خیلی ساده، خیلی جدی

عکسی که میزبانی ژاپنی‌ها را در نشست مشترک هیات عالی ایران و ژاپن نمایش می‌دهد چه نکاتی را درباره سبک زندگی مردم این کشور به ما یادآوری می‌کند؟

خیلی ساده، خیلی جدی

از مذاکرات مشترک با نخست وزیر ژاپن که روز پنجشنبه گذشته در توکیو برگزار شد، تصویر سمت راست در حال دست به دست شدن است و کاربران فضای مجازی دارند این تصویر را مقایسه می‌کنند با جلسات و نشست‌های داخلی که تصویر سمت چپ یک نمونه از آنهاست و بارها چنین تصاویری را در تلویزیون یا رسانه‌های مکتوب و مجازی با میزهای پر از میوه و شیرینی و تنقلات دیده‌ایم. این دو تصویر در کنار هم، حتی ناخواسته زمینه را برای مقایسه و قضاوت فراهم می‌کند و این مقایسه، دامنه وسیعی از مشکلات را با میزهای پذیرایی مرتبط کرده است؛ تا آنجا که دلایل گرانی بنزین و مرگ تلخ هم‌وطن کولبرمان هم پیوند خورده با میزهای رنگانگ در نشست‌ها و مذاکرات دیپلماتیک. البته که فرهنگ، سیاست و اقتصاد یک کشور به هم مرتبط هستند اما قصدمان این نیست که به موج خودانتقادی که مدتهاست به راه افتاده، بپیوندیم و ایراد بگیریم به آداب و رسوم مهمان‌نوازی در کشورمان. آنچه در ادامه خواهید خواند درباره تفاوت شیوه میزبانی از نوع ژاپنی است با میزبانی دیپلماتیک در ایران. تلاش کرده‌ایم این دو تصویر را به عنوان مقوله‌ای در زیرمجموعه فرهنگ و سبک زندگی به آنها نگاهی داشته باشیم و ببینیم چه ویژگی‌هایی را می‌توان درباره ژاپنی‌ها و نیز ما ایرانی‌ها از همین میزبانی‌های دیپلماتیک برداشت کرد و البته در این باره به شکل برگزاری جلسات و نشست‌های داخلی هم بی‌توجه نبوده‌ایم.

ساده، جدی، ابتدایی
تصویر بالا؛ هیات ژاپنی در توکیو میزبان ایرانی‌ها هستند. دو هیات عالی‌رتبه روبه‌روی هم نشسته‌اند؛ یک سو ژاپنی‌ها و یک سو ایرانی‌ها. روی میز تنها ابزار پذیرایی آب است و بس. نه از میوه و شیرینی و تنقلات خبری هست و نه حتی از دستمال کاغذی. حتی اتاقی که در آن جلسه برگزار شده، عاری از هر نوع تزئین و تجملی است؛ نه خبری از پرده‌های آنچنانی هست، نه لوستر باشکوهی دیده می‌شود و نه حتی قابی روی دیوار می‌توان دید. تمام چیزی که از این تصویر برداشت می‌شود این است: دو هیات دیپلماتیک رسمی و جدی روبروی هم نشسته‌اند و مشغول بحث و گفت و گو هستند.
آنچه روی میز دیده می‌شود، در زمره ضروریات قرار می‌گیرد آن هم در کمترین و محدودترین شکلش. اگر در جلسه با ژاپنی‌ها نیاز به دستمال کاغذی داشته باشید، لابد تنها راه این است که دست در جیب مبارک خودتان بکنید. بدون تردید ژاپنی‌ها هم مثل همه مردم جهان دیدارهای غیررسمی، مهمانی‌ها، دیدارها و رویدادهایی معطوف به جشن و شادی دارند که برای برگزاری آنها کمی سر کیسه را شل کنند اما جلسات دیپلماتیک را به همین اندازه ساده و جدی برگزاری ‌کنند حتی جلسات داخلی را. کافیست برای اطمینان در این باره سری بزنید به خبرگزاری‌های ژاپنی و تصاویر منتشر شده از جلسات و نشست‌هایشان را ببینید.
شاید همین یک تصویر کافی باشد که دریابیم ژاپنی‌ها چه سبک و شیوه‌ای برای زندگی انتخاب کرده‌اند. بعد از ویرانی کشورشان در جنگ جهانی دوم با اتکا به همین شیوه زندگی و البته تقویت برخی خصوصیات فردی و اجتماعی توانستند کشور و نیز اقتصادشان را بازسازی کنند. همین میز ساده نشان می‌دهد که برای ژاپنی‌ها در یک جلسه کاری صرفا، موضوع کار اهمیت دارد و نه چیزی که قرار است خورده یا نوشیده شود. حتی میزبان خوب بودن و مهمان‌نوازی هم لااقل تا زمانی که بحث کار و مذاکره مطرح است، برایشان اهمیتی ندارد.
قناعت، پشتکار و جدیت از جمله ویژگی‌هایی است که درباره مردم ژاپن با دیدن همین عکس می‌توان دریافت. بعلاوه اینکه می‌دانیم آنها بسیار دقیق، مسؤولیت‌پذیر و به طرز افراطی سختکوش هستند و با همین ویژگی‌ها توانسته‌اند کشور نیمه ویرانشان را به یکی از کشورهای قدرتمند به لحاظ سیاسی و اقتصادی بدل کنند.



درخور، رنگین و مهمان‌‌پسند
تصویر پایین؛ هیات ایرانی در تهران میزبان ژاپنی‌ها هستند. اجازه بدهید سخت‌گیرانه با موضوع برخورد نکنیم و از ویژگی‌های منفی مانند تجملاتی و سرخوش و مصرف‌گرا پرهیز کنیم.
لابد پذیرایی رسمی از هیات‌های دیپلماتیک آداب و رسومی دارد و بدون تردید ما برای مهمان‌های خارجی سنگ تمام می‌گذاریم اما اینجا درباره جلسات و نشست‌های کاری حرف می‌زنیم؛ جایی که بهترین و زیباترین‌ گل‌ها را روی میز می‌گذاریم، از بهترین ظروف و لوازم پذیرایی استفاده می‌کنیم، جعبه‌های دستمال کاغذی خاتم کاری هستند، لوسترها و مبلمان اتاق جلسه، شکوه هنر ایرانی را نمایش می‌دهند و برای پذیرایی به یک لیوان آب بسنده نمی‌کنیم؛ حداقل یک ظرف شیرینی یا آجیل وطنی جلوی مهمان می‌گذاریم که از خودش پذیرایی کند.
تصاویر منتشر شده از نشست با هیات عالی سران کشورهای خارجی حکایت از رعایت برخی استانداردها دارد و مقایسه‌اش با نشست‌های کشور همسایه مانند ترکیه نشان می‌دهد تا این اندازه مهمان‌نوازی طبیعی است و دست کم مخصوص ایرانی نیست اما جلسات داخلی، نشست‌های مسئولان رده‌های مختلف، مذاکران بین سازمانی در داخل کشور حکایت دیگری است که برای شرح آن کافی است به حافظه بصری خودمان رجوع کنیم و موزها و نارنگی‌های تلف شده روی میزهای جلسات را به یاد بیاوریم یا مثلا نگاهی بیاندازیم به برخی تصاویر  از نشست‌های مختلف.