علت وابستگی خودروسازی ایران
در قراردادهای خودرویی كه در طول دهه‌های گذشته منعقد شده، اغلب قراردادهای مونتاژ یا تولید خودروهای تاریخ گذشته كشور فرانسه بوده است. زمانی كه خودروی پژو  405 وارد بازار ایران شد، این خودرو تقریباً از بازار فرانسه خارج شده بود، اما پژو در ایران به تولید این محصول خود ادامه داد. این موضوع در مورد خودروهای رنو نیز صادق است. در قراردادهایی كه تهیه می‌شد، تأمین قطعات با كشور مقابل بود و سهم كمی به ایران می‌دادند و در قراردادهای بعدی این موضوع كمی مورد اصلاح قرار گرفت. تحریم‌های گذشته علیه ایران نشان می‌دهد قراردادهای خودرویی نه تنها به نفع اقتصاد ایران نیست بلكه پهن كردن فرش قرمز برای تولید خودروهای از رده خارج كشورهای دیگر به‌خصوص فرانسه محسوب می‌شود، اما با این حال این رویه ادامه دارد.
از سوی دیگر شاهد بودیم خودروی سمند به عنوان خودروی ملی معرفی شد و پس از این خودرو دنا و رانا نیز رونمایی شدند. در همان زمان كه این خودروها به بازار آمد، برخی منتقدان اظهار می‌كردند همه قطعات این خودروها داخلی نیست و از كشورهای دیگر تأمین می‌شود. این در حالی است كه طراحی و پلت فرم خودرو نشان می‌دهد این خودرو متعلق به چه كشوری است و بخش‌های دیگر از كشورهایی كه در آن زمینه تخصص دارند تأمین می‌شود، اما حساب ایران با كشورهای دیگر جداست. ایران 40 سال است كه تحت شدیدترین تحریم‌ها قرار گرفته و هر سال به آن افزوده می‌شود. در این شرایط ایران باید قطعاتی را تولید كند تا نیاز به واردات نداشته باشد، اما كشورهای غربی به محض این‌كه توانایی ایران را در زمینه‌های مختلف مشاهده می‌كنند یا اجازه صادرات به ایران را می‌دهند یا دم از مذاكره می‌زنند تا ایران به فكر توسعه تولید خود نیفتد. اكنون دنا پلاس یك خودروی با امكانات تولید داخل محسوب می‌شود كه نشان از توانایی بالای ایران دارد و تولید خودروی پژو 301 ایرانی نتیجه همكاری وزارت دفاع و وزارت صمت است.



ورود ارگان‌های نظامی به بخش تولید مرسوم است؟
ورود شركت‌های تولیدكننده تجهیزات نظامی به حوزه صنعت خودروسازی امری رایج در جهان است و نباید با دیده تردید به آن نگریست، بلكه با كمی بررسی و جست‌وجوی ساده میان داده‌های اطلاعاتی كه به راحتی در دسترس هستند، می‌توان به این نتیجه پی برد كه مدت‌هاست شركت‌های بزرگ تولیدكننده تجهیزات حمل و نقل نظامی به صنعت خودروسازی هم ورود پیدا كرده‌اند و فقط این موضوع در كشور ما مغفول مانده است. شركت‌هایی مانند كاماز روسیه و رولز  رویس انگلیس ازجمله شركت‌هایی هستند كه مدت‌هاست علاوه بر تولید صنایع حمل و نقل نظامی به صنعت خودروسازی سبك و سنگین ورود داشته‌اند و تولیدات خوب و باكیفیتی را به بازار اراده كرده‌اند.
از آنجا كه تحریم‌های آمریكا علیه مردم ایران مانع سرمایه‌گذاری شركت‌های بزرگ خودروسازی جهان در كشورمان شده و حتی در بیشتر اوقات ورود قطعات مورد نیاز خودروسازان را با مشكل مواجه کره، استفاده از تجارب صنعتگران عرصه تولید خودروی نظامی می‌تواند مفید و راهگشا باشد. البته بدعهدی برخی از شركت‌های خودروساز مانند پژو و رنوی فرانسه سابقه بسیار زیادی دارد. آنها در اوج تحریم‌های سال‌های ۹۱ و ۹۷ آمریكا علیه ایران با خروج از كشورمان نوعی گروکشی در قبال جمهوری اسلامی انجام دادند.
صنعت خودرو كجای اقتصاد ایران است؟
صنعت خودروسازی یكی از بزرگ‌ترین صنایع ایران، محسوب می‌شود. پیش از انقلاب اسلامی ایران، چیزی به اسم صنعت خودروسازی در كشور وجود نداشت و تمام موارد مربوط به خودرو، در مباحث مونتاژكاری خودرو خلاصه می‌شد؛ صنعتی كه از صفر تا صد آن به كشورهای خارجی وابسته بود. تقریبا در اوایل دهه ۷۰ بود كه صنعت خودروسازی در ایران پایه‌گذاری شد و تا به امروز با پیشرفت‌هایی كه در این امر صورت گرفته، زنجیره تأمین و قطعه‌سازی به بیش از ۱۲۰۰ واحد كوچك و بزرگ رسیده است، به طوری كه طی ۲۵ سال گذشته صنعت طراحی خودرو و قطعه نیز به خودكفایی در این امر نزدیك شده است.


وقتی قلب خودرو داخلی‌سازی می‌شود
خردادماه امسال بود كه امیر سرتیپ امیر حاتمی، وزیر دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح از آمادگی وزارت متبوعش برای كمك به بخش خودروسازی برای تولید قطعات ایمنی و اساسی مانند رایانه خودرو و كیسه هوا خبر داد. وی گفته بود وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح به وزارت صنعت، معدن و تجارت در زمینه همكاری و مساعدت در بخش خودروسازی اعلام آمادگی كرده است و اگر خارجی‌ها برای همكاری در این بخش از كشور ما رفتند، صنایع دفاعی كشور از فناوری و علم و دانش خوبی برخوردار است و ما آماده هستیم در بخش خودروسازی هر جا كه نیاز به فناوری در این صنعت وجود داشته باشد با وزارت صنعت همكاری كنیم. حاتمی تاكید كرد: خوشبختانه ارتباط و اتصال خوبی میان وزارت دفاع و صنعت برقرار شده و بخش قابل توجهی كه قبلاً توسط خارجی‌ها تأمین می‌شد، امروز در اختیار خودمان است و آن را در اختیار خودروسازان قرار می‌دهیم.



فرصت‌های طلایی توسعه خودرو را از دست دادیم
رضا مفیدی، مدیركل دفتر صنایع خودرو و نیرومحركه وزارت صمت از آمادگی صنعت خودرو برای همكاری با ارگان‌های نظامی به منظور افزایش توان تولید خودرو در داخل خبر داد و به خبرنگار ما گفت: اكنون در بخش قطعات دارای فناوری خودرو دچار ضعف هستیم و فرصت‌های طلایی را كه در سال‌های گذشته در اختیار داشتیم از دست دادیم.
وی تاكید كرد: در برخی از قطعات خودرو مانند گیربكس، قطعات الكترونیكی و قطعات های‌تك عقب‌ماندگی‌هایی داریم كه الآن صنعت خودرو به فكر جبران آن افتاده و به شدت به دنبال همكاری با مراكزی كه صاحب دانش فنی هستند از جمله وزارت دفاع و ارگان‌های نظامی دیگر هستیم.
مفیدی با تاكید بر این‌كه به دنبال همكاری صنعت خودرو با ارگان‌های نظامی برای توسعه بخش خودرو است تصریح كرد: صنعت خودرو آمادگی دارد كه با كسانی كه در زمینه انتقال دانش فناوری یا حتی توسعه محصول جدید در گیربكس به‌خصوص گیربكس‌های اتوماتیك امكاناتی دارند همكاری كند. بنده هم پیگیر همكاری خودروسازان با شركت‌های دارای دانش فنی هستم.
این مقام مسؤول در وزارت صمت با اشاره به این‌كه بخش خودرویی كشور نباید این روزهای سخت را كه شركت‌های مختلف به كمك‌شان آمدند فراموش كنند افزود: در كنار انتقال دانش فنی به‌دنبال دانش بومی هستیم و با مراكز خیلی خوبی در بخش تحقیق و توسعه و همچنین تولید انواع موتورهای كم‌مصرف، گیربكس‌های اتوماتیك و قوای محركه گفت‌وگو كردیم.
مدیركل دفتر صنایع خودرو و نیرومحركه وزارت صمت با بیان این‌كه اكنون به‌دنبال تولید خودروهای برقی هستیم گفت: در زمینه تولید خودروهای برقی یا قطعات و تجهیزات الكترونیكی جلساتی در وزارت صمت برگزار می‌شود و به‌زودی قراردادهای مربوط به این حوزه منعقد خواهد شد.


وزارت صمت از فرصت به‌دست‌آمده استفاده كند
ابوالفضل خلخالی، عضو هیات علمی دانشگاه علم و صنعت گفت: ما در دانش فنی بخش تولید محدودیتی نداریم و نیروهای نظامی اثبات كردند می‌توانند در مواقع مشكل همراه تولید كشور باشند، اما آنچه دارای اهمیت است مدیریت اقتصادی تولیدات است.
وی تاكید كرد: در تولید خودروهای نظامی، هزینه اهمیتی ندارد و برای افزایش توان دفاعی ساخته می‌شود، اما در بخش خودروهای سواری، اقتصادی بودن آن شرط است كه باید مدل‌های جدیدی برای آن تعریف شود. خلخالی افزود: با توجه به این‌كه وزارت دفاع و سپاه پاسداران خودشان برای تولید خودرو همراهی كردند وزارت صمت باید استقبال كند و از دانش فنی آنها به منظور كاستن تأثیر تحریم‌ها بهره بگیرد. به این ترتیب كه دانش فنی را از نیروهای نظامی دریافت كند و با قطعه‌سازان تولیدات مشتركی را انجام دهد. به گفته وی، اگر وزارت صمت و بدنه دولت از این‌گونه اقدامات حمایت كنند، قطعاً تأثیر تحریم‌ها در بخش صنایع خودرو به كمترین سطح ممكن خواهد رسید.
البته بهبود فضای كسب‌وكار و همچنین اعطای تسهیلات كم‌بهره برای تولیدكنندگان در این بخش نقش اساسی ایفا می‌كند كه دولت باید راه‌های تأمین مالی آن را معرفی كند و برای سرمایه‌گذاران داخلی فرش قرمز پهن كند.



هرچه خواستیم تولید كردیم
محمدرضا نجفی‌منش، رئیس انجمن صنایع همگن ایران درباره توانایی بالای داخل در زمینه تولید خودرو به خبرنگار ما گفت: به‌صراحت می‌گویم تاكنون هرچه خواستیم تولید كردیم و هر چه تاكنون تولید نشده سراغ آن نرفته‌ایم. وی به صحبت‌های فرمانده هوافضای سپاه پاسداران مبنی بر تولید گیربكس‌های اتوماتیك خودرو اشاره و تاكید كرد: ظرفیت داخلی‌سازی خودرو در كشور ما وجود داشت، اما به دلیل این‌كه جاده واردات همیشه هموار بود كسی سراغ تولید این‌گونه قطعات نرفت. این در حالی است كه با محاسبه نرخ نیمایی ارز هزینه تمام‌شده قطعات خودرو در داخل كمتر از وارداتی‌های آن است.
نجفی‌منش تحریم‌ها را یك فرصت برای رونق تولید دانست و افزود: اكنون كه نرخ ارز افزایش یافته و واردات قطعات الكترونیكی ممنوع شده، بهترین فرصت است تا بتوانیم از ظرفیت‌های موجود در این زمینه بهره ببریم تا تأثیر تحریم‌ها را كمرنگ كنیم. وی با بیان مثالی در این زمینه ادامه داد: در تحریم شورای امنیت سازمان ملل علیه ایران، فروش بنزین به ایران ممنوع شد، اما در تحریم‌های سال گذشته آمریكا علیه ایران تحریم بنزین دیگر در فهرست نبود، چون ایران خودكفا شده بود.
رئیس انجمن صنایع همگن ایران با بیان این‌كه ایجاد یك ظرفیت جدید در صنعت خودرو منجر به افزایش اشتغال می‌شود، گفت: داخلی‌سازی قطعات مزایای زیادی دارد كه ایجاد اشتغال كمترین مورد آن محسوب می‌شود. ایران از نظر دانش فنی مشكل ندارد و نیروهای نظامی ما می‌توانند كمك زیادی به بخش تولید كنند، اما آنچه دارای اهمیت است اقتصادی بودن این تولیدات است. وی تاكید كرد: اكنون 4500 شركت دانش‌بنیان در اختیار داریم.دولت باید از قطعه‌سازان حمایت لازم را داشته باشد و خودروسازان پول قطعه‌سازان را یك‌ماهه بپردازند تا سرمایه در گردش كافی و همچنین انگیزه تولید بیشتر شود. این فعال قطعه‌ساز به توان بالای تولید داخل اشاره كرد و افزود: روزی كه قرار بود قطعات 206 را در ایران تولید كنیم برخی افراد اظهار ناامیدی كردند اما اكنون همه قطعات این خودرو در ایران تولید می‌شود.


هوا فضای سپاه از ساخت موشک تا قطعات خودرو
 سردار امیرعلی حاجی‌زاده، فرمانده نیروی هوافضای سپاه پاسداران اعلام كرده این ارگان توانایی ساخت گیربكس‌های اتوماتیك را دارد. سردار حاجی‌زاده گفته است: امروز در كشور مشكل گیربكس اتوماتیك داریم، در حالی كه ما سال‌هاست برای بالگرد در كشور گیربكس تولید می‌كنیم كه به‌مراتب پیچیده‌تر است. موضوع این است كه دیگران باید محكم بیایند جلو و پشت سرشان را هم نگاه نكنند. اگر این اتفاق بیفتد و اعتقادی پای كار بیایند، قطعاً خودروی ایرانی و قطعات را می‌توانیم تولید كنیم. اگر خودروسازان به ما اعلام نیاز كنند، حاضریم دانش فنی و همچنین چگونگی ساخت این دستگاه را در اختیار آنها بگذاریم.