این روزها، همه مشاوران تحصیلی در عكس‌ها و فیلم‌هایشان، كت‌وشلوار پوش‌اند، جوانند و در حال سخنرانی هستند. 
یك نفر از روش ویژه‌اش می‌گوید، از این كه با مشاوره انتخاب رشته او، داوطلبی كه رتبه 
35 هزار داشته، در رشته مهندسی مكاترونیك دانشگاه صنعتی شریف، قبول شده و آن یكی هم از داوطلبی می‌گوید كه با رتبه 17هزار، در رشته مدیریت دانشگاه تهران قبول شده است. همه مشاوران تحصیلی از قبولی صددرصدی می‌گویند و این كه مو لای درز كارشان نمی‌رود. هزینه‌های مشاوره‌شان اما بالاست. اینجا همه از حق مشاوره‌های میلیونی می‌گویند.

از تست شخصیت‌شناسی 
تا انتخاب رشته رایانه‌ای
برای مشاوره انتخاب رشته، باید وقت مشاوره گرفت. وقت گرفتن هم از یك هفته قبل از اعلام نتایج شروع می‌شود. روش‌ها برای حق مشاوره متنوع است. از 200 هزار تومان شروع و حتی تا دو میلیون تومان هم می‌رسد. 
در این بازار، هیچ قاعده و قانونی برای تعیین حق مشاوره وجود ندارد، هر كسی یك حق‌مشاوره می‌گیرد. یك نفر برای انتخاب رشته رایانه‌ای، 400 هزار تومان می‌گیرد. آن یكی، باید یك آزمون علمی از داوطلب بگیرد و بعد ببیند كه می‌شود برای او انتخاب رشته كرد یا نه؟ این آزمون علمی برای هر داوطلب 800 هزار تومانی آب می‌خورد و برای انتخاب رشته هم باید 500 هزار تومانی پرداخت شود، تا درمجموع به عددی به اندازه یك میلیون و 300 هزار تومان برسد.
 مشاور دیگری اول از هر كاری، از هر داوطلب یك آزمون شخصیت می‌گیرد تا ببیند كه كدام شغل مناسب این داوطلب است و به روحیاتش می‌خورد. برای تست شخصیت‌شناسی، باید به اندازه 400 هزار تومان دست به جیب شد. تقریباً همه مشاورین، همایش رایگان برگزار می‌كنند و در همین همایش است كه راه‌های جذاب انتخاب رشته را توضیح می‌دهند. 
شركت در یك همایش به اندازه 20 تا 25 درصد تخفیف در انتخاب رشته خصوصی به همراه دارد. یكی از مشاورین درباره روش انتخاب رشته‌اش می‌گوید:‌ «هیچ‌كسی حواسش به تكمیل ظرفیت نیست. من با استفاده از تكمیل ظرفیت یك جوری برایت انتخاب رشته می‌كنم كه حتماً قبول شوی.» او برای این كه برگه یك داوطلب را هم پر كند، یك میلیون تومان می‌گیرد.

انتخاب اشتباه
اسمش فاطمه است و سال دومی است كه در رشته ریاضی فیزیك شركت می‌كند. از مشاورین انتخاب رشته كه می‌گوییم، عصبانی می‌شود. او خود زخم‌خورده است.
 فاطمه سال گذشته برای انتخاب رشته به یكی از موسسه‌های اسم و رسم‌دار، یك میلیون و 200 هزار تومان پرداخت كرده و درنهایت قبول هم نشده است. 
او به ما می‌گوید:‌ «رتبه من در سال گذشته 4000 بود و انتخاب‌هایی كه این موسسه برای من انجام داد، در حوزه رتبه من نبود.» او می‌گوید كه هزار امید و آرزو داشته و بعد از این كه جواب نهایی اعلام شد، همه امیدهایش بر‌باد رفتند. 
فاطمه آن زمان این قدر عصبانی می‌شود كه با سازمان سنجش تماس می‌گیرد و بعد از بررسی‌ها متوجه می‌شود كه 150 انتخابش طوری چیده شده تا در هیچ شهر، رشته و دانشگاهی قبول نشود. او حالا امسال تصمیم دارد كه خودش انتخاب رشته كند، به جای این كه به مشاوری اعتماد كند و از او بخواهد برای آینده شغلی و تحصیلی‌اش تصمیم بگیرد. مانند فاطمه زیادند. علی هم سال گذشته مانند فاطمه، به مشاوری اعتماد كرد و حالا با رتبه 2000 رشته انسانی، در یكی از دانشگاه‌های حاشیه خلیج‌فارس، رشته روان‌شناسی می‌خواند، هرچند كه او امسال دوباره در آزمون شركت كرده و امیدوار است كه با انتخاب رشته‌ای كه خودش انجام می‌دهد، موفق‌تر عمل كند.

خیلی‌ها مشاور نیستند
حرف از روش‌های عجیب‌وغریب برخی از مشاوران تحصیلی كه به میان می‌آید، آه مشاوران تحصیلی كه سال‌ها كار كرده‌اند، بلند می‌شود. 
وحید جمالی، مشاور تحصیلی است، او با اشاره به مدت زمان كوتاه انتخاب رشته كه ده روزه هم است، به ما می‌گوید:‌ «بسیاری از كسانی كه در این مدت كوتاه انتخاب رشته می‌كنند، اصلا تحصیلات آكادمیك و علمی ندارند، اما چون زمان مناسبی برای پول درآوردن است، خیلی‌ها دست به كار می‌شوند.» 
جمالی راست می‌گوید، دانشجوی رشته پزشكی هم آگهی داده است كه می‌تواند برای داوطلبین انتخاب رشته كند. جمالی البته توضیح می‌دهد كه در این مدت زمان كوتاه، تمام كسانی كه روزی در فضای آموزشی بوده‌اند و سابقه حضور در آموزش را دارند، به یكباره كارشناس می‌شوند و به این محیط بازمی‌گردند، هرچند كه افراد دیگری هم هستند كه در فضای آموزشی نفس نكشیده‌اند و به خاطر لقمه چرب این سفره، از این خوان، روزی برمی‌دارند. او با اشاره به شگردهای كارشناسان انتخاب رشته، می‌گوید: «بسیاری از كسانی كه می‌گویند، ما با رتبه بالا توانسته‌ایم، قبولی در دانشگاه را تضمین كنیم و از رتبه بالایی می‌گویند كه مثلا در دانشگاه صنعتی شریف قبول شده است، دروغ می‌گویند.» 
در كارنامه كنكور دو، سه رتبه وجود دارد، رتبه كشوری، مناطق و رتبه با سهمیه خاص وجود دارد و آنها عموما برای جذب بیشتر مخاطب از بالاترین رتبه اسم می‌برند تا جذب مخاطب كنند. برگزاری همایش و رونمایی از كسانی كه در سال‌های گذشته با انتخاب رشته آنها وارد دانشگاه شده‌اند، از دیگر شگردهای جذب مشتری است. حال این كه در روزهایی كه همه داوطلبین نگران و مضطرب هستند، به دنبال درست بودن و یا نبودن این گفته‌ها نمی‌روند. او با اشاره به آزمون‌های شخصیت‌شناسی هم می‌گوید: «این آزمون شخصیت‌شناسی برای پایه‌های تحصیلی نهم و دهم مناسب است و برای كسی كه در دبیرستان رشته‌اش را انتخاب كرده و كنكور داده است، مناسب نیست و برای او سردرگمی فقط به همراه 
خواهد داشت.»

كلاهت را محكم بچسب
اكرم طاهریان، مشاور تحصیلی است كه سال‌ها در این حوزه كار می‌كند و هر سال هم از لزوم توجه و رسیدگی به كارشناسانی كه به اسم انتخاب رشته، كلاهبرداری می‌كنند، گفته است. 
او با اشاره به سود میلیاردی كه هر سال، بسیاری از این كلاهبرداران به جیب می‌زنند، به ما می‌گوید:‌ «روش‌های متنوعی برای این كلاهبرداری وجود دارد، یكی از این روش‌ها، انتخاب رشته رایانه‌ای است. این درحالی است كه امسال به خاطر تغییر نظام آموزشی، اصلاً به كمك این نرم‌افزار و توجه به قبولی سال‌های قبل نمی‌توان انتخاب رشته كرد.» روش‌های عجیب‌وغریب دیگری هم هستند. مشاورانی كه تلفنی برای داوطلب انتخاب رشته می‌كنند.
 او می‌گوید: «این مشاورها می‌گویند ما دانشگاه‌ها و رشته‌هایی را می‌شناسیم و سازمان سنجش اطلاعات آنها را به ما داده كه كسی نمی‌داند و ما می‌توانیم با انتخاب آنها شما را در آن دانشگاه قبول كنیم، عكس دانشگاه را نشان می‌دهند و بعد درباره آن رشته می‌گویند.» 
همین گروه می‌گویند سازمان سنجش برای ما كرسی كنار گذاشته است و با همین ترفند، حق مشاوره دو میلیون تومان و یك‌میلیون و 500 هزار تومان از داوطلب دریافت می‌كنند. این ادعاها در حالی مطرح می‌شود كه سازمان سنجش اطلاعات فردی هیچ كسی را در اختیار دیگران قرار نمی‌دهد. جواب حسین توكلی مشاور عالی سازمان سنجش در این باره جالب است:‌ «این وعده كارشناسان، غیرممكن و نشدنی است.»
​​​​​​​
جای خالی کارشناس تحصیلی
طاهریان توضیح می‌دهد در آموزش‌وپرورش هم معلمانی هستند كه دانش‌آموز را به مشاور خاصی كه مشهور است، معرفی می‌كنند. این مشاوران یك میلیون و 800 هزار تومان از دانش‌آموز دریافت می‌كنند و بعدها، 500 هزار تومان را به‌عنوان حق معرفی به معلم می‌دهند.
 این مشاور تحصیلی توضیح می‌دهد در بسیاری از مواقع مجوز مشاوران در این ده روز، خرید و فروش می‌شود و چون نظارتی هم در این‌باره از طرف هیچ ارگانی وجود نداشته است، بنابراین هر كسی با هر شرایطی می‌تواند به‌راحتی خود را مشاور معرفی كند و پول به جیب بزند. این البته مربوط به كسانی است كه مجوز دارند و می‌خواهند مجوز را نشان مشتری دهند، در این روزها اما كسانی هستند كه مجوز داشتن یا نداشتن برایشان مهم نیست و بدون تخصص كار می‌كنند. طاهریان تأكید می‌كند هیچ‌وقت به داوطلبی نمی‌توان به قطعیت گفت كه در رشته‌ای می‌تواند قبول شود.
 او می‌گوید:‌ «من ۲۲ سال در این حوزه كار می‌كنم و هر سال، بسته به دفترچه و تغییراتش انتخاب رشته می‌كنم. ظرفیت قبولی و رتبه منطقه داوطلب را جمع و تفریق می‌كنم و بسته به شرایط در نمودار نسبی می‌اندازم و مثلا می‌گویم حدود
 ۳۰ درصد احتمال دارد داوطلبی در رشته‌ای قبول شود.» 
او برای از بین رفتن این آشفته‌بازار انتخاب مشاور، پیشنهادهایی هم دارد. اتفاقی كه سازمان سنجش باید آن را پیگیری كند و به آن سروسامان دهد:‌«بهتر است سازمان سنجش چندین كارشناس تحصیلی را كه مورد تأییدش است، انتخاب كند و در مناطق مختلف، غرب، شرق و جنوب تهران به‌عنوان مثال، قرار دهد و بسته به نرخ متوسط و قابل‌قبول برای انتخاب رشته قرارداد ببندند.» هرچند سازمان سنجش معتقد است كه این مهم در حوزه اختیارات او نیست.
سال‌هاست به اواسط مرداد كه می‌رسیم، برخی یك شبه كارشناس می‌شوند، كسانی كه در این مدت، ره صد ساله را می‌روند و برای یك سال جیب خود را پر می‌كنند. هیچ ارگان یا سازمانی اما حواسش به رسیدگی به این كارشناسان اشتباهی نیست. نظارت بر عملكرد آنها شاید یكی از كارهای ساده برای كم شدن آشفته‌باز
 كنكور باشد.