زندگی یا كار؟
یكی از اصلی‌ترین كارهایی كه از دیرباز خانم‌ها انجام می‌دادند، رسیدگی به كارهای خانه بوده است؛ به‌طوری كه مرد وظیفه كار كردن در بیرون از خانه را برعهده داشت و زن كارهای خانه را متقبل می‌شد و به نوعی جایگاه‌های تعیین‌شده‌ای داشتند. اما با گذر زمان و با تغییرات در سبك زندگی، این روند هم دگرگون شده است؛ به‌طوری كه در حال حاضر بسیاری از خانم‌ها، همدوش همسران خود در بیرون از خانه كار ‌كرده و در تأمین هزینه‌های خانه كمك می‌كنند. اما با وجود این كه كار كردن به وظایف خانم‌ها اضافه شده، هنوز هم بخشی از كارهای خانه جزو وظایف خانم‌ها باقی مانده و آنها بعد از فارغ شدن از كار و مراجعت به خانه، تازه باید به فكر پخت و پز، تمیز كردن خانه و رسیدگی به همسر و فرزندان باشند. اما خوشبختانه عده‌ای از مردان برای تقسیم كردن كارها، به همسرانشان كمك كرده و بخشی از این بار را از دوش آنها برمی‌دارند. برقراری تعادل بین كار و زندگی برای خانم‌های شاغل دشوار است و تنها با برنامه‌ریزی و مدیریت دقیق می‌توانند از پس آن برآیند؛ به همین دلیل یكی از مواردی كه استرس زیادی را برای خانم‌های شاغل در پی‌ دارد، همین برقراری تعادل بین رسیدگی به امورات خانه و كار بیرون از منزل است.

خانه‌دارهایی كه شاغل شدند
تا سال‌ها پیش اغلب خانم‌هایی كه می‌شناختیم خانه‌دار بودند و تنها كاری كه می‌كردند خانه‌داری و مراقبت از فرزندان و رسیدگی به همسر بود. اما با جلو رفتن زمانه، اوضاع هم تغییر كرده است. بسیاری از زنان دیگر حاضر به ماندن در خانه و تنها پرداختن به كارهای خانه بسنده نمی‌كنند و دوست دارند بخشی از انرژی خود را صرف كار در خارج از منزل كنند كه علاوه بر سرگرمی، منبع درآمدی هم برای آنها تلقی می‌شود. در بسیاری مواقع، تنها به مساله درآمدی زنان شاغل پرداخته می‌شود و به چالش‌هایی كه یك خانم شاغل در طول روز با آنها دست و پنجه نرم می‌كند، توجهی نمی‌شود. معمولا مسائلی كه برای زنان شاغل از اهمیت بالایی برخوردار است و همیشه برایشان دغدغه فكری بوده و هست، برقراری تعادل بین زندگی و كار، درآمد برابر، آسیب‌هایی كه در محیط كار با آن مواجه می‌شوند، فرصت‌های شغلی و مراقبت از فرزندانشان است.

بچه‌داری زنان شاغل
بدون‌شك، بچه‌داری یكی از دشوارترین دغدغه‌های خانم‌های شاغل است كه بعضی مواقع حتی آنها را مجبور به ترك كار به‌طور موقت یا دائم می‌كند. فرصت نگذاشتن برای فرزندان آنها را از نظر عاطفی هم دچار معضلات و خلأهایی می‌كند و كودك یا نوجوان سعی‌می‌كند این خلأها را با پناه بردن به تلفن‌همراه و شبكه‌های مجازی و وقت گذراندن با هم‌سن و سالانش پر می‌كند كه در بعضی مواقع تبعات جبران‌ناپذیری به‌دنبال دارد.

مرخصی شیردهی
به‌دلیل اهمیت بالای تغذیه نوزادان با شیر مادر، از نظر قانونی شرایطی برای خانم‌ها شاغل در نظر گرفته شده و كارفرمایان ملزم به رعایت آن هستند تا آنها بتوانند در زمان اشتغال به كار هم بتوانند امر شیردهی فرزندان خود را انجام دهند. این مادران می‌توانند روزانه یك ساعت مرخصی برای شیر دادن به نوزادشان داشته باشند. اما اگر منزل یا مهدكودك محل نگهداری نوزاد در نزدیكی محل كار مادر باشد، او می‌تواند مرخصی مجاز یك ساعته را به سه نوبت تقسیم كند. علاوه بر این، مادرانی كه نوزاد خود را با شیر مادر تغذیه می‌كنند، می‌توانند با توافق كارفرما، یك ساعت زودتر از ساعت مقرر كاری، محل كار خود را ترك كنند.

زنان كارگر
در كنار زنانی كه در اداره‌ها مشغول به كار هستند، عده‌ای هم به دلایلی در كارخانه‌ها و كارگاه‌ها فعالیت می‌كنند كه قانون برای آنها تسهیلاتی مقرر كرده است. از نظر قانونی، انجام كارهای خطرناك، دشوار و زیان‌آور و حمل بارهای سنگین خارج از توان زنان برای آنها ممنوع است. این قانون به منظور رعایت وضعیت جسمانی آنها وضع شده تا با انجام این قبیل كارها آسیب نبینند كه درواقع نوعی حمایت از آنها به‌شمار می‌رود. حداكثر وزن مجازی كه زنان كارگر مجاز به حمل آن هستند، 20 كیلوگرم است. از سوی دیگر، برخلاف آنچه بیشتر در جامعه شاهد آن هستیم، قانونگذار، حقوق زنان كارگر را برابر با حقوق كارگران مرد قرار داده و در غیر این صورت، كارفرما متخلف محسوب می‌شود.

سن بازنشستگی 
در بسیاری از كشورهای دنیا سن بازنشستگی برای زنان شاغل در مقایسه با مردان كم‌تر است و زودتر از موعد بازنشسته می‌شوند. در ایران هم طبق قانون، زنان پنج سال زودتر از مردان یعنی در 55 سالگی می‌توانند بازنشسته شوند. در این میان، چنانچه زن شاغلی 45 سال سن و 30 سال هم سابقه كار دارد، می‌تواند تقاضای بازنشستگی كند. اما سن بازنشستگی برای زنان كارگر كمی متفاوت است به گونه‌ای كه آنها به‌دلیل دشوار بودن كاری كه می‌كنند، بعد از 20 سال كار و 42 سال سن و به این شرط كه در طول فعالیت خود حق بیمه پرداخت كرده باشند، می‌توانند بازنشسته شوند. مدتی پیش در لایحه برنامه پنجساله ششم توسعه، ماده‌ای مطرح شد كه خانم‌های شاغل بتوانند بعد از 20 سال كار و 50 سال سن، به اختیار بازنشسته شوند كه مورد تصویب مجلس قرار نگرفت.

ساعت كاری
رهبر انقلاب چند سال پیش خطاب به دولت فرمودند: «دولت باید به خانم‌هایی كه كار تمام‌ وقت یا نیمه‌وقت را قبول كرده‌اند، با مرخصی‌ها، زمان بازنشستگی یا مدت زمان كار روزانه، كمك كند تا بتوانند به مسأله مادری برسند، به مسأله خانه‌داری برسند.» به همین منظور، در آذر 95 بود كه قانون كاهش ساعات كار خانم‌های شاغلی كه شرایط خاص دارند، ابلاغ شد. براساس این قانون، ساعات كار هفتگی خانم‌هایی كه به طور رسمی، پیمانی و قراردادی هفته‌ای 44 ساعت در هفته كار می‌كنند اما به دلیل داشتن معلولیت شدید یا داشتن فرزند زیر شش سال یا همسر یا فرزندی كه معلولیت شدید یا مبتلا به بیماری لاعلاج یا زنان سرپرست خانوار می‌توانند هفته‌ای 36 ساعت كار كنند و در عوض از حقوق و مزایای 44 ساعت كار هفتگی برخوردار شوند.

بارداری و مرخصی زایمان 
یكی دیگر از دشواری‌های زنان شاغل بارداری و به دنبال آن زایمان است كه باعث می‌شود ناخواسته مدتی را از كار دور باشند. از نظر قانونی و به منظور تسهیل حال زنان شاغل، یك مرخصی 9 ماهه برای آنها تصویب شده است كه شرایط كار را برای آنها راحت‌تر می‌كند. در قانون قبلی، این مرخصی شش ماهه بود كه متأسفانه برخی اداره‌ها از پذیرش مرخصی 9 ماهه سربازمی‌زنند و خانم‌ها به ناچار بعد از شش ماه باید در محل كار خود حاضر شوند. در واقع، مرخصی زایمان جزو سابقه كاری فرد حساب می‌شود و به همین دلیل عیدی و پاداش هم به آنها تعلق می‌گیرد. علاوه بر این، به این افراد كمك‌هزینه بارداری هم در قالب دستمزد مدت مرخصی زایمان پرداخت می‌شود. اما این كمك‌هزینه در شرایطی به آنها تعلق می‌گیرد كه طی یك سال گذشته حداقل 60 روز كاری حق بیمه پرداخت كرده باشند، در زمان مرخصی زایمان از جای دیگری دستمزد دریافت نكرده باشند و در زمان تقاضای مرخصی مشغول به كار یا در مرخصی استحقاقی بوده باشند و این كه زایمان مربوط به فرزند چهارم به بعد آنها نباشد؛ در غیر این صورت كمك‌هزینه شامل حال آنها نمی‌شود.
بسیاری از زنان شاغلی كه از مرخصی زایمان استفاده كرده‌اند، با مشكلی جدی دست به گریبان‌ هستند، به‌طوری كه بعد از آن، از كار اخراج می‌شوند. با تمام تلاش‌هایی كه از نظر قانونی صورت گرفته، این مشكل همچنان باقی است. طبق آمار، به طور متوسط از هر سه زنی كه از مرخصی زایمان 9‌ماهه استفاده می‌كنند، یك نفر آنها كار خود را از دست می‌دهد. این در حالی است كه بسیاری از زنان شاغل به خاطر ترس از اخراج شدن و از دست دادن كار، زایمان و بچه‌دار شدن را به تعویق می‌اندازند. اگر مادر باردار با شركت یا اداره‌ای كه كار می‌كند قرارداد موقت داشته كه پایان آن در مدت مرخصی زایمان باشد، همین مدت مرخصی زایمان هم به قرارداد اضافه شده و بعد از اتمام مرخصی، فرد باید در محل كار خود حاضر شود. قانون خوبی كه برای حمایت از زنان شاغل و باردار تصویب شده، این است كه كارفرماها نمی‌توانند كارمندان خود را در دوران بارداری، زایمان یا شیردهی اخراج كنند.