برای خودش ارج و قربی داشت. حتی در ابتدای حضورش مانند بسیاری از وسایل نوظهور کالایی تجملی بود و فقط در خانه توانگران یافت میشد.
اما این روزها دیگر تلفنهای هوشمند نهتنها جای رادیو که بسیاری وسایل پر ارج و قرب گذشته مانند تلویزیون را نیز گرفتهاند. شاید برای بسیاری عجیب باشد که چرا 13 فوریه (24 بهمن) در سال 2011 توسط کشورهای عضو یونسکو و سپس در سال 2012 توسط مجمع عمومی سازمان ملل متحد به عنوان روز جهانی رادیو نامگذاری شده است. دیگر چه نیازی است به رادیو و انتخاب یک روز جهانی برای این وسیله فراموششده؟! اگر شما هم چنین تصوری درباره رادیو دارید باید بدانید که سخت در اشتباهید؛ بر اساس گزارشهای مختلف بینالمللی، رادیو همچنان یکی از رسانههای مورد اعتماد و پرمصرف در جهان است. رادیو یک رسانه قدرتمند برای بزرگداشت بشریت با همه تنوع آن بوده و بستری برای گفتمان جهانی است. رادیو همچنان پرمصرفترین رسانه در سطح جهانی است. موضوع دوازدهمین دوره روز جهانی رادیو که 13 فوریه 2023 جشن گرفته میشود، «رادیو و صلح» است. جنگ به عنوان متضاد صلح، به معنای درگیری مسلحانه بین کشورها یا گروههای داخل یک کشور است، اما ممکن است به تضاد روایتهای رسانهای نیز تبدیل شود. این روایت میتواند تنشها را افزایش دهد یا شرایط را برای صلح در یک زمینه خاص حفظ کند.
نقش رادیو در ارتباط جهانی
جهان در گذشتههای دور مکان بسیار بزرگتری بود و زمانی که مشکل انتقال اطلاعات از مکانی به مکان دیگر وجود داشت حداقل کسی لقب «دهکده جهانی» به آن نمیداد. در ابتدا فقط باید راه میرفتیم و با هم صحبت میکردیم و بعد میتوانستیم نامه بنویسیم و رد و بدل کنیم. ایدهها، اخبار و موسیقی در مقایسه با امروز با سرعتی حلزونی به جهان سفر کردند. اما پس از آن رادیو اختراع شد و به طور ناگهانی انتقال افکار به جایجای جهان به یک موضوع نسبتا بیاهمیت تبدیل شد! نقاط مختلف جهان به هم متصل شدند و دیگر هرگز مثل قبل از ظهور رادیو نخواهد شد. رادیو به سرعت گسترش یافت تا در هر مکان قابل تصوری، از انتقال اطلاعات گرفته تا پخش موسیقی و حتی به عنوان راهی برای انتقال داستان، برنامههای کاربردی ارائه دهد.
اهمیت رادیو
توانایی منحصربهفرد رادیو برای دستیابی به گستردهترین مخاطبان به این معنی است که رادیو میتواند تجربه جامعه از تنوع را شکل دهد که به عنوان عرصهای برای همه صداها برای صحبت، نمایندگی و شنیدهشدن باشد. ایستگاههای رادیویی باید به جوامع مختلف خدمت کنند، برنامهها، دیدگاهها و محتواهای متنوعی را ارائه دهند و تنوع مخاطبان را در سازمانها و عملیات خود منعکس کنند. رادیو همچنین یک بازیگر مهم و یک بخش اساسی از حفظ و انتقال صلح است. این بخشی از کارکرد، تعیین دستور کار و ارائه خدمات ضروری آن است که موضوعات مورد توجه را مطرح کند، موضوعاتی را که به نظر مقامات و شهروندان مهم هستند مورد توجه قرار دهد و آنها را برجسته کند. رادیو میتواند فرهنگ گفتوگو را از طریق برنامهها و قالبهای مشارکتی مانند تماسهای تلفنی، برنامههای گفتوگو، انجمن شنوندگان و... تقویت کند.
تاریخچه رادیو در ایران
اولین فرستنده عمومی رادیو در ایران درساعت 19 چهارم اردیبهشت ۱۳۱۹ در شیراز با نام «رادیو تهران» گشایش یافت. از فردای آن روز برنامههای عادی رادیو آغاز شد و چون برنامهها فقط در تهران قابل دریافت بود، «رادیو تهران» نامیده میشد. از سال ۱۳۱۹ رادیو تهران در ۲۴ ساعت فقط ۸ ساعت برنامه اجرا میکرد که شامل اخبار، موسیقی ایرانی، گفتار مذهبی، فرهنگی، جغرافیایی و تاریخی بود. سال ۱۳۲۲، رادیو تهران صبحها نیز سه ساعت به برنامههایش اضافه کرد. سال ۱۳۲۴ برای روزهای تعطیل نیز برنامههایی مدون پخش میگردید. رادیو تهران که دارای دو فرستنده؛ یکی برای موج متوسط و دیگری برای موجکوتاه بود، برای پخش برنامههای خود از یک استودیو در محل اداره بیسیم استفاده میکرد. سال ۱۳۳۶ نام «رادیو تهران» به «رادیو ایران» تبدیل شد.
آمارهای جالب رادیویی
سال 1780 جورج آدامز یک دانشمند انگلیسی و نویسنده علمی متوجه میشود که جرقههایی بین هادیهای باردار و بدون بار ایجاد میشود که در نهایت منجر به کشف امواج رادیویی شد.
سال1890 کلمه رادیو برای اولین بار استفاده شد. هنگامی که ادوارد برانلی فرانسوی روی هادی رادیویی خود کار میکرد، اصطلاح انتقال بیسیم را در نهایت کاهش داد و آن را به سادگی «رادیو» نامید.
سال 1929 پخش لیگ ملل «ملتهای رادیویی» توسط یک فرستنده در هلند آغاز شد و در سال 1932 این ایستگاه به سوئیس نقل مکان کرد.
سال 1946 رادیو سازمان ملل تاسیس شد. با شروع در دفاتر و استودیوهای موقت در نیویورک، اولین پیامی که پخش شد این بود: «این سازمان ملل است که مردمان جهان را صدا میزند». این برنامه توسط مجمع عمومی سازمان ملل متحد تاسیس شد و تا امروز نیز همچنان ادامه دارد.
نقش رادیو در ارتباط جهانی
جهان در گذشتههای دور مکان بسیار بزرگتری بود و زمانی که مشکل انتقال اطلاعات از مکانی به مکان دیگر وجود داشت حداقل کسی لقب «دهکده جهانی» به آن نمیداد. در ابتدا فقط باید راه میرفتیم و با هم صحبت میکردیم و بعد میتوانستیم نامه بنویسیم و رد و بدل کنیم. ایدهها، اخبار و موسیقی در مقایسه با امروز با سرعتی حلزونی به جهان سفر کردند. اما پس از آن رادیو اختراع شد و به طور ناگهانی انتقال افکار به جایجای جهان به یک موضوع نسبتا بیاهمیت تبدیل شد! نقاط مختلف جهان به هم متصل شدند و دیگر هرگز مثل قبل از ظهور رادیو نخواهد شد. رادیو به سرعت گسترش یافت تا در هر مکان قابل تصوری، از انتقال اطلاعات گرفته تا پخش موسیقی و حتی به عنوان راهی برای انتقال داستان، برنامههای کاربردی ارائه دهد.
اهمیت رادیو
توانایی منحصربهفرد رادیو برای دستیابی به گستردهترین مخاطبان به این معنی است که رادیو میتواند تجربه جامعه از تنوع را شکل دهد که به عنوان عرصهای برای همه صداها برای صحبت، نمایندگی و شنیدهشدن باشد. ایستگاههای رادیویی باید به جوامع مختلف خدمت کنند، برنامهها، دیدگاهها و محتواهای متنوعی را ارائه دهند و تنوع مخاطبان را در سازمانها و عملیات خود منعکس کنند. رادیو همچنین یک بازیگر مهم و یک بخش اساسی از حفظ و انتقال صلح است. این بخشی از کارکرد، تعیین دستور کار و ارائه خدمات ضروری آن است که موضوعات مورد توجه را مطرح کند، موضوعاتی را که به نظر مقامات و شهروندان مهم هستند مورد توجه قرار دهد و آنها را برجسته کند. رادیو میتواند فرهنگ گفتوگو را از طریق برنامهها و قالبهای مشارکتی مانند تماسهای تلفنی، برنامههای گفتوگو، انجمن شنوندگان و... تقویت کند.
تاریخچه رادیو در ایران
اولین فرستنده عمومی رادیو در ایران درساعت 19 چهارم اردیبهشت ۱۳۱۹ در شیراز با نام «رادیو تهران» گشایش یافت. از فردای آن روز برنامههای عادی رادیو آغاز شد و چون برنامهها فقط در تهران قابل دریافت بود، «رادیو تهران» نامیده میشد. از سال ۱۳۱۹ رادیو تهران در ۲۴ ساعت فقط ۸ ساعت برنامه اجرا میکرد که شامل اخبار، موسیقی ایرانی، گفتار مذهبی، فرهنگی، جغرافیایی و تاریخی بود. سال ۱۳۲۲، رادیو تهران صبحها نیز سه ساعت به برنامههایش اضافه کرد. سال ۱۳۲۴ برای روزهای تعطیل نیز برنامههایی مدون پخش میگردید. رادیو تهران که دارای دو فرستنده؛ یکی برای موج متوسط و دیگری برای موجکوتاه بود، برای پخش برنامههای خود از یک استودیو در محل اداره بیسیم استفاده میکرد. سال ۱۳۳۶ نام «رادیو تهران» به «رادیو ایران» تبدیل شد.
آمارهای جالب رادیویی
سال 1780 جورج آدامز یک دانشمند انگلیسی و نویسنده علمی متوجه میشود که جرقههایی بین هادیهای باردار و بدون بار ایجاد میشود که در نهایت منجر به کشف امواج رادیویی شد.
سال1890 کلمه رادیو برای اولین بار استفاده شد. هنگامی که ادوارد برانلی فرانسوی روی هادی رادیویی خود کار میکرد، اصطلاح انتقال بیسیم را در نهایت کاهش داد و آن را به سادگی «رادیو» نامید.
سال 1929 پخش لیگ ملل «ملتهای رادیویی» توسط یک فرستنده در هلند آغاز شد و در سال 1932 این ایستگاه به سوئیس نقل مکان کرد.
سال 1946 رادیو سازمان ملل تاسیس شد. با شروع در دفاتر و استودیوهای موقت در نیویورک، اولین پیامی که پخش شد این بود: «این سازمان ملل است که مردمان جهان را صدا میزند». این برنامه توسط مجمع عمومی سازمان ملل متحد تاسیس شد و تا امروز نیز همچنان ادامه دارد.