همزیستی مسالمت‌آمیز  مهاجران و بومیان دیجیتال

اینترنت چگونه زندگی بشریت را زیر و رو کرد؟

همزیستی مسالمت‌آمیز مهاجران و بومیان دیجیتال

افرادی که اواخر دهه 1350 به دنیا آمده‌اند آخرین كسانی هستند كه بدون اینترنت بزرگ شده‌اند. احتمالا بسیاری از افراد، نسل پدران خود را به یاد دارند كه پشت میزهای اداری از صبح تا عصر را سپری می‌كردند، بدون این‌كه اینترنت و تلفن‌همراه داشته باشند. امروز برای ما خیلی عجیب است، بهتر بگویم شاید اصلا قابل باور نباشد كه یك نفر از صبح تا شب را بدون اینترنت یا گوشی سپری كند. اما واقعیت اینجاست كه كمتر از 50 سال قبل همه همین‌طور زندگی می‌كردند: یك زندگی ساده و بدون اینترنت كه برای ما امروزی‌ها غیرقابل باور است.

   كسی به یاد نخواهد آورد!
گرچه امروز دنیا به سمت عدم قطعیت در حركت است و پیش‌بینی‌ها ارزش خود را از دست داده‌اند، اما می‌توان حدس زد در آینده‌ای نه‌چندان دور كسی زندگی بدون اینترنت را به یاد نمی‌آورد. البته شاید این نوع از زندگی برای همیشه به تعدادی ركورد در پایگاه‌های داده تبدیل و ثبت شود، اما این را ‌كه واقعا كسی بدون اینترنت بزرگ شده باشد و زندگی كند را به‌زودی دیگر روی زمین نخواهیم یافت. جذاب و ترسناك است كه بخواهیم بگوییم دیگر روی این كره خاكی كسی نیست كه بدون اینترنت زندگی كرده باشد. البته
 این روزها پروژه‌های مختلفی در جهان برای ایجاد راهكارهای مناسب برای كودكانی كه در مواجهه با اینترنت قرار می‌گیرند، در حال اجراست. یكی از این پروژه‌ها در تلاش است قوانینی را برای استفاده كودكان وضع كند كه در آن هم محتوا و هم نحوه دسترسی كودكان لحاظ شده و برای سنین مختلف منع قانونی در نظر گرفته شده است تا كودكان با توجه به سن و شناخت‌شان بتوانند از اینترنت استفاده كنند. احتمالا این نسل همان نسلی است كه دیگر به یاد نخواهد آورد كسانی روی زمین زندگی می‌كردند كه قبل از ظهور اینترنت به این دنیا آمده بودند و بدون آن زندگی می‌كردند.

   مهاجران دیجیتال، بومیان دیجیتال
نسل اواخر دهه 50 و اوایل 60 به مهاجران دیجیتال معروف هستند. البته افرادی كه قبل از این نسل هم به دنیا آمده‌اند می‌توانند به خواست خود یا به اجبار مهاجرت دیجیتال داشته باشند. به بیان ساده اگر افراد نسل‌های قبل برای پرداخت قبوض تلفن و آب و برق پای صندوق‌های بانك می‌رفتند، امروز همه آنها از روش قبلی مهاجرت كرده‌اند و با استفاده از ابزارهای الكترونیك و فناوری‌های روز، قبوض خود را پرداخت می‌كنند. اكنون حتی نسل‌های قبل‌تر از دهه 50 یعنی بسیاری از پدرها و پدربزرگ‌ها، مادرها و مادربزرگ‌ها نیز از گوشی‌های هوشمند استفاده می‌كنند و در شبكه‌های اجتماعی حضور دارند. مهاجران دیجیتال، كودكی خود را در باغ‌ها و كوچه‌های محل سپری كرده‌اند و لحظاتی كه بیكار بودند بیشتر با دوستان سپری می‌شد. بازی‌های رایانه‌ای، نوجوانی برخی از آنها را شكل داده‌بود، البته بازی‌هایی كه شاید امروز بسیار ساده به نظر برسند. از آتاری، میكرو و سگا گرفته تا بازی‌هایی كه روی اولین رایانه‌ها اجرا می‌شد، همه نوجوانی و جوانی مهاجران دیجیتال را ساخته‌اند. در مقابل با نسلی مواجه هستیم كه وقتی چشم به دنیا گشوده‌اند فناوری پیشرفت كرده بود و اینترنت وجود داشت. این نسل با اینترنت بزرگ شده و زندگی را به سبك دیگری تجربه كرده‌اند. دریای اطلاعات در دسترس آنها بوده و به هر چیز كه می‌خواهند دسترسی دارند. نوع یادگیری این نسل با نسل‌های قبل متفاوت است و همیشه تلاش می‌كنند در كمترین فاصله زمانی به اطلاعات مورد نظر خود دسترسی پیدا كنند. این نسل به بومیان دیجیتال معروف هستند. كسانی كه میزان تسلط‌شان به فناوری‌های روز برای نسل‌های قبلی قابل باور نیست.
بومیان دیجیتال در عصر فناوری به دنیا آمده‌اند و فناوری اطلاعات و ارتباطات برای آنها بسیار طبیعی و بخشی از زندگی روزمره است. از سنین كودكی با رایانه، اینترنت، گوشی و‌... آشنایی دارند و این ابزارها در دسترس‌شان بوده است. اجتماعی هستند و دوست دارند شبكه‌های اجتماعی آنلاین را تجربه كنند. 
برای دریافت اطلاعات و یادگیری از منابع روز دنیا استفاده و سعی می‌كنند از آموزش‌های چندرسانه‌ای و آنلاین در كنار زندگی روزمره خود بهره ببرند. توانایی پردازش ذهنی موازی و غیرخطی را دارند، چندوظیفه‌ای و فعال هستند و به سرعت اطلاعات را پردازش می‌كنند؛ بنابراین به انجام همزمان چند وظیفه تمایل داشته و توانمندی تعویض یك وظیفه را با وظیفه دیگر دارند. با توجه به سبك زندگی‌شان، خستگی ذهنی بیشتری نسبت به خستگی جسمی را تجربه می‌كنند. معمولا تحمل محیط‌های كند و آرام را ندارند و علاقه‌مند هستند كارها را به سرعت انجام دهند. به دلیل میزان زیاد درگیری با فناوری، مهارت بالایی در استفاده از آن دارند. معمولا بومیان دیجیتال در فضای دیجیتال و با استفاده از ابزارهای دیجیتال مشغول به كار می‌شوند و از همین راه و با استفاده از همین ابزارها درآمد كسب می‌كنند.
   چه چیز از دست رفته است؟
مساله مهمی كه امروز با آن مواجه هستیم این است كه اینترنت به چه میزان تغییرات در نسل جدید ایجاد كرده است؟ آیا اینترنت تاثیر مثبت روی زندگی دارد یا می‌تواند نقش مخرب را برای نسل بومیان دیجیتال ایفا كند؟ تحقیقات زیادی در این زمینه انجام شده، ولی نتایج تحقیقات اخیر نشان می‌دهد نسل جدید فقط كمی متفاوت‌تر از نسل قبلی است. نسل قبل بیشتر روی جلسات حضوری متمركز بود، ارتباطات آنها رودررو بود و كمتر از فناوری‌های روز برای برقراری ارتباط استفاده می‌كرد، اما بومیان دیجیتال ترجیح می‌دهند با افراد بیشتری در ارتباط باشند و بیشتر ارتباطات آنها مجازی است و از راه دور این ارتباطات را برقرار می‌كنند. سبك زندگی بومیان دیجیتال كمی با نسل‌های قبلی متفاوت است. آنها سعی می‌كنند بیشتر در خانه باشند، از راه دور با دوستان خود ارتباط برقرار كنند، حتی از راه دور چند ساعتی را با دوستان خود به‌صورت آنلاین بازی كنند، بدون این‌كه كنار هم باشند. فضای اجتماعی بین آنها به صورت مجازی شكل می‌گیرد. بومیان دیجیتال علاقه‌مند هستند فیلم‌های مورد علاقه خود را از طریق وب‌سایت‌های اشتراك‌گذاری فیلم بر اساس زمان مد نظر خود نگاه كنند و كمتر به مشاهده فیلم و سریال از طریق تلویزیون علاقه‌مند هستند. این نسل، خریدهای خود را اینترنتی انجام می‌دهد و حتی به درآمدزایی از همین ابزارها فكر می‌كند. اگر بخواهیم صادقانه صحبت كنیم، احتمالا نسل گذشته را باید پاک و بی گناه بدانیم! انسان‌هایی كه با اینترنت بزرگ نشده و نتوانسته‌اند به دنیای اطلاعات دسترسی داشته باشند. سبك زندگی این افراد و نحوه دسترسی آنها به اطلاعات به نحوی بوده كه از نگاه امروزی آنها كاملا معصومانه زندگی كرده‌اند، اما نسل جدید با اینترنت بزرگ شده و ‌گاه برخی از رفتارهای آنها در مواجهه با فناوری‌های جدید، نسل‌های گذشته را شگفت‌زده می‌كند. 

   اینترنت و تغییرات در مغز
حضور اینترنت باعث شده مدل‌های یادگیری تغییر كند. دانشمندان بر این عقیده هستند كه مغز انسان با توجه به تغییرات سبك زندگی و استفاده روزافزون از اینترنت از لحاظ شناختی تغییر كرده است. انسان تجربه جدیدی از یادگیری را چشیده و از حافظه‌اش به‌عنوان یك حافظه بیرونی (خارج از سیستم رایانه‌ای) استفاده می‌كند. بومیان دیجیتال كمتر چیزی را حفظ می‌كنند، آنها تلاش می‌كنند سرنخ‌ها را به خاطر بسپارند و كمتر به سمت ذخیره‌سازی اطلاعات عظیم در مغز می‌روند. دسترسی ساده و آسان و كم‌هزینه به اینترنت موجب شده دسترسی به اطلاعات ساده و سریع شود. به این ترتیب فاصله بین دانستن و ندانستن بسیار كم شده است. دنیای عظیم داده در اختیار بومیان دیجیتال است و آنها برای آگاه شدن زمان زیادی را صرف نمی‌كنند، اما در این سؤال مهم مطرح است: كودكانی كه در این سال‌ها به دنیا می‌آیند، آیا به اندازه كافی تمرین‌های شناختی را انجام داده‌اند و می‌توانند به‌راحتی یاد بگیرند؟ ممكن است اینترنت موجب شود این افراد كمتر تلاش كنند و بیشتر خود را وابسته به اینترنت و مطالب داخل آن بدانند. از طرف دیگر بسیاری از روان‌شناسان معتقدند اینترنت و جذابیت‌های فناوری‌های روز دنیا موجب می‌شود افراد بیش از پیش سرگرم شوند و فرصتی برای فكر كردن به خود و حضور در تنهایی نداشته باشند. این مشكل ممكن است باعث مشكلات عمده‌ای در زندگی معمول و واقعی انسان‌ها شود، چون آن چیزی كه در فضای مجازی مطرح می‌شود و افراد آن را بازی می‌كنند با واقعیت‌ها فاصله زیای دارد، پس هر چقدر بتوان واقعیت را بیشتر بازی كرد احتمالا نتایج بهتری خواهیم گرفت.
نكته حائز اهمیت این‌كه بسیاری از روان‌شناسان معتقدند در كنار استفاده از فناوری‌های روز و اینترنت افراد باید بازگشتی به گذشته داشته باشند و كارهایی را كه نسل‌های قبل انجام می‌دادند، انجام دهد. مثلا روزی چند صفحه كتاب بخوانند، چند صفحه بنویسند، ساعتی از تلفن‌همراه خود دور باشند و پیاده‌روی كنند تا شاید هم‌زیستی خوبی بین دنیای دیجیتال و دنیای واقعی شكل بگیرد. راهكاری كه شاید انجام آن بتواند جذابیت‌های حضور در دنیای دیجیتال را دو چندان كرده و كمك كند تا نسل كسانی كه اینترنت نداشتند دیرتر از یادها برود.