ناقلان کوچک ویروس بزرگ

افراد زیر 18 سال در ایران 9درصد مبتلایان به کرونا را تشکیل می‌دهند

ناقلان کوچک ویروس بزرگ

هراس از فقدان به‌تنهایی می‌تواند هولناک باشد، اما ترس از نیستی یک کودک جنس دیگری از هراس است،کابوسی که هر بار می‌تواند ویرانمان کند. شنیدن خس‌خس نفس‌های یک کودک روی تخت بیمارستان و دیدن معصومیت او در مبارزه با ویروس کرونا کابوسی است که سایه آن حالا هفت ماه است روی سر خانواده‌ها پرواز می‌کند. از همان ابتدا هم در رابطه با ابتلای کودکان اطلاعات ضدونقیض بسیاری وجود داشت، هرچند در همان روزهای ابتدایی اعلام شد کودکان در برابر این ویروس آسیب‌پذیر نیستند، اما مشاهده موارد ابتلا و گاهی مرگ کودکان باعث ابطال این فرضیه شد و هراس فقدان جایش نشست. در آمار رسمی وزارت‌بهداشت کشورمان ردی از مرگ کودکان به‌واسطه ابتلا به کرونا ثبت‌نشده است، اما در میانه گفته‌های مسؤولان می‌توان دریافت کرونا پیر و جوان نمی‌شناسد و سایه تهدید کرونا روی سر کودکان هم وجود دارد. چند روز پیش هم عبدالرسول همتی،‌ معاون دانشگاه علوم پزشکی شیراز اعلام کرد 2درصد مبتلایان به کرونا در این استان را کودکان زیر۱۰ سال تشکیل می‌دهند و آمار دیگری که خبرگزاری آنا چند روز پیش منتشر کرد، نشان می‌دهد بیش از30 هزار کودک به‌واسطه ابتلا به کرونا در بخش‌های مختلف بیمارستان‌های کشور بستری‌شده‌اند.

تحلیل‌های متفاوت
کارشناسان نظرات متفاوتی درباره ابتلای کودکان به کرونا دارند. بابک عشرتی، معاون بهداشت دانشگاه علوم پزشکی ایران در این زمینه از عددهای بزرگ‌تری حرف می‌زند. او به ما می‌گوید، روند ابتلای کودکان به کرونا از اردیبهشت به بعد صعودی شده و اکنون 8 تا 9 درصد بیمارانی که در دانشگاه‌های علوم پزشکی ایران، بستری و رصد می‌شوند، کمتر از 18 سال دارند. با توجه به این اظهارنظر و این‌که دیروز سخنگوی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی مجموع بیماران کووید-۱۹ در کشور را ۳۹۹ هزار و ۹۴۰ نفر اعلام کرد، می‌توان گفت حدود 36هزار کودک تاکنون در کشورمان به کرونا مبتلا شده‌اند.
تغییرات رفتار ویروس کرونا و تحقیقات تازه هم نشان از آن دارد که کودکان نه‌تنها در برابر این ویروس ایمن نیستند که به‌واسطه پایین بودن ویتامینD در بدنشان آسیب‌پذیرتر هم هستند. با همه این اوصاف بازگشایی مدارس در سال تحصیلی جدید بسیاری از پزشکان و مسؤولان حوزه پزشکی را مجاب به توضیحاتی کرد که شنیدنش همان کابوس اولیه است؛ این‌که در موج دوم پاییز یک‌میلیون کودک در معرض ابتلا هستند یا تخت‌های بیمارستانی جوابگوی کودکان نخواهد بود و بدتر این‌که به باور آنها با ادامه حضور کودکان در مدارس آنها ناقلان خاموش ویروس در جامعه خواهند بود.



چند کودک قربانی کرونا شده‌اند؟
در آمارهای ثبت‌شده جهانی درصد مرگ کودکان به‌واسطه ابتلا ناچیز است، آن‌قدر که حتی در میان کودکان تا 9 سال مواردی از مرگ ثبت‌نشده است، اما این بازه سنی وقتی تا 19 سال تغییر می‌کند، آنها 2/0 درصد از میزان مرگ براثر ابتلا را در جهان تشکیل می‌دهند؛ هرچند آمارهای داخلی کشورها با آنچه در این فهرست منتشرشده، تفاوت‌های آشکاری دارد. به‌عنوان‌مثال در آمریکا آن‌طور که آمارها گواهی می‌دهند بیش از نیم میلیون کودک به‌واسطه ابتلا بستری‌شده‌اند. در ایران هم آمارها را باید از زبان مسؤولان محلی متوجه شد.‌ در اصفهان آن‌طور که خبرگزاری صداوسیما به نقل از رئیس دانشگاه علوم پزشکی این استان منتشر کرده از ابتدای شیوع تا امروز 40 کودک به خاطر ابتلا به کرونا جان‌عزیزشان را ازدست‌داده‌اند.  خبرگزاری آنا هم در مجموعه آماری که شهریور منتشر کرده، نوشته تا امروز تعداد 4276 کودک و نوجوان با ابتلای قطعی به کرونا بستری‌شده‌اند و متأسفانه تاکنون ۲۴۸ کودک و نوجوان مبتلای قطعی به کرونا در کشور جان‌باخته‌اند. در اظهارنظرهای دورتر اما هم این آمار پایین‌تر است و هم پیوستی به این آمار، کودکان فوت‌شده را دارای بیماری می‌داند. اردیبهشت امسال قاسم جان بابایی، معاون درمان وزیر بهداشت در حالی از فوت 10 کودک به‌واسطه ابتلا به کرونا خبر داده بود که به گفته او همه آنها بیماری زمینه‌ای داشته‌اند که متأسفانه به خاطر بیماری توان ایمنی پایینی داشتند و فوت شدند. 




امکانات بیمارستانی برای کودکان
در کنار اهمیت موضوع ناقل‌بودن کودکان باید به موضوع امکانات پزشکی برای آنها هم توجه کرد، نکته‌ای که در گفته اغلب متخصصان هم به آن اشاره شده است. اما بخش کودکان معمولا در همه جای دنیا محدود است، به این دلیل که بیماری‌هایی که منجر به بستری طولانی‌مدت می‌شود در کودکان چندان شایع نیست و معمولا در بخش‌های اطفال یکسری افراد خاص که بیماری‌های مزمن و مادرزادی دارند، بستری هستند.
اما امکانات برای درمان کودکان کرونایی چه تفاوت‌هایی با امکانات درمان بزرگسالان دارد؟ مینو محرز می‌گوید موضوع امکانات هم به همان چرخه سرایت ویروس از کودکان مرتبط است، چرا که کودکان نیاز به همراهی مداوم اعضای خانواده دارند و شلوغی بخش‌های ویژه کودکان امکان سرایت ویروس را بسیار بالاتر می‌برد. فارغ از بیمارستان‌های ویژه کودکان بسیاری از بیمارستان‌های دانشگاه پزشکی استان‌ها هم بخش‌های ویژه‌ای برای کودکان در نظر گرفته‌اند. حتی برخی از بیمارستان‌ها در پی افزایش ابتلای کودکان بخش‌های ویژه‌ای برای آنها راه‌اندازی کرده‌اند. بندرعباس و کاشان از تازه‌ترین شهرهایی هستند که به گفته محرز به واسطه افزایش ابتلای کودکان بخش‌های ویژه آنها راه‌اندازی شده است.



کرونا تغییر رفتار داده است؟
نبود مشاهده ابتلا به کرونا در کودکان در همان ابتدای فراگیری، خیال بسیاری را از ایمن‌بودن کودکان راحت کرده بود، اما خیلی زود جامعه پزشکی متوجه شد کودکان در برابر این ویروس ایمنی ندارند. افزایش ابتلا درکودکان پس از ابتلای بزرگسالان فرضیه دیگری را مطرح کرده بود مبنی بر تغییر رفتار ویروس، این‌که درگذشته کودکان ایمن بودند و حالا با تغییر رفتار ویروس، کودکان هم تهدید می‌شوند. محرز اما این فرضیه را رد می‌کند. او می‌گوید ویروس کرونا در مدت شیوعش در جهان تغییر رفتاری نداشته و این ما بودیم که در برابر این ویروس رفتارمان را تغییر دادیم. به باور او، این فرضیه‌ها از آمارهای تشخیص ابتلا استخراج شده و وقتی بازه آماری تشخیص تغییر کند نتیجه آن هم تفاوت دارد و به همین دلیل نمی‌توان پایه علمی برای آن متصور بود. احسان مصطفوی، اپیدمیولوژیست و عضو کمیته کشوری اپیدمیولوژی کرونا هم به استناد شواهد علمی می‌گوید میزان ابتلای کودکان به این ویروس احتمالا به اندازه ابتلای افراد بزرگسال به این بیماری است. در این میان سن کودکان مبتلا هم جالب توجه است. اگر اصفهان را (به دلیل آمار رسمی منتشر از فوت کودکان) معیاری برای تعمیم به کل کشور بدانیم کمترین سن فوتی در بین اطفال در اصفهان حدود ۱۵روزه اعلام شده است.



چرا ابتلای کودکان هولناک‌تر است؟
آمارها را که شاهد بگیریم نتیجه این می‌شود که ابتلا در کودکان در مدت اخیر افزایش داشته است. همواره جامعه پزشکی هم از هراس نسبت به شیوع کرونا در کودکان می‌گوید اما چرا کرونا در کودکان می‌تواند هولناک‌تر باشد؟
محمدرضا هاشمیان، فوق‌تخصص ICU بیمارستان مسیح دانشوری معتقد است اگر گرفتار کرونای کودکان شویم کشوری نیستیم که بتوانیم مقاومت کنیم، چرا که بیمارستان‌ها و آی‌سی‌یوهای ما امکانات و متخصصان کافی برای کودکان ندارند.
 پیام طبرسی، رئیس بخش بیماری‌های عفونی این بیمارستان هم درباره بازگشایی مدارس و افزایش فراگیری کرونا می‌گوید همیشه شروع اپیدمی بیماری‌های ویروسی مثل آنفلوآنزا از مدارس آغاز می‌شود و درمورد کرونا و سایر بیماری‌های ویروسی دیگر هم غیر از این نیست، از همین رو نباید تجمعی در مدارس شکل بگیرد تا بچه‌ها این ویروس را به سایر افراد انتقال دهند.  هشدار او اما درباره چرخه انتقالی است که از سوی کودکان شکل می‌گیرد. از مینو محرز، متخصص بیماری‌های عفونی می‌پرسیم چرا ابتلای کودکان در چرخه سرایت اهمیت بیشتری دارد. او به جام‌جم می‌گوید تعداد زیادی از کودکان مبتلا علائم بارزی ندارند. مدت زمان پنهان‌بودن ابتلا در کودکان تفاوتی با بزرگسالان ندارد و همان دو هفته است، اما چیزی که ابتلای کودکان به کرونا را مهم‌تر می‌کند این است که آنها در تمام مدت ناقل بودن‌شان بدون علامت هستند. همین موجب می‌شود در صورت ابتلا، برای تشخیص بیماری آنها اقدام  نشود و این باعث سرایت ویروس به کل خانواده می‌شود.
 موضوع مورد اشاره این متخصص بیماری‌های عفونی را در حرف‌های محمد طالب‌پور، رئیس بیمارستان سینا هم می‌توان دید. به باور او نیز کودکان ناقلان بسیار خوبی هستند و ویروس را بدون این‌که خودشان مبتلا شوند، منتقل می‌کنند و این موضوع به افزایش شیوع ویروس کمک می‌کند. به گفته او، این موضوع بیش از آن‌که برای خود کودکان خطرناک باشد، برای والدین آنها پرخطر خواهد بود و حتی باعث چرخش این ویروس از طریق بچه‌ها بین خانواده‌های مختلف هم می‌شود. 




تفاوت ابتلا در کودکان و بزرگسالان
مدت زمان پنهان بودن علائم کرونا دو هفته اعلام شده است، اما حالا در تحقیقی که در کره جنوبی روی کودکان انجام شده مشخص شده است که کرونا می‌تواند تا سه هفته داخل مخاط بینی کودکان باقی بماند؛ موضوعی که نشان‌دهنده قابلیت بالای انتقال و پخش ویروس توسط کودکان است. اما این تنها تفاوت کودکان مبتلا به ویروس کرونا و بزرگسالان نیست. بسیاری از متخصصان معتقدند شدت این بیماری هم در کودکان نسبت به بزرگسالان کمتر است.
 غزال شریعت پناهی، رئیس اداره سلامت کودکان وزارت بهداشت می‌گوید آماری که ما داریم نشان می‌دهد بیماری کرونا در کودکان خفیف‌تر است. او می‌گوید آنچه به عنوان موارد قطعی ثبت شده کرونا درکودکان وجود دارد اکثرا موارد خفیفی بودند که بهبود پیدا کرده و از بیمارستان ترخیص شده‌اند و موارد فوتی و آنهایی که منجر به بستری در آی سی یو شدند بسیار کم بودند. بنابراین، بر اساس آمارهای موجود نه تنها در ایران بلکه در دنیا به نظر می‌رسد شدت بیماری در کودکان کمتر از بزرگسالان است.
 یکی از فرضیه‌ها در این ارتباط به واکسیناسیون کودکان مربوط می‌شود، به این مفهوم که انجام واکسیناسیون در کودکان ایمنی نسبی در آنها ایجاد کرده است. تفاوت روشن دیگر در مقایسه ابتلای کودکان و بزرگسالان مربوط به علائم این بیماری است. بسیاری از متخصصان معتقدند علائم ابتلا در کودکان هم با بزرگسالان تفاوت دارد. یکی از آنها علی جعفری، رئیس بیمارستان فوق تخصصی کودکان مشهد است. او می‌گوید علائم کرونا در کودکان با بزرگسالان متفاوت بوده و محدود به دستگاه تنفسی نیست و با تظاهرات بالینی دیگر خود را نشان می‌دهد. به گفته او کرونا در کودکان ممکن است علائم تنفسی نداشته باشد، اما دارای چهار علامت گوارشی از قبیل اسهال، استفراغ شدید، تب بالا و عوارض پوستی است.
 این در حالی است که ویروس کرونا در بزرگسالان با علائم اختصاصی تنفسی مانند سرفه و عطسه خود را نشان می‌دهد. اما متخصصانی هم هستند که معتقدند علائم این بیماری در کودکان و بزرگسالان تفاوتی ندارد اما ممکن است در کودکان این علائم بیشتر باشد. پریوش داوودیان، متخصص بیماری‌های عفونی و گرمسیری دانشگاه علوم پزشکی هرمزگان یکی از آنهاست. او معتقد است علائم در این گروه هیچ تفاوتی با علائم بزرگسالان ندارد، هر چند ممکن است علائم دیگری در کودکان بروز کند که باید مورد توجه خانواده‌ها قرار بگیرد. به گفته او، در کودکان زیر یک سال تب بالا اهمیت زیادی دارد، بنابراین در صورتی که تب با درمان‌های عادی پایین نیاید، والدین باید کودک را نزد پزشک ببرند و پزشک، کرونا را نیز در فهرست تشخیص‌های خود قرار دهد. علامت دیگری که بسیار شایع است و هر سال در فصل تابستان بسیاری از کودکان با آن مواجه می‌شوند، اسهال و استفراغ است و با توجه به این‌که این دو علامت می‌تواند از علائم گوارشی کرونا باشد، باید مورد توجه خانواده و پزشک قرار بگیرد.