پرستاری به روایت آمار
از حدود یک‌سال پیش که ویروس کرونا در جهان شایع شد سازمان جهانی بهداشت اعلام کرد بیماری کرونا، دارو ندارد و تنها راه مقابله با آن، مراقبت از بیماران است. این جمله که ادا شد، همه نگاه‌ها دوخته شد به جامعه حدود 145 هزار نفری پرستار کشور که دغدغه‌شان مراقبت از بیماران است. نکته اما اینجاست تعداد پرستارانی که در بیمارستان‌ها کار می‌کنند نسبت به جمعیت کشور مناسب نیست. براساس استانداردهای جهانی به ازای هر هزار نفر حدود 10 پرستار باید در بیمارستان‌ها مشغول به کار باشند. در ایران اما، برای هر هزار نفر فقط یک و نیم پرستار در بیمارستان‌ها کار می‌کند و 50 هزار پرستار هم بیکار، منتظرند تا به کار گرفته شوند. تعداد کم نیروی پرستاری در پاندمی ویروس کرونا بیشتر خودش را نشان داد و این روزها تعداد کم پرستاران به مهار نشدن کرونا دامن می‌زند. از 145 هزار پرستار شاغل در کشور، حدود 60 هزار نفر یک یا چند بار، به ویروس کرونا مبتلا شده‌اند و در حال حاضر حدود 6000 نفرشان به خاطر ابتلا به ویروس کرونا در قرنطینه به سر می‌برند. بدتر این که حدود 100 پرستار، در حدود 10 ماهی که از شیوع ویروس کرونا در کشور می‌گذرد، به شهادت رسیده‌اند اما در آبان ماه تعداد مرگ و میر پرستاران، به یکباره افزایش پیدا کرد 30پرستار به خاطر ابتلا به کرونا، جان خود را از دست داده‌اند، یعنی در آبان، روزی یک پرستار را از دست داده‌ایم؛ در آذرماه حدود 15پرستار به‌خاطر کرونا به شهادت رسیده‌اند. همه این اعداد و ارقام، شرایط بد جامعه پرستاری در کشور را نشان می‌دهد.



حمایت‌های کاغذی از پرستاران
 مطالبات جامعه پرستاری آن‌قدر به تاخیر افتاده که به نظر می‌رسد بیشتر مردم از آن خبر دارند. این که حالا چند ماهی می‌شود، اضافه‌کار و کارانه‌شان پرداخت نشده است. این‌که خسته و منتظر نیروی تازه نفس تا جان در بدن دارند، کار می‌کنند؛ این درد‌دل همه پرستاران کشور است. سجاد محمدی، پرستار یکی از بیمارستان‌های خصوصی کشور می‌گوید حدود شش ماه است که بیمارستان کارانه و اضافه کارش را واریز نکرده است. او ماه قبل کارانه و اضافه کار خرداد را گرفت، مبلغی که به نظر او شبیه به شوخی بود. به او تنها 300 هزار تومان، کارانه و اضافه کار پرداخت کردند تا به قول محمدی، سرخوردگی به سراغش بیاید و از این که زیاد کار کرده است، پیشمان بشود.  نیکی افضلی، پرستار یکی از بیمارستان‌های پایتخت، از حال روحی بدش می‌گوید. او می‌گوید هر روز شاهد ابتلای همکارانش به بیماری کروناست و حتی جان دادن، دو نفر از همکارانش را به چشم دیده است. او هر روز باید به محل کارش برود و از بیماران مراقبت کند. این پرستار به‌خاطر کمبود نیرو اجازه مرخصی ندارد، اما مگر با روحیه خراب می‌شود، از افراد بیماری که در آی‌سی‌یو منتظر رسیدگی هستند، مراقبت کرد؟ برای دیگر پرستاران اما، مشکلات رنگ و بوی دیگری دارد.
شهربانو جعفری، پرستاری که حالا 32 سال است کار می‌کند، می‌گوید ویروس کرونا باعث شده است تا جامعه و مدیران سلامت به پرستاران توجه کنند، حال این‌که مشکلات جامعه پرستاران سال‌هاست وجود دارد. او مشکل بزرگ پرستاران را اجرایی نشدن قانون تعرفه‌گذاری خدمات پرستاران می‌داند، قانونی که به گفته این پرستار با سابقه بیش از 10 سال است در مجلس تصویب شده است، اما اجرایی نمی‌شود.
 او می‌گوید باید با عدالت بیشتری با کادر درمان برخورد شود. آن‌طور که خانم پرستار می‌گوید بودجه هرساله وزارت بهداشت و درمان، با عدالت بیشتری باید بین همه اعضای کادر درمان، پزشکان، بهیاران، کارشناسان پیراپزشکی و پرستاران تقسیم شود، نه این که به قشر خاصی توجه بیشتری شود.



خانواده شهدا در انتظار حمایت
اسفندماه بود که قرار شد کادر درمانی که در راه خدمت به مردم، به خاطر ابتلا به ویروس کرونا جان خود را از دست داده‌اند، شهید راه خدمت خوانده شوند. قراری که البته مورد تایید همه مسؤولان قرار گرفت. در مدت‌زمان 10ماهه شیوع ویروس کرونا اما هیچ اقدامی از طرف مدیران سلامت انجام نشد. سازمان نظام‌پزشکی گزارش کرده آمار حدود 200نفر شهید سلامت باید مورد تایید وزارت بهداشت و درمان قرار بگیرد. به همین دلیل به نظر می‌رسد تنها تلاش وزارت بهداشت و درمان برای حمایت از شهدای سلامت  افتتاح چند پروژه عمرانی و نامگذاری آنها به یاد شهدای سلامت است. خانواده‌های پرستارانی که در راه خدمت به شهادت رسیده‌اند اما هیچ ادعا و درخواستی ندارند. فرشته سلمانیان، که خود پرستار است و در اسفندماه، همسر پرستارش را به خاطر ابتلا به بیماری کرونا از دست داده است می‌گوید، ما وظیفه‌مان را انجام داده‌ایم. او می‌گوید هیچ‌کدام از مدیران وزارت بهداشت و درمان، حال او را نپرسیده‌اند و او خود از تنها دخترش مراقبت می‌کند. شرایط برای برخی خانواده‌های شهدای سلامت، اما بدتر از اینهاست. چراکه برخی سرپرست خانواده را از دست داده‌اند و حال، به کمک اعضای خانواده‌شان روزگار می‌گذرانند. این را همسر یکی از پرستارانی که در مردادماه به شهادت رسیده است به ما می‌گوید. این‌که به خاطر تعلل وزارت بهداشت و درمان، پرونده همسر شهیدش  بلاتکلیف است و او باید ماه به ماه، منتظر باشد تا اعضای خانواده‌اش به او کمک مالی کنند.



هزار وعده ناتمام
از 30 بهمن که به‌طور رسمی اعلام شد، ویروس کرونا در کشور شایع شده است تا امروز 30 آذر وعده‌های زیادی به کادر درمان و جامعه پرستاران داده شده است، وعده‌هایی که البته بسیاری از آنها، به مرحله اجرایی نرسیده‌ است. اولین وعده مدیران سلامت، استخدام 3000 نیروی پرستار در قالب قرارداد 89 روزه بود. طرحی که در اسفندماه، سازمان برنامه و بودجه هم اعتبار اجرایی شدن آن را به وزارت بهداشت و درمان داد. در قراردادی که با پرستاران بسته شد، ذکر شده بود  پرستاران بیمه می‌شوند، کارانه و اضافه کار دریافت می‌کنند و البته بعد از پایان 89 روز، اولویت استخدام با آنهاست.
 بعد از گذشت 89 روز اما، ورق برگشت. برخی دانشگاه‌های علوم پزشکی استان‌ها، به مفاد قرارداد عمل نکردند و حق و حقوق پرستاران را داده و نداده، آنها را اخراج کردند. حالا بیش از شش ماه از مشکل به‌کارگیری پرستاران 89 روزه می‌گذرد و هنوز مشکلات‌شان حل نشده است. مریم حضرتی، معاونت پرستاری وزارت بهداشت و درمان، در این باره عنوان کرد برخی از پرستاران جذب شده‌اند و پرستاران دیگری که جذب نشده‌اند، می‌توانند در زمان برگزاری آزمون استخدامی، از مزایای حضور در طرح 89 روزه استفاده کنند.پرداخت کارانه کرونا، یکی از وعده‌های دیگر وزارت بهداشت و درمان به پرستاران بود. بعد از سه ماه که کارانه کرونا را پرداخت کردند، اما آن چیزی نبود که انتظار می‌رفت. به برخی از آنها، فقط 100هزار تومان و به برخی دیگر 300هزار تومان کارانه کرونا پرداخت شد.  این درحالی است که سازمان برنامه‌وبودجه، حدود 11هزار و 500میلیارد برای پرداخت کارانه کرونا، به وزارت بهداشت و درمان پرداخت کرده است.
محمد شریفی‌مقدم، دبیرکل خانه پرستاری، به ما گفت فقط 5 درصد از این پول، صرف پرستاران شده و بقیه برای هزینه‌های درمان و تامین تجهیزات صرف شده است. استخدام 30هزار نیروی پرستار، دیگر وعده‌ای است که به مناسبت روز پرستار داده شده، هرچند بسیاری از مدیران سازمان نظام‌پرستاری معتقدند این وعده هم عملی نمی‌شود. پرداخت کارانه ویژه کرونا در روز پرستار، وعده دیگری است که باید منتظر ماند و دید چه سرنوشتی پیدا می‌کند؛ آیا به فراموشی سپرده می‌شود؟


پرستار، پرستار ندارد
 از علی‌اکبر جراحی، نایب‌رئیس شورای عالی نظام پرستاری، دلیل عملی نشدن وعده‌های مدیران به پرستاران را می‌پرسیم. او می‌گوید یکی از مهم‌ترین دلایل عملی نشدن وعده‌ها، این است که در سازمان‌ها و نهادها، به نیروی انسانی توجه نمی‌شود. حال این که مهم‌ترین سرمایه یک سازمان و یا ارگان، نیروی انسانی است. او می‌گوید در نظام سلامت کشور، ابتدا تخت‌ها و بخش‌های بیمارستانی افتتاح و بعد به تامین نیروی انسانی فکر می‌شود. او درباره استخدام‌هایی که قرار است انجام شود نیز می‌گوید 50درصد از پرستارانی که استخدام می‌شوند، در بخش درمان به کار گرفته و 50درصد بقیه، در بخش فوریت‌های پزشکی و بخش‌های اداری دانشگاه‌ها کار می‌کنند و این یعنی کمبود نیروی پرستاری با استخدام پرستاران تمام نمی‌شود. به نظر شمس‌الدین شمسی، رئیس شورای عالی نظام پرستاری کشور اما مشکلات پرستاران، به استخدام خلاصه نمی‌شود. استخدام نیروی تازه‌نفس یکی از مشکلات آنهاست. تعداد زیادی از پرستاران، استخدام دولت نیستند و به صورت شرکتی و در بیمارستان‌های خصوصی کار می‌کنند. او می‌گوید خاطره اخراج پرستاران و دیگر کادر درمان در اردیبهشت و خردادماه امسال، به خاطر کاهش درآمد بیمارستان‌های خصوصی، هنوز از یادمان نرفته است. به گفته شمسی، مشکل امنیت شغلی برای پرستاران شرکتی باید حل شود.  آن‌طور که رئیس شورای عالی نظام پرستاری می‌گوید نظام پرداخت در وزارت بهداشت و درمان مشکل دارد و به خاطر همین است که پرستاران و دیگر کادر درمان، تا شش ماه معوقه کارانه و اضافه‌کار دارند. حل همه این مشکلات به نظر شمسی در وزارتخانه و دیگر ارگان‌ها و نهادها، خیلی کند پیش می‌رود و سازمان نظام پرستاری هم به گفته او تنها می‌تواند به آنها فشار وارد کند تا شاید اجرایی شدن کارها با سرعت بیشتری انجام شود. او می‌گوید در مدت حدود 10 ماهه شیوع ویروس، پنج مکاتبه با رئیس‌جمهوری داشته و به خاطر همین است که مجوز استخدام 30 هزار پرستار داده شده است. مشکل اما اینجاست که کمبود 70درصدی نیروی پرستار، روحیه ضعیف پرستاران در این روزها و نظام پرداختی که دچار اختلال است، بر عملکرد پرستاران تاثیر می‌گذارد و کیفیت کارشان را پایین می‌آورد. همه این مشکلات اما به زیان جامعه تمام می‌شود.