سودای خام  اردوغان

دلیل همکاری جدید آمریکا و ترکیه بر سر سوریه چیست؟

سودای خام اردوغان

ایجاد یك منطقه حائل در كنار مرزهای تركیه و در داخل خاك سوریه، یكی از رویاهای قدیمی رجب طیب اردوغان، رئیس‌جمهور تركیه بوده است. رویایی كه از ابتدای بحران جنگ داخلی سوریه بارها مطرح شد و به‌دلیل مخالفت‌های دولت سوریه و جامعه بین‌المللی هرگز به اجرا در‌نیامد. حالا دوباره تركیه می‌گوید با آمریكا برسر ایجاد چنین منطقه‌ای توافق كرده است. توافقی كه از همین ابتدا مورد اعتراض دولت سوریه قرار گرفته و دمشق نسبت به عواقب چنین سودایی از هم اكنون هشدار می‌دهد.

روز پنجشنبه، وزارت خارجه سوریه با صدور بیانیه‌ای ضمن رد قاطعانه توافق تركیه و آمریكا در‌خصوص ایجاد منطقه امن در شمال سوریه تاكید كرد: این توافق، نقض آشكار قوانین بین‌المللی و منشور سازمان ملل است. به گزارش خبرگزاری رسمی سوریه (سانا): این توافق به‌خوبی نشان داد كه آمریكا و تركیه از ابتدا در تجاوز به سوریه با یكدیگر شراكت داشتند و در نهایت، این همكاری به مصلحت رژیم صهیونیستی و امیال توسعه‌طلبانه تركیه منتهی می‌شود. این نهاد سوری در پایان یادآور شده است: برخی از هموطنان كرد، متاسفانه بصیرت خود را از دست داده و در جهت منافع آمریكا و تركیه فعالیت می‌كنند. آنان در این برهه تاریخی مسؤولیت مهمی دارند و باید با بازگشت به آغوش وطن و دولت سوریه، زمینه وحدت ملی را فراهم كنند.
سوریه پیش از این نیز از جامعه بین‌الملل خواسته بود در برابر خطرات امیال نظام تركیه و تجاوزهای آمریكا به سوریه سكوت نكند و اجازه ندهد این دو كشور متجاوز به سوریه تنش و بی‌ثباتی را در منطقه افزایش دهند. تركیه می‌گوید قصد دارد منطقه‌ای حائل را به  مساحت 32 كیلومتر مربع در شرق فرات ایجاد كند تا به این وسیله بتواند بخشی از آوارگان سوری را به آنجا انتقال دهد.
 توافق مجهول
هفته گذشته وزارت دفاع تركیه اعلام كرد: آنكارا و واشنگتن درباره ادامه تلاش‌های مشترك برای ایجاد منطقه‌ای حائل در شرق فرات در سوریه به توافق رسیدند. در بیانیه وزارت دفاع تركیه آمده بود: پس از مذاكرات خلوصی آكار، وزیر دفاع این كشور با هیاتی آمریكایی به ریاست جیمز جفری، فرستاده ویژه آمریكا به سوریه دو طرف درباره ایجاد منطقه‌ای حائل در شرق رودخانه فرات و نیز حوادث اخیر در سوریه گفت‌وگو كردند و دو هیات نظامی تركیه و آمریكا درباره ادامه اقدامات مشترك برای ایجاد منطقه حائل به توافق رسیدند. به گفته این منبع، همچنین دو طرف درباره ایجاد شرایط لازم برای بازگشت پناهجویان سوری به كشورشان توافق كردند. خبر توافق تركیه و واشنگتن برای ایجاد منطقه امن در شمال سوریه در حالی اعلام شد كه هامی آكسوی، سخنگوی وزارت خارجه تركیه در یك نشست مطبوعاتی اعلام كرده بود گفت‌وگوی نمایندگان تركیه با هیات فرماندهان نظامی آمریكا درباره سوریه روز دوشنبه آینده ادامه خواهد یافت.
هرچند در این خبر وانمود می‌شود كه طرفین بر سر همه موضوعات با یكدیگر گفت‌وگو كرده و به توافق رسیده‌اند، اما بلافاصله در همین خبر ذكر شده است كه: آنكارا در این مذاكرات نسبت به گفت‌وگوهای آمریكا با نمایندگان حزب كارگران كردستان (پ.ك.ك) و یگان‌های مدافع خلق كرد ابراز نگرانی كرده است. همزمان با این تحولات چاووش اوغلو، وزیر خارجه تركیه نیز با مایك پمپئو، همتای آمریكایی خود دیدار داشت و به گفته خودشان در‌باره مساله سوریه به‌ویژه ایجاد منطقه حائل گفت‌وگو كردند. گفته می‌شود همزمان آنكارا در حال برنامه‌ریزی برای میزبانی از نشست سه‌جانبه ایران، روسیه و تركیه و پس از آن نشست چهارجانبه روسیه، فرانسه، آلمان و تركیه در این باره است. كشورهای ایران و روسیه تاكنون مخالفت خود را با ایجاد یك منطقه حائل در شرق فرات
اعلام كرده‌اند .
خلوصی آكار، وزیر دفاع ملی تركیه روز چهارشنبه ۱۶ مرداد گفته بود: «ما خواستار همكاری با متحدان آمریكایی خود هستیم. البته بارها اعلام كرده‌ایم كه اگر این امر میسر نشود آنچه را لازم است انجام خواهیم داد.» تركیه تاكنون بارها تهدید كرده است كه اگر آمریكا در ایجاد یك منطقه حائل با تركیه همكاری نكند این كشور به مواضع كردهای مورد حمایت آمریكا در خاك سوریه حمله خواهد كرد. تركیه پیشنهاد داده است ‌یك منطقه امن در خاك سوریه ایجاد شود تا این كشور بتواند ضمن انتقال بخشی از پناهجویان سوری، تحركات حزب اتحاد دموكراتیك كردستان سوریه و شاخه نظامی آن، ی.‌پ.‌گ (یگان‌های مدافع خلق) را كنترل كند. تركیه این حزب را مانند پ‌.ك‌.ك یك سازمان «تروریستی» می‌داند.
 هدف آمریكا
یكی از اهداف آمریكایی‌ها از طرح ایجاد یك منطقه حائل، نگرانی بی‌حدوحصر آنها از آغاز قریب‌الوقوع عملیات آزادسازی استان ادلب در شمال سوریه از لوث وجود تروریست‌های تكفیری جبهه‌النصره است. هدف دیگر آمریكا استمرار حضور خود در سوریه است. گرچه اواخر آذر سال گذشته دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریكا فرمان خروج نظامیان این كشور از خاك سوریه را امضا كرد، اما چند روز بعد، وزارت دفاع آمریكا اعلام كرد باید بخشی از نیروهای آمریكا در خاك سوریه باقی بمانند. بعدها روشن شد آمریكایی‌ها هرگز قصد پایان دادن كامل و نهایی به حضور نظامی خود در سوریه را ندارند. حتی به گفته بعضی كارشناسان، آمریكا به دنبال حضور محدود، اما تاثیرگذار در خاك سوریه بوده و برای این كار با عربستان سعودی نیز همكاری و هماهنگی كرده است.
درست به همین دلیل است كه اخیرا پنتاگون نسبت به ایجاد یك منطقه حائل یا منطقه امن در شمال سوریه ابراز تمایل كرده و آمریكا به‌رغم همه اختلافاتی كه با تركیه بخصوص بعد از خرید سامانه‌های اس ـ 400 پیدا كرده بود حاضر به همكاری دوباره با آنكارا شده است. در همین راستا، جیمز جفری، نماینده ویژه وزارت خارجه آمریكا در امور سوریه طی سخنانی در كنفرانس امنیتی مونیخ گفته بود: «ما نمی‌خواهیم بشار اسد كنترل مناطق شمالی و شمال شرقی سوریه را در دست گیرد». حرف‌هایی كه به‌شدت مورد اعتراض سرگئی لاوروف، وزیر خارجه روسیه قرار گرفت و گفت: «حضور برخی طرف‌ها ازجمله آمریكایی‌ها در سوریه غیرقانونی است و بدون شك همه طرح‌های آنها در سوریه نیز فاقد صلاحیت قانونی است و هیچ كمكی به برون‌رفت از بحران این كشور نمی‌كند .»
دراین میان نقش كردهای سوریه حائز اهمیت بوده و آنها می‌توانند تاثیری تعیین‌كننده در ایجاد یا عدم ایجاد این منطقه حائل داشته باشند. كردهای سوریه در صورتی كه به وحدت و یكپارچگی دولت سوریه اعتقاد داشته باشند و در صدد همكاری با دولت مركزی در آیند یك بار دیگر رویای ایجاد منطقه حائل به تاریخ خواهد پیوست. در غیر این صورت ایجاد چنین منطقه‌ای می‌تواند سرآغاز دور جدیدی از بحران و درگیر در شمال سوریه بوده و افراد بیشتری را قربانی اهداف توسعه طلبانه كشورهای خارجی از جمله تركیه و آمریكا كند.